HADİSLERİN TEDVİNİ-2
Ashab-ı Kiramın öğrencileri olan tabiûn kuşağının tarihçesi, hicretin ilk senesinden başlamaktadır. Zira bu kuşaktan bazıları Hz. Peygamber döneminde doğduğu halde onunla müşerref olamamışlar bazıları da yaşının küçüklüğü nedeniyle sohbet-i nebeviyyeye iştirak edememişlerdir. Örnek olarak hicretin üçüncü yılında doğan Abdurrahman b. Hâris; dördüncü senede dünyaya gelen Kays b. Ebi Hâzim ve on dördüncü yılda doğan Said b. Müseyyib'i zikredebiliriz. Bunlar İslam'ın tebliği konusunda sahabeden sonra ikinci mertebede yer alan kimselerdir.
Ashab-ı Kiramın öğrencileri olan tabiûn kuşağının tarihçesi, hicretin ilk senesinden başlamaktadır. Zira bu kuşaktan bazıları Hz. Peygamber döneminde doğduğu halde onunla müşerref olamamışlar bazıları da yaşının küçüklüğü nedeniyle sohbet-i nebeviyyeye iştirak edememişlerdir. Örnek olarak hicretin üçüncü yılında doğan Abdurrahman b. Hâris; dördüncü senede dünyaya gelen Kays b. Ebi Hâzim ve on dördüncü yılda doğan Said b. Müseyyib'i zikredebiliriz. Bunlar İslam'ın tebliği konusunda sahabeden sonra ikinci mertebede yer alan kimselerdir.
Tabiûn dediğimiz bu kuşak, İslamın tebliğinde ve yayılmasında Sahabeden sonra ikinci derecede yer alan bir kuşaktır.
İbn Sa'd, Tabakât adlı eserinde Medine'de yaşayan ve Büyük Sahabilere yetişip onlardan hadis rivayet eden ilk Tabiûn tabakasından 139 kişinin ismini zikreder. Sahabilerin genelini görüp onlardan hadis rivayet eden ikinci Tabiûn kuşağından da 129 Tabiûnun adını zikreder. Üçüncü Tabakaya gelince bunlar, sadece bir ya da birkaç sahabiyle görüşme şerefine nâil olmuş tabilerdir. Üçüncü grupta mütalaa edilen tabiûn sayısı 87'dir. Binaenaleyh Medine'de bulunan toplam Tabiûn sayısı 355'dir. Bundan hareketle diğer beldelerde ashab-ı kiramdan hadis rivayetinde bulunan Taibûn sayısını kıyaslayabilirsiniz."(1)
Sünnetin en geniş şekliyle derlenme ameliyesi Ömer b. Abdülaziz (v. 101) döneminde başlamıştır. Ömer b. Abdülaziz, Medine valisi ve kâdısı Ebubekir b. Hazm'a haber gönderip hadisleri derlemesini emretmiştir. Aynı direktifi diğer beldelere de göndermiştir. Böylece [resmi bir şekilde] hadisleri derleme işi başlamış oldu.
Sünnetin geniş anlamda tedvini ise Sahabeden bazı kimselerle çağdaş olan Muhammed b. Şihab ez-Zührî'nin (v. 124) eliyle gerçekleşmiştir.
İbn Şihâb, hicrî 93'de vefat eden Enes b. Malik'ten, 73'te vefat eden İbn Ömer'den, 78'de vefat eden Cabir b. Abdillah'tan ve Sehl b. Sa'd'dan hadisleri alıp kaydetmiştir. İbn Şihâb'tan sonraki kuşakta tedvin daha bir yaygınlık kazandı.
Mekke'de hadisleri ilk kez tedvin eden alimler, hicrî 150'de vefat eden İbn Cüreyc ve 151'de vefat eden İbn İshak'tır. Medine'de ise 156'de vefat eden Said b. Ebi Arûbe, 160'ta vefat eden Rabi' b. Sabîh ve 179'da vefat eden İmam Malik'tir. İmam Malik, günümüze ulaşıp birçok kez basılan Muvatta'yı miras bırakmıştır. Yukarıda saydığımız bu isimlerden başka alimler de tedvin faaliyetinde bulunmuşlardır.(2)
Görüldüğü üzere hadislerin tedvini çok erken bir dönemde yani Sahabe döneminde başlayıp Tabiûn döneminde artmış ve neredeyse kemâl noktasına ulaşmıştır. İnsanların çoğunun sandığı gibi hicri 256'da vefat eden Buharî veya 261'de vefat eden Müslim ile başlamış bir şey değildir. Buhari ve Müslim'e gelinceye kadar çok sayıda tedvin faaliyeti gerçekleşmiştir. Bu iki imamla başlayan şey hadis tedvini değil, sadece sahih hadislere tahsis edilen mecmuaların yazılmasıdır. Zira Buhari ve Müslim'den önce yazılan hadis mecmualarında hem sahih, hem hasen, hem de zayıf hadisler bulunmaktaydı.(3)
Muhaddis imamlar sahih hadisleri tespit etmek için büyük çaba göstermişlerdir. Bu çabayı gösterirken hiçbir millette benzerine rastlamadığımız dakik ilmî yöntemler izlemişlerdir. İnsanlık tarihi, Hz. Peygamber'e ait söz ve fiillerin tespiti uğruna gösterilen gayrete benzer bir çabaya şahit olmamıştır. Aynı çabayı hadis âlimleri tarafından gerçekleştirilen ve ravilerin güvenilirliğini tespit amacıyla yapılan araştırmalar için söyleyebiliriz.(4)
Muhaddisler, hadis uğruna rihle dediğimiz uzun yolculuklar yapmışlardır. Bazen bir şahıstan tek bir hadis almak için oldukça uzun yolculuklara katlanmışlardır. Bu yolculuklar Sahabe döneminde başlamıştır. Mesela Cabir b. Abdillah Şam'da bulunan Abdullah b. Üneys'le görüşmek için tam bir ay yol yürümüştür. Cabir bu yolculuğu, Allah Rasülünden duymadığı bir hadis almak için yapmıştır. Keza Cabir, benzer bir yolculuğu Mısır'a Mesleme b. Mahled'le görüşmek ve ona ulaşan bir hadisi almak için yapmıştır.
Ebu Eyyüb el-Ensârî Ukbe b. Amir'le görüşmek için Mısır'a gider. Ukbe'yle karşılaşınca ona şöyle der: "Müslümanların kusurlarını gizleme konusunda Allah Rasülünden duyduğun hadisi söyle! Zira ikimizden başka bu hadisi Allah Rasülünden duyan kimse kalmadı. Ukbe hadisi aktarınca Ebu Eyyüb bineğin semerini çözmeden tekrar Medine'ye doğru yola koyuldu.
Sahabe döneminde başlayan rihle faaliyetleri Tabiûn kuşağında da devam etti. Sahabe taşıdığı bilgiyle/hadisle birlikte değişik beldelere dağıldığından hadisleri toplamak isteyenlerin yolculuk yapmadan ve değişik bölgelere dağılan sahabilerle görüşmeden bu maksada erişmesi mümkün değildi.
Hicrî 94 senesinde vefat eden büyük tabiûn âlimi Said b. Müseyyib şöyle demektedir: "Bazen tek bir hadis için günlerce yol yürüdüğümüz olurdu…"
Ebu'l-Âliye er-Riyâhî der ki: "Basra'da Sahabe'nin bir rivayette bulunduğunu duyardık. Medine'ye gelip bizzat Sahabenin ağzından duymadan rahat etmezdik…"
İlim uğrunda yapılan bu yolculuklar Tabiûn'dan sonraki dönemde de devam etti. Böylece ilmin temelleri sağlamlaştı ve ilmî kurallar rayına oturmuş oldu.
Dipnotlar
1-Süleyman en-Nedvî, er-Risâletu'l-Muhammediyye, s. 58-59.
2- Mustafa es-Sibâî, es-Sünne ve Mekânetuhâ fi't-Teşrîi'l-İslamî, s. 121-125;
3-Ekrem Ziya Ömerî, Buhûsun fi Tarihi's-Sünneti'l-Müşerrefe, s. 144.
4-Buhari ve Müslimden önce hadisler, Sahabe ve Tabiûna ait görüşlerle birlikte kaydediliyordu. Dolayısıyla bu kaynaklar saf manada hadis kitapları değildi. Ancak Buhari ve Müslim kitaplarında pek azı hariç Sahabe ve Tabiûn görüşlerine yer vermemişlerdir. Bkz. Muhibbuddin el-Hatib, Muhtasaru Tuhfetu'l-İsnâ Aşeriyye, Giriş kısmı.
Bu yazıya yorum yazın
Bu yazıya gelen yorumlar.
DİĞER YAZILAR
ALLAH RASULÜ HAKKINDA ÖZ BİLGİ
Annem, babam ona feda olsun. O, zamanen, şanca, cemâlen ve kemâlen Peygamberlerin hâtemidir. Onl
PEYGAMBER EFENDİMİZ’İN “İSMET”İ VE “İSTİĞFAR”I
Özet: Kulun işlediği günahlardan pişmanlık duyma ve Allah’ın affına sarılma anlamını i
ALLAH RASULÜNÜN MANEVİ ŞAHSİYETİ-3
Fahr-ı Kâinat Efendimize Ta’zîm edip Saygı Göstermeyi Emreden Ayetler: 1- Yüce Allah Kur’
ALLAH RASULÜNÜN MANEVİ ŞAHSİYETİ-2
Fahr-ı Kainat’a Nasıl Bakmalıyız: Kur’ân’da, “Muhakkak ki, Allah katında sizin en d
ALLAH RASULÜNÜN MANEVİ ŞAHSİYETİ-1
Fahr-ı Kâinat Efendimiz, (Aleyhissâlatü vesselâm) Kur’ân’ı Mekkelilere tebliğe başladı
HADİS DEĞERLENDİRMELERİNDE MODERNİST BAKIŞIN ÇIKMAZLARI
Muhâl ve münker muhteva taşıyan veya bu türden bir sonuca götüren hadislerin isnadı nasıl o
MODERN DÖNEMDE SÜNNETİN HÜCCET DEĞERİNE DİL UZATILMASI
FİTNENİN TARİHÇESİ Dr. Mustafa el-A’zamî “Dirasat fi’l-Hadisi’n-Nebevî” adlı kita
SİYER OKUNURKEN DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN BİR HUSUS
Bu güne kadar Hz. Peygamber hakkında birçok kıymetli eser kaleme alınmıştır. Bu eserlerin ç
HATEMİYYET’E DAİR FARKLI BİR TAHKİK
Bu yazıda Muhammed Mustafa’nın (sallallahu aleyhi ve sellem) son Peygamber, Kur’an’ın da im
MEALCİLERİN SÜNNET HAKKINDAKİ ŞÜPHELERİ VE BUNLARA VERİLEN CEVAPLAR
Hadisleri inkar edenlere mealciler, akılcılar ve Kur'an'cılar denilir. Bunlar kendilerine nispet
HZ. PEYGAMBERE KARŞI GÖREVLERİMİZ
İslâm bir dindir. Bu dini gönderen Allah (cc)'dır. Bu dinin bir kutsal kitabı, bir peygamberi,
- HZ. PEYGAMBER HAKKINDAKİ TAVRIMIZ NASIL OLMALI?
- SÜNNETE BAŞVURMADAN KUR’AN’LA AMEL ETMENİN İMKANSIZLIĞI
- SAHABENİN HADİS YAZMAMASININ ÜÇ SEBEBİ
- TABİÎNİN SÜNNETİN YAZIM ve TEDVİNİNE VERDİĞİ ÖNEM
- HADİSLERİN TEDVİNİ-3
- HADİSLERİN TEDVİNİ-2
- GÜZEL AHLAKA AİT 15 HADİS-İ ŞERİF
- HADİSLERİN TEDVİNİ-1
- HADİS’E SALDIRILMASININ ASIL SEBEBİ
- SÜNNET İSLAM’IN ASILLARINDAN BİR ASILDIR-4
- HABER-İ VÂHİDİN İ’TİKÂTTA HÜCCET DEĞERİ
- SÜNNET İSLAM’IN ASILLARINDAN BİR ASILDIR-3
- SÜNNETİN HÜCCETİYETİ HUSUSUNDA SAHABE TATBİKATI
- SÜNNET İSLAM’IN ASILLARINDAN BİR ASILDIR-2
- SAHİH BUHARİ’NİN EŞŞİZ ÜSTÜNLÜĞÜ
- EY ALLAH’IM!
- HADİS YAZILMASINI YASAKLAYAN RİVAYETLERE BAKIŞ
- SÜNNET İSLAM’IN ASILLARINDAN BİR ASILDIR-1
- PEYGAMBER (S.A.V)’İN HADİS YAZIMINA MÜSAADE ETMESİ
- SÜNNETİN YAZIYA AKTARILMASI
- MEVLİD-İ ŞERİF Mİ, KUTLU DOĞUM MU?
- GARİB HADİS NEDİR?
- AZİZ HADİS NEDİR?
- MEŞHUR HADİS NEDİR?
- MÜTEVATİR HABER NE DEMEKTİR?
- PEYGAMBERİMİZ HAKKINDA BİLİNMESİ GEREKEN HUSUSLAR
- ÇELİŞKİLİ GİBİ GÖRÜNEN BAZI HADİSLER
- RASULULLAH’IN ÜSTÜNLÜĞÜ
- HADİS VE HADİS İLİMLERİNİN EN ÖNEMLİ MESELELERİNE DAİR SORU-CEVAPLAR
Âl-i imran:190
Göklerin ve yerin yaratılışında, gece ile gündüzün birbiri ardınca gelip gidişinde selim akıl sahipleri için gerçekten açık, ibretli deliller vardır.
GÜNÜN HADİSİ
"Kişi, dostunun dini üzeredir. Bu nedenle, kiminle dost olacağına dikkat etsin!"
Ebû Dâvud
SON YORUMLAR
- Bütün beytlerin tercümesini gönderebilir misiniz? sitede sadece son birkaç...
- Fıtrat, namaz, tevafuk, sırlar ve tüm bunların sahibi zişanı İlahi kusur...
- Selamünaleyküm İnternette mütalaalı risale i nur dersleri diye arama yapt...
- bu kıymetli yazıdan dolayı ahmed izz kardeşimize teşekkür ederiz çok mani...
- selamün aleyküm Ahmed kardeşimizi tebrik ediyor ve bu faideli tercümelerin...
- Yanında okuyan diğer öğrencileri; Molla Muhammed Kasori Molla Muhammed Era...
- Benim merhum babam Molla İbrahim Azizi de onun yanında icazeti tamamlamıştı...
- Teşekkürler. Sanırım Envar neşriyat idi.Tam hatırlayamıyorum.....
- Çok güzel bir çalışma Rabbım ilminizi arttırsın bu çalışmalarınızı...
- Merhaba, Ben Foliant yayınlarından uğur. Sizinle iletişim kurmak istiyoruz ...
TARİHTE BU HAFTA
ANKET
Sitemizle nasıl tanıştınız?
Yükleniyor...