Hukuk tarihinde hayvanların da muhakeme edildiğine sık sık rastlanır. Yalnız inekler, domuzlar değil, karıncalar, çekirgeler bile cinayet suçundan yargılanmışlardır.

Bunların en ilginci belki de 1474'de İsviçre'nin Basel mahkemelerinde yargılanan horozun davasıdır. Suçu büyücülüktü; horoz yumurtlamıştı.

Hayvan, hücrede zincirlenmiş bir vaziyette dururken savcı bunun bir uğursuzluk alâmeti olduğunu ve yumurtadan civciv yerine çok zehirli bir yılan çıkacağını belirtti.

Savunma avukatı araştırma konusu olan yumurtayı müvekkilinin yumurtaladığını alçak gönüllülükle itiraf etti. Yalnız mahkemeden anlayışlı olmalarını talep etti - horoz bunu isteyerek yapmamıştı. 

Fakat hâkimler yumurtaya bakarak hemen horozun suçlu olduğuna karar verdiler. Mahkeme heyeti hiç gecikmeden arkalarında halkla beraber kasaba dışında bir tepeye çıktı. Burada mahkeme görevlilerin- den biri iddia metnini okudu ve yanan bir çalı demetiyle ortaya çıktı. Talihsiz horoz ve dehşet saçan yumurtası bütün Basellilerin gözleri önünde yakıldı.

1819'da acayip davalardan başka birine daha rastlandı. Bir Rus yazarı Çar 1. Alexandr'ı eleştiren bir kitap yazmıştı. İftira suçundan yargılanan yazar suçlu bulundu ve yazdığı her sayfayı yemeğe mahkûm edildi.

Otoriteler Moskova caddelerinden birinde bir yer seçtiler. Burada Çar'ın subaylarından biri kitabın bir kopyasını alarak sayfalarını ayırdı; kenarlarını dikkatle düzeltti. Daha sonra bir sayfa alarak, lahmacun gibi yuvarladı ve zavallı yazara verdi. Böylece o gün sayfa yemek işi akşama kadar devam etti. Yazar ilk gün kitabın hemen hemen yarısını yuttu. Sonraları hızı düştü; hepsi üç günde tamamlandı. Bu işi başarıyla bitirdi, ama edebiyat zevkini de tamamen yitirdi.

Kaynak

Bütün Dünya Dergisi

Sayı:27 (Kasım 1974)