TABİÎNİN SÜNNETİN YAZIM ve TEDVİNİNE VERDİĞİ ÖNEM
Sünnetin tedvin ve muhafazası konusunda tâbiîn kuşağının çok büyük hizmetleri olmuştur. Bunun bazı örneklerini bir önceki fasılda gördük. Şimdi de başka örnekler sunacağız. Bu hizmet örneklerini üç kategoride değerlendirmek mümkündür:
Sünnetin tedvin ve muhafazası konusunda tâbiîn kuşağının çok büyük hizmetleri olmuştur. Bunun bazı örneklerini bir önceki fasılda gördük. Şimdi de başka örnekler sunacağız. Bu hizmet örneklerini üç kategoride değerlendirmek mümkündür:
A. Tâbiînin Hadis Ve İlim Yazımı Konusundaki Teşvikleri1. Hatîb, birkaç tarîkten kendi senediyle İmam Amir eş-Şa'bî'den onun şöyle dediğini nakleder: "Bir şeyi duyduğun zaman onu duvara bile olsa yaz. İlim namına yazmadığın bir şey bırakma. Bu, o ilmi sahifede bırakıp yazmamandan daha hayırlıdır. Zira günün birinde buna ihtiyaç duyabilirsin.(1)
2. Hasan el-Basrî der ki: "İlim, yazıdan daha iyi bir şeyle kayıt altına alınmış değildir. İlmi tekrar hatırlamak için yazarız."(2)
3. Said b. Cübeyr şöyle der: İbn Abbas'ın yanında sahifemi dolduruncaya kadar yazardım. Sonra nalinlerimin sırtına sonra da avucuma yazardım."(3)
4. Salih b. Keysân'ın şöyle dediği rivayet olunur: Ben ve Zührî biraraya geldik. İkimiz de ilim talep ediyorduk. Sünnetleri yazalım dedik ve Peygamber'den (S.A.V) gelen şeyleri yazdık. Sonra Zührî "ashabtan gelenleri de yazalım, zira onlar da sünnettir" dedi. Ben "hayır, sünnet değildir yazmayalım." dedim. O yazdı, ben ise yazmadım. Sonuçta o başardı, ben kaybettim.(4)
5. İbn Şihab ez-Zührî şöyle der: "Şayet doğudan garipsediğimiz ve tanımadığımız hadisler gelmiş olmasaydı ne bir hadis yazardım ne de hadis yazımına müsaade ederdim."(5)
6. Hatîb birkaç tarîkle Muaviye b. Kurre'nin şöyle dediğini rivayet eder: "Biz, yazmayanların ilmini ilim saymazdık."(6)
B. Tâbiînin Sünneti Sahifelere YazmasıTâbiîn kuşağındaki hadis yazımı, sahâbe dönemindekinden daha geniş bir alana yayıldı. Zira yazma işi, bu dönemde müslüman coğrafyanın her tarafına yayılan ilim halkalarının ayrılmaz bir parçası haline gelmişti.
Bu dönemde hadis yazmanın yaygınlaşmasının nedenlerinden bazılarını şöylece sıralayabiliriz:
1. Rivayetlerin yayılıp, isnadların uzaması ve ravilere ait isim, künye ve neseplerin çok olması
2. Sahâbe ve tâbiîn büyüklerinden sünnet hafızı birçok kişinin vefat etmesi üzerine sünnetin kaybolmasından endişe duyulması
3. Yazının yaygınlaşması ve muhtelif ilimlerin çoğalmasıyla birlikte ezber melekesinin zayıflaması
4. Bidat ve sapmaların ortaya çıkması ve yalanın yaygınlık kazanması. Bunun sonucu olarak sünneti muhafaza edip, haricî unsurların karışmasını önlemek maksadıyla sünneti tedvin faaliyetlerine başlandı.
5. Yazıya sıcak bakmama sebeplerinden birçoğunun zail olması.
Bu dönemde sayılamayacak oranda sahifelerin yazıldığı bilinmektedir. Dr. Mustafa el-A'zamî bunların önemli bir kısmını Dirâsâtun fi'l-Hadisi'n-Nebevî adlı kitabında zikretmiştir.(7)
Bu dönemde yazılan sahifelerden birkaçını zikretmekle yetineceğiz:
1. İbn Abbas'ın öğrencisi Said b. Cübeyr'in sahifesi veya sahifeleri(8)
2. Beşîr b. Nehîk'in Ebu Hureyre ve diğerlerinden yazdığı sahife(9)
3. İbn Abbas'ın öğrencisi Mücahid b. Cübeyr'in sahifeleri. Ebu Yahya el-Kunâsî der ki: "Mücahid beni odasına çıkarıp, bana kitaplarını getirirdi. Ben de istinsah ederdim."(10)
4. Cabir b. Abdullah'ın öğrencisi Ebu'z-Zübeyr Muhammed b. Müslim b. Tedrus el-Mekkî'nin sahifesi. Ebu'z-Zübeyr, sahifenin birini Cabir'den birini de Cabir dışında başkalarından rivayet ediyordu.(11)
5. Zeyd b. Uneyse er-Ruhâvî'nin sahifesi.(12)
6. Ebu Kılâbe'nin ölümü anında Ebu Eyyûb es-Sahtiyânî'ye verilmesini vasiyet ettiği sahife.(13)
7. Hişam b. Urve b. ez-Zübeyr'in sahifesi(14)
8. Ebu Eyyûb b. Ebu Temîme es-Sahtiyânî'nin sahifesi(15)
Bunların haricinde de tâbiînden rivayet edilen birçok sahife bulunmaktadır. Hicrî ikinci ve üçüncü asırda yapılan tedvin ve tasnif faaliyetlerinde birinci esas olarak sahâbe sahifelerine, ikinci olarak bunlara yani tâbiîn sahifelerine başvurulmuştur.
C. Ömer b. Abdülaziz ve İbn Şihâb ez-Zührî'nin Sünnetin Tedviniyle İlgili GayretleriBu iki imamın, sünnetin yayılması ve bidatlerin gerek sözlü gerekse fiilî olarak ortadan kaldırılması konusundaki gayretleri söze gerek bırakmayacak derecede meşhurdur. Bu iki zatın tercemeleriyle ilgili Siyeru A'lâmi'n-Nubelâ ve benzeri eserlere bakılabilir.
1. Buharî, Sahîhinde Abdullah b. Dünya'nın şöyle dediğini rivayet etmektedir:
Ömer b. Abdülaziz, Ebubekir b. Hazm'a şunu yazdı: "Bak, Allah Rasûlü'ne (S.A.V) ait hadisleri yaz. Zira ben ilmin yok olmasından ve ulemanın göçüp gitmesinden korkar oldum. Sadece Peygamber'e (S.A.V) ait olan hadisleri kabul edin. Alimler ilmi izhar edip yaysınlar, [belirli yerlerde] oturup ders versinler. Ta ki bilmeyenler öğrensin. Zira ilim gizli bir şey haline gelmedikçe yok olmaz."(16)
2. İbn Şihâb ez-Zührî der ki: "Ömer b. Abdülaziz, sünnetleri toplamamızı emretti. Biz de onları defterler halinde yazdık. Ömer, başında yönetici (sultan) bulunan her bölgeye bir defter gönderdi."(17)
3. Darimî'nin kendi senediyle aktardığına göre Ömer b. Abdülaziz, Medine ehline şöyle yazdı: "Bakın, Allah Rasûlü'nün (S.A.V) hadislerini yazın. Zira ben, ilmin yok olmasından ve alimlerin göçüp gitmesinden korkar oldum."(18)
4. Hafız İbn Abdilber kendi senediyle İmam Malik'ten şöyle söylediğini nakleder: "İlmi ilk olarak tedvin kişi İbn Şihab ez-Zührî'dir."(19)
Dipnotlar
1-Takyîdu'l-İlm, 100
2- Hatîb, bu sözü bir kaç tarîkle Hasan'dan nakleder. Takyîdu'l-İlm, 101 3-Hatîb, bu sözü de birkaç kanaldan Said b. Cübeyr'den nakleder. Takyîdu'l-İlm, 103-104
4- Takyîdu'l-İlm, 107; Camiu Beyâni'l-İlm ve Fadlihi, I/16
5-Takyîdu'l-İlm, 107-108
6-Takyîdu'l-İlm, 109
7- Dördüncü babın 2. ve 3. fasıllarına bakılabilir, I/143-320
8- Hatib, Takyîdu'l-İlm, 102-103; Darimî, Sünen, Babu Men Rahhasa fi Kitabeti'l-İlm
9- Hatib, Takyidu'l-İlm, 101; Darimî, Sünen, Babu Men Rahhasa fi Kitabeti'l-İlm
10- Hatib, Takyidu'l-İlm, 105
11- Bkz. Ekrem Ziya el-Ömerî, Buhûsun fi Tarihi's-Sünne, 130; el-A'zamî, Dirâsât fi'l-Hadisi'n-Nebevî, I/203
12-Bu sahifeden on altı varak Şam'ın Zahiriye Kütüphanesinde bulunmaktadır. Bkz. el-Ömerî, Buhûsun fi Tarihi's-Sünne, 230
13-Bkz. A'zamî, Dirâsât fi'l-Hadisi'n-Nebevî, I/144
14-Bu sahifeden on altı varak Şam'ın Zahiriye kütüphanesinde bulunmaktadır. Bkz. Ekrem Ziya el-Ömerî, Buhûsun fi Tarihi's-Sünne, 230
15- Bu sahifeden on beş varak Şam'ın Zahiriye kütüphanesinde bulunmaktadır. Bkz. Ekrem Ziya el-Ömerî, Buhûsun fi Tarihi's-Sünne, 230
16- Buharî, İlm, 34 (34. bab başlığı)
17- Camiu Beyani'l-İlm, I/76
18- Darimî, Sünen, Babu Men Rahhasa fi Kitabeti'l-İlm, I/104
19-Camiu Beyani'l-İlm, I/16
Bu yazıya yorum yazın
Bu yazıya gelen yorumlar.
DİĞER YAZILAR
ALLAH RASULÜ HAKKINDA ÖZ BİLGİ
Annem, babam ona feda olsun. O, zamanen, şanca, cemâlen ve kemâlen Peygamberlerin hâtemidir. Onl
PEYGAMBER EFENDİMİZ’İN “İSMET”İ VE “İSTİĞFAR”I
Özet: Kulun işlediği günahlardan pişmanlık duyma ve Allah’ın affına sarılma anlamını i
ALLAH RASULÜNÜN MANEVİ ŞAHSİYETİ-3
Fahr-ı Kâinat Efendimize Ta’zîm edip Saygı Göstermeyi Emreden Ayetler: 1- Yüce Allah Kur’
ALLAH RASULÜNÜN MANEVİ ŞAHSİYETİ-2
Fahr-ı Kainat’a Nasıl Bakmalıyız: Kur’ân’da, “Muhakkak ki, Allah katında sizin en d
ALLAH RASULÜNÜN MANEVİ ŞAHSİYETİ-1
Fahr-ı Kâinat Efendimiz, (Aleyhissâlatü vesselâm) Kur’ân’ı Mekkelilere tebliğe başladı
HADİS DEĞERLENDİRMELERİNDE MODERNİST BAKIŞIN ÇIKMAZLARI
Muhâl ve münker muhteva taşıyan veya bu türden bir sonuca götüren hadislerin isnadı nasıl o
MODERN DÖNEMDE SÜNNETİN HÜCCET DEĞERİNE DİL UZATILMASI
FİTNENİN TARİHÇESİ Dr. Mustafa el-A’zamî “Dirasat fi’l-Hadisi’n-Nebevî” adlı kita
SİYER OKUNURKEN DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN BİR HUSUS
Bu güne kadar Hz. Peygamber hakkında birçok kıymetli eser kaleme alınmıştır. Bu eserlerin ç
HATEMİYYET’E DAİR FARKLI BİR TAHKİK
Bu yazıda Muhammed Mustafa’nın (sallallahu aleyhi ve sellem) son Peygamber, Kur’an’ın da im
MEALCİLERİN SÜNNET HAKKINDAKİ ŞÜPHELERİ VE BUNLARA VERİLEN CEVAPLAR
Hadisleri inkar edenlere mealciler, akılcılar ve Kur'an'cılar denilir. Bunlar kendilerine nispet
HZ. PEYGAMBERE KARŞI GÖREVLERİMİZ
İslâm bir dindir. Bu dini gönderen Allah (cc)'dır. Bu dinin bir kutsal kitabı, bir peygamberi,
- HZ. PEYGAMBER HAKKINDAKİ TAVRIMIZ NASIL OLMALI?
- SÜNNETE BAŞVURMADAN KUR’AN’LA AMEL ETMENİN İMKANSIZLIĞI
- SAHABENİN HADİS YAZMAMASININ ÜÇ SEBEBİ
- TABİÎNİN SÜNNETİN YAZIM ve TEDVİNİNE VERDİĞİ ÖNEM
- HADİSLERİN TEDVİNİ-3
- HADİSLERİN TEDVİNİ-2
- GÜZEL AHLAKA AİT 15 HADİS-İ ŞERİF
- HADİSLERİN TEDVİNİ-1
- HADİS’E SALDIRILMASININ ASIL SEBEBİ
- SÜNNET İSLAM’IN ASILLARINDAN BİR ASILDIR-4
- HABER-İ VÂHİDİN İ’TİKÂTTA HÜCCET DEĞERİ
- SÜNNET İSLAM’IN ASILLARINDAN BİR ASILDIR-3
- SÜNNETİN HÜCCETİYETİ HUSUSUNDA SAHABE TATBİKATI
- SÜNNET İSLAM’IN ASILLARINDAN BİR ASILDIR-2
- SAHİH BUHARİ’NİN EŞŞİZ ÜSTÜNLÜĞÜ
- EY ALLAH’IM!
- HADİS YAZILMASINI YASAKLAYAN RİVAYETLERE BAKIŞ
- SÜNNET İSLAM’IN ASILLARINDAN BİR ASILDIR-1
- PEYGAMBER (S.A.V)’İN HADİS YAZIMINA MÜSAADE ETMESİ
- SÜNNETİN YAZIYA AKTARILMASI
- MEVLİD-İ ŞERİF Mİ, KUTLU DOĞUM MU?
- GARİB HADİS NEDİR?
- AZİZ HADİS NEDİR?
- MEŞHUR HADİS NEDİR?
- MÜTEVATİR HABER NE DEMEKTİR?
- PEYGAMBERİMİZ HAKKINDA BİLİNMESİ GEREKEN HUSUSLAR
- ÇELİŞKİLİ GİBİ GÖRÜNEN BAZI HADİSLER
- RASULULLAH’IN ÜSTÜNLÜĞÜ
- HADİS VE HADİS İLİMLERİNİN EN ÖNEMLİ MESELELERİNE DAİR SORU-CEVAPLAR
Allah'a ve Resûlü'ne iman edin. Sizi, üzerinde tasarrufa yetkili kıldığı şeylerden harcayın. Sizden iman edip de (Allah rızası için) harcayan kimselere büyük mükâfat vardır.
Hadid, 7
GÜNÜN HADİSİ
Kur'an'ı cebren (açıktan) okuyan, sadakayı açıktan veren gibidir. Kur'an'ı gizlice okuyan, sadakayı gizlice veren gibidir."
Tirmizi, Sevabu'l-Kur'an 20, 2920; Ebu Davud, Salat 315, 1333; Nesai, Zekat 68
SON YORUMLAR
- Bütün beytlerin tercümesini gönderebilir misiniz? sitede sadece son birkaç...
- Fıtrat, namaz, tevafuk, sırlar ve tüm bunların sahibi zişanı İlahi kusur...
- Selamünaleyküm İnternette mütalaalı risale i nur dersleri diye arama yapt...
- bu kıymetli yazıdan dolayı ahmed izz kardeşimize teşekkür ederiz çok mani...
- selamün aleyküm Ahmed kardeşimizi tebrik ediyor ve bu faideli tercümelerin...
- Yanında okuyan diğer öğrencileri; Molla Muhammed Kasori Molla Muhammed Era...
- Benim merhum babam Molla İbrahim Azizi de onun yanında icazeti tamamlamıştı...
- Teşekkürler. Sanırım Envar neşriyat idi.Tam hatırlayamıyorum.....
- Çok güzel bir çalışma Rabbım ilminizi arttırsın bu çalışmalarınızı...
- Merhaba, Ben Foliant yayınlarından uğur. Sizinle iletişim kurmak istiyoruz ...
TARİHTE BU HAFTA
...
ANKET
Sitemizle nasıl tanıştınız?
Yükleniyor...