ATİK ALİ PAŞA

Aslen Saray Bosna’lıdır. Devşirme olarak Enderun’da yetişti. Hadım lakabıyla da tanınan Ali Paşa bir süre Bâbüssaâde Ağalığı yaptıktan sonra Karaman Beylerbeyiliğinde bulundu


Orhan Dindar

odindar14@gmail.com

2024-06-20 11:00:29

Aslen Saray Bosna'lıdır. Devşirme olarak Enderun'da yetişti. Hadım lakabıyla da tanınan Ali Paşa bir süre Bâbüssaâde Ağalığı yaptıktan sonra Karaman Beylerbeyiliğinde bulundu.

Cem Sultan ve Karamanoğlu Kasım Bey'e karşı başarı ile mücadele etti. Mesih Paşa'nın vefatı üzerine vezîriâzam oldu. İki yıl sonra azledildi fakat bir müddet sonra ikinci defa bu makama tâyin edildi ve şehid düşünceye kadar sadârette kalarak devlet işlerini başarıyla yürüttü.

Hatta 2. Bayezid birçok konuda idareyi ona bıraktı. Babasından hükümdarlığı zorla almak isteyen Şehzâde Selim'i Çorlu'da mağlûp etmiştir. Şahkulu hareketini bastırmak için çıktığı seferde şehid düşmüş ve cesedi zâyi olmuştur.

Atik Ali Paşa değerli bir devlet adamı, iyi bir kumandan olmanın yanında memleketin îmârına önemli hizmetleri geçmiş bir kimsedir. Onun hayır eserlerinin başında İstanbul Çemberlitaş'ta câmi, medrese, imâret, mektep, kütüphâne ve diğer müştemilâttan oluşan Atik Ali Paşa Külliyesi gelir.

Atik Ali Paşa Câmii

Atik Ali Paşa Külliyesi: İmparator I. Constantinus tarafından kendi adını yaşatacak olan anıtın etrafında yaptırdığı büyük meydanın (forum constantini) yerinde inşa edilmiştir. Meydanın ortasını süsleyen ve önceleri üstünde imparatorun heykeli bulunan Dikilitaş bugün Çemberlitaş olarak bilinmektedir. Câmi, revaklı beş kubbeli bir son cemaat yeri ile bir büyük kubbe ve mihrap tarafında bir yarım kubbeden ibâret ana mekânı olan bir yapıdır. Kubbeli mekânın iki yanında daha alçak kubbeli yan mekânlar ile enine gelişenmodeldedir. İkişer kubbe ile örtülü yan mekânlar geniş kemerlerle orta mekâna açılırlar. Bu Câmi genellikle bugün mevcut olmayan ilk Fâtih Câmii'ne benzetilir.

Câminin kıble tarafındaki hazirede kime âit olduğu bilinmeyen üstü kubbe ile örtülü bir açık türbe vardır. Avluda bulunması gereken şadırvan ise yoktur. Külliyenin tekke mâhiyetindeki imâreti günümüze ulaşmamıştır. Orjinal şekli bozulmuş olan câmi avlusunun giriş kapısının solunda yer alan iki katlı kargir yapı Hadım Ali Paşa tarafından yaptırılmıştır. Binânın muvakkithane binâsı olduğu ve üst katının sıbyan mektebi olarak kullanıldığı ifâde edilmiş-tir. Dikdörtgen planlı târihi yapının Divanyolu Caddesi'ne bakan cephesinde dükkânlar bulunmaktadır. Avlu içerisinden girilen binânın üst katına bir merdivenle çıkılmaktadır.

Sıbyan Mektebi ve Muvakkithâne

Caddenin karşı tarafında bulunan medresenin büyük kubbeli dershânesi bir çıkıntı teşkil etmekte olup hücrelerinden on ikisi günümüzde mevcuddur. 19. yüzyılda cadde genişletilirken medresenin uç kısmındaki dört hücresi yıkılarak bunların yerine caddeye bakan üst odalar yapılmış, cadde kenarına da düz bir duvar çekilmiştir. Günümüzde Birlik Vakfı merkezi olarak kullanılmaktadır.

Atik Ali Paşa Medresesi-Divanyolu Vasat Atik Ali Paşa Câmii: Karagümrük'te Fevzi Paşa Caddesine36 cepheli olarak inşa edilmiş olan bu câmi de Atik Ali Paşa'nın hayır eseridir. Erken Osmanlı devrinde yaygın olan çok kubbeli câmiler tipinin küçültülmüş bir benzeridir. Dikdörtgen mekân, iki kalın pâyenin yardımıyla altı bölüme ayrılarak bunların üzerleri kubbelerle örtülmüş, duvarlar birsıra kesme taş, üç sıra tuğladan şeritler halinde örülmüştür. Yakınındaki medrese Sadrazam Semiz Ali Paşa'nın vakfıdır. Karşısındaki hazîrede ise hattat Mustafa Râkım Efendi'nin türbesi ve medresesi bulunmaktadır. Hamam ise bugün ortadan kalkmıştır. Ayrıca, Doğu Roma İmparatorluğu'nun önemli yapılarından ve fetihten sonra da uzunca bir süre kilise olarak kullanılmış olan Khora manastırının merkezini oluşturan kilise, Sadrazam Atik Ali Paşa tarafından 1511 yılında Kariye adıyla câmiye çevrilerek yanına bir de medrese eklenmiştir. Kariye Câmii, Bakanlar Kurulunun 1945 tarihli kararı ile müzeye dönüştürülmüştür.

Bu yazıya yorum yazın


Not: Yanında (*) işareti olanlar zorunlu alanlardır.

Bu yazıya gelen yorumlar.

DİĞER YAZILAR

FENÂRİ İSA CÂMİİ

FENÂRİ İSA CÂMİİ

Fenâri İsa Câmii: 2. Bayezid döneminde şehirdeki terkedilmiş Bizans kiliselerinin şenlendiril

ATİK MUSTAFA PAŞA CÂMİİ

ATİK MUSTAFA PAŞA CÂMİİ

Ayvansaray semtindeki bu câmi Koca Mustafa Paşa tarafından câmiye çevrilmiş bir Bizans kilises

KOCA MUSTAFA PAŞA

KOCA MUSTAFA PAŞA

Enderun’da yetişmiş olup 2. Bayezid’in Şehzâdelik yıllarında onun hizmetine girmiştir. 2.

MESİH PAŞA

MESİH PAŞA

Rum asıllıdır. Ağabeyi Has Murad Paşa ile İstanbul’un fethi sırasında esir düşmüş ve h

ATİK ALİ PAŞA

ATİK ALİ PAŞA

Aslen Saray Bosna’lıdır. Devşirme olarak Enderun’da yetişti. Hadım lakabıyla da tanınan A

GÜLBAHAR HÂTUN

GÜLBAHAR HÂTUN

Fâtih’in hanımı ve 2. Bayezid’in annesidir. Hayatı hakkında kaynaklarda bilgi bulunmamaktad

BEYAZIT CÂMİİ VE KÜLLİYESİ

BEYAZIT CÂMİİ VE KÜLLİYESİ

Beyazıt Câmii, Bizans devrinin en büyük meydanının (forum) bir köşesinde inşa ettirilmişti

SULTAN 2. BAYEZİD (1481-1512)

SULTAN 2. BAYEZİD (1481-1512)

1448’de Dimetoka’da doğdu. Fâtih Sultan Mehmed’in Gülbahar Hâtun’dan doğan büyük oğl

BÜYÜK ÇARŞI

BÜYÜK ÇARŞI

İki bedestenin çevresinde meydana gelen ticaret merkezidir. Halk arasında Kapalı Çarşı olarak

HOCAZÂDE MUSLUHİDDİN

HOCAZÂDE MUSLUHİDDİN

Babası Bursa tüccarlarından olup, o devirde ticaretle uğraşanlar “hoca” unvanıyla anıldı

HIZIR BEY

HIZIR BEY

İstanbul’un ilk kadısıdır. Eskişehir-Sivrihisar’da doğdu. Sivrihisar’da bir medresede m

"Rabbimiz Allah'tır" deyip sonra da dosdoğru yaşayanlara korku yoktur ve onlar üzülmeyeceklerdir.

Ahkaf,13

GÜNÜN HADİSİ

Harb bir hiledir.

Buhari, Cihad 157; Müslim, Cihad 18, (1740)

TARİHTE BU HAFTA

*Nizamü'l-Mülk'ün Şehadeti(14 Ekim 1092) *II.Kosova Zaferi(17 Ekim 1448) *Gedik Ahmed Paşa'nın Vefatı(18 Ekim 1482)

ANKET

Sitemizle nasıl tanıştınız?

Yükleniyor...

SİTE HARİTASI