Cevaplar.Org

BÜYÜK ÇARŞI

İki bedestenin çevresinde meydana gelen ticaret merkezidir. Halk arasında Kapalı Çarşı olarak adlandırılan çarşı, tek kitle halinde ve aynı zamanda kurulmuş olmayıp, iki bedestenin etrafında hanların yoğunlaşması ve bunların arasındaki sokakların üstlerinin zaman içinde tonozlarla örtülerek dükkânların kâgire dönüştürülmesi sonucu ortaya çıkmıştır. Yabancılar


Orhan Dindar

odindar14@gmail.com

2024-03-18 09:18:43

İki bedestenin çevresinde meydana gelen ticaret merkezidir. Halk arasında Kapalı Çarşı olarak adlandırılan çarşı, tek kitle halinde ve aynı zamanda kurulmuş olmayıp, iki bedestenin etrafında hanların yoğunlaşması ve bunların arasındaki sokakların üstlerinin zaman içinde tonozlarla örtülerek dükkânların kâgire dönüştürülmesi sonucu ortaya çıkmıştır. Yabancılar Grand Bazar (Büyük Çarşı) adını kullanmayı tercih ederler. Fetihten sonra bugün İç Bedesten denilen çok kubbeli kapalı mekân inşa edilerek ticaretin burada toplanması sağlanmıştır.

Bedestân-ı Atîk, Büyük Bedesten veya Cevâhir Bedesteni denilen ve bugün Büyük Çarşı'nın ortasında kalmış bulunan on beş kubbeli büyük bir yapıdır. Büyük Bedesten'in az ilerisinde Nuruosmaniye Câmii tarafında olan Sandal Bedesteni (Bedestân-ı Cedîd, Yeni Bedesten) üstü, sağlam kemer ve pâyelere oturtulmuş yirmi kubbe ile örtülüdür. Eski Bedesten'in bir Bizans yapısı olduğu ve dolayısıyla etrafındaki çarşının da Bizans dönemi çarşısını devam ettirdiği yolundaki iddialar mesnedsizdir.

Sağlam kâgir yapılı bedestenlerin yangın tehlikesini nisbeten kolay atlatmalarına karşılık sokaklarının üstleri ve dükkânları tamamen ahşap olan Büyük Çarşı'nın bu tehlikeden kurtulabilmesi mümkün olmuyordu. Zaman içerisinde meydana gelen büyük yangınlarda iki bedesten dışındaki ahşap dükkânların defalarca nerdeyse tamamen yanması üzerine 1702 yılında Sultan 2. Mustafa tarafından ahşap dükkân, hatta ev yapımının yasaklanıp bundan böyle ev ve dükkânların kâgir yapılmalarına özen gösterilmesi emredilir.

Büyük Çarşı'nın sokak üstlerinin kâgir tonozlarla örtülerek kapalı bir çarşıya dönüştürülmesi bu tarihten itibaren başlamıştır. Kâgire dönüştürüldükten sonra Büyük Çarşı'da yangınlar seyrekleşti ve verdikleri zarar azaldı. 1894 depreminde Büyük Çarşı da geniş ölçüde tahribata uğramış ve 2. Abdülhamid'in emriyle yapılan tâmirde çarşının sınırları daraltılarak bâzı caddelerin üstü açıldı, bâzı kapılar kaldırılarak eskiden çarşı içinde bulunan bâzı hanlar da çarşı dışında bırakıldı. Çarşının ana caddesi durumunda olan ve Beyazıt ile Nuruosmaniye arasındaki sokağın iki ucuna birer yeni kapı yapıldı. Bu kapılardan Nuruosmaniye Câmii tarafında olanın kapının alınlığı içine, devletin son döneminde her resmî binaya konulan bir Osmanlı arması yerleştirildi. Gösterişli olmasına îtina edilen bu kapının ki yanına ayrıca birer çeşme nişi de yapılarak girişe âbidevî bir görünüm kazandırılmıştır.

Beyazıt tarafındaki kapı diğer uçtaki kadar zengin mimârili değildir. Bu girişin az ötesinde yer alan ikinci kapının sivri kemeri içine Sultan 2. Abdülhamid'in tuğrası ile bir kitâbe konulmuştur.

Büyük Çarşı içinde birkaç tane de mescid bulunmaktadır. Bunlardan Bodrum Hanı Mescidi bânisi ve yapıldığı tarih bilinmeyen küçük, hiçbir mîmâri özelliği olmayan basit bir ibadet yeridir. İç Bedesten Mescidi de 1960'lardan îtibâren yapılan dükkânların üstlerine oturtulmuş bir namaz mekânıdır. Târihî bir karakteri özelliği yoktur. Büyük Çarşı'nın içindeki çeşmelerden Kalpakçılar Caddesi ile Sipâhi Sokağı köşesini süsleyen üç cepheli, barok üslûptaki mermer çeşme şehrin güzel sanat eserlerinden biridir. Daha evvel çarşı içinde olan Sahaflar 1894'ten sonra çarşı dışına, şimdiki yerine alınmıştır. Burada üstü açık bir yolun iki tarafında sıralanan ahşap dükkânlar 1950'li yıllarda yandıktan sonra da bugün görülen beton kitapçı dükkânları yapılmıştır.

Bu yazıya yorum yazın


Not: Yanında (*) işareti olanlar zorunlu alanlardır.

Bu yazıya gelen yorumlar.

DİĞER YAZILAR

SULTAN 2. BAYEZİD (1481-1512)

SULTAN 2. BAYEZİD (1481-1512)

1448’de Dimetoka’da doğdu. Fâtih Sultan Mehmed’in Gülbahar Hâtun’dan doğan büyük oğl

BÜYÜK ÇARŞI

BÜYÜK ÇARŞI

İki bedestenin çevresinde meydana gelen ticaret merkezidir. Halk arasında Kapalı Çarşı olarak

HOCAZÂDE MUSLUHİDDİN

HOCAZÂDE MUSLUHİDDİN

Babası Bursa tüccarlarından olup, o devirde ticaretle uğraşanlar “hoca” unvanıyla anıldı

HIZIR BEY

HIZIR BEY

İstanbul’un ilk kadısıdır. Eskişehir-Sivrihisar’da doğdu. Sivrihisar’da bir medresede m

MUSLİHUDDİN MUSTAFA (ŞEYH VEFÂ-Ö. 1491)

MUSLİHUDDİN MUSTAFA (ŞEYH VEFÂ-Ö. 1491)

Zeyniyye tarikatının Vefâiyye kolunun kurucusudur. Vefâ lakabını annesinin adı olan Vefâ'd

MOLLA GÜRANİ VE MOLLA HÜSREV

MOLLA GÜRANİ VE MOLLA HÜSREV

Molla Gürânî: Irak’ın kuzeyinde Şehrizor’da (Kerkük) doğduğu kaydedilmekle beraber kend

RUM MEHMED PAŞA (Ö. 1474 )

RUM MEHMED PAŞA (Ö. 1474 )

İstanbul’un fethinde esir düşen Rumlar’dan olup, saray hizmetine alınmıştır. Enderun Mekt

HAS MURAT PAŞA CAMİİ

HAS MURAT PAŞA CAMİİ

Fâtih Sultan Mehmet döneminde vezirlik yapmış ve Uzun Hasan’la yapılan savaşta şehit olmuş

MOLLA GÜRANİ CAMİİ

MOLLA GÜRANİ CAMİİ

Bir adı da Vefâ Kilise Câmii olan bu Bizans kilisesi, fetihten sonra ilk câmiye dönüştürüle

KALENDERHANE CAMİİ

KALENDERHANE CAMİİ

Kalenderhâne Câmii Fâtih zamanında Bizans kilisesinden çevrilen, Şehzâdebaşı civarında Ve

AYASOFYA CAMİİ

AYASOFYA CAMİİ

Bizans devrinde İstanbul’un en büyük kilisesi iken (Hagia Sophia) fetihten sonra şehrin baş c

Bilin ki, Allah'ın lâneti zâlimlerin üzerinedir.

Hûd,18

GÜNÜN HADİSİ

Herhangi bir kişi, mükemmel bir abdest alıp da namaz kılarsa, o namazla gelecek namaz arasında işlediği bütün günahları bağışlanır.

Buhari

TARİHTE BU HAFTA

*Şair Muhammed İkbal'in vefatı(21 Nisan 1938) *TBMM'nin açılışı ve çocuk bayramı(23 Nisan 1920) *Osmanlı-Rus Harbi(24 Nisan 1877) *Hudeybiye Gazvesi(26 Nisan 628) *II.Abdülhamid'in tahttan indirilmesi(27 Nisan 1909)

ANKET

Sitemizle nasıl tanıştınız?

Yükleniyor...

SİTE HARİTASI