KADER RÄ°SALESÄ° ÅžERHÄ°-15

Üstad’a göre insanın kendi fiillerinin hâlıkı olmadığını gösteren delillerden biri de şudur:


Niyazi Beki(Prof. Dr.)

niyazibeki@gmail.com

2021-06-01 01:19:36

Üstad'a göre insanın kendi fiillerinin hâlıkı olmadığını gösteren delillerden biri de şudur:

b. Varlığı zorunlu bir hal almadan bir şey var olmaz

 Bu prensibi şöyle açıklamak mükündür: İnsanların fiilleri de her mahlûk gibi, yoklukla varlık arasında eşit bir mesafededir. Bu eşitliğin –varlık lehine- bozulması mutlaka tercih edici bir iradeyle mümkündür. Kâinatta hükümran olan ilahi hikmetin gereği olarak, birşeyin var olması için onun varlığına yardımcı olacak bütün şartların tahakkuk etmesi lazımdır. İlgili şartların tahakkuk etmesi durumunda, ilgili varlığın ortaya çıkması zorunlu hale gelir. Halk arasında Nasreddin hocaya atfedilen bir fıkra da bu konunun anla-şılmasına katkı sağlayacağını düşünüyoruz. "Madem un var, şeker var, yağ var; niçin helva yapmıyoruz.." Bu fıkranın bizi ilgilendiren yönü şudur: Helvanın varlığının şartları un, şeker ve yağdır. O halde bu üç şart bir araya gelmişse, helvanın var olması da zorunludur. Bu bir espri de olsa, hayali enlem ve boylam gibi itibarî yönlerinin gerçekliğini gösteren bir pusuladır.

İşte "Mâ lem yecib lem yûced=Bir şey zorunlu hale gelmeden var olmaz" şeklindeki mukarrer düsturun mana-sı budur. Varlığın bütün şartlarını haiz olan bir şeyin var olması an meselesidir. Bu prensibe göre, eğer insan kendi fiillerinin yaratıcısı kabul edilirse, özgür iradesi ortadan kalkar. Çünkü varlık şartlarını haiz olduğundan varlığı zorunlu hale gelmiş bir şeyde, insan iradesinin esamisi okunmaz. Ancak bu fiiller, bütün eşyanın yaratıcısı olan Allah'a ait olduğu kabul edildiğinde, ilim ve hikmetiyle varlık için gerekli şartları hazırladığı gibi, kudret ve iradesiyle de onu yaratır. Allah'ın ilim, hikmet, kudret ve küllî iradesini aşan bir şey yok ki –ilahi iradenin dışında- zorun-lu olarak meydana gelsin.

c. Hasıl-ı bi'l-masdar masdardan farklıdır

Burada üzerinde durulan önemli bir nokta da şudur: Sözgelişi bir kurşunla öldürülen bir adamın ölümünde mecazî fail olarak insanın, hakiki fail olarak da Allah'ın rolü vardır. Öyleyse, mecazî fail olan insana 'kâtil' denildiğine göre, hakiki fail olan Allah'a da bu sıfatın verilmesi gerekmez mi? şeklindeki bir soruya, Üstad sarf ilminin bir kuralını esas alarak cevap vermiştir. Buna göre 'kâtil' kelimesi bir ism-i fâildir. Sarf ilminin kaidesine göre ism-i fâil, bir emr-i nisbî olan masdardan (katl kelimesinden) müştaktır/türetilmiştir. Yoksa bir emr-i sabit olan (camid/türetilmeyen) hâsıl-ı bilmasdardan müştak/türetilmiş değildir. Masdar olan katil fiili bizim kesbimizdir/kazancımızdır, o halde kâtil ünvanını da biz alırız. Allah'a ait olan iş ise, katl/katil fiiline terettüp eden maktulün canını almaktır. Bu ise hâsıl-ı bi'l-mas-dar olduğundan, ondan bir ism-i fâil türetilmez.

-Devam edecek-

 

Bu yazıya yorum yazın


Not: Yanında (*) işareti olanlar zorunlu alanlardır.

Bu yazıya gelen yorumlar.

DÄ°ÄžER YAZILAR

KADERLE ALAKALI BAZI ISTILAHLAR

KADERLE ALAKALI BAZI ISTILAHLAR

Cüz’-i İhtiyarî: 1.Lügat manası: İhtiyarî kısım, tercih edilen ihtiyarî parça, seçile

KADERÄ°N MERTEBELERÄ°

KADERÄ°N MERTEBELERÄ°

Kaderin dört mertebesi vardır: a. Olmuş, olacak ve olmakta olan bütün herşeyin Allah’ın

KADERÄ°N KISIMLARA AYRILMASI

KADERÄ°N KISIMLARA AYRILMASI

3.Muhtevası itibariyle Kaderin Çeşitleri: a). Bedîhî ve Nazarî Kader: Kader, dışa yansıyan

KADER

KADER

1. Lügat manası: Ölçüp biçmek, takdir etmek, bir şeyin sınırlarını tayin etmek. Kader,

KADER RÄ°SALESÄ° ÅžERHÄ°-23

KADER RÄ°SALESÄ° ÅžERHÄ°-23

“Elhasıl: Madem hayat, esma-i hüsnanın nukuşunu gösterir. Hayatın başına gelen herşey has

KADER RÄ°SALESÄ° ÅžERHÄ°-22

KADER RÄ°SALESÄ° ÅžERHÄ°-22

DÖRDÜNCÜ MEBHAS Eğer desen: “Birinci Mebhas’ta isbat ettin ki: Kaderin her-şeyi güzeldir,

KADER RÄ°SALESÄ° ÅžERHÄ°-21

KADER RÄ°SALESÄ° ÅžERHÄ°-21

EÄŸer desen: "Kader bizi böyle baÄŸlamış. Hürriyetimizi selbetmiÅŸtir. Ä°nbisat ve cevelana müÅ

KADER RÄ°SALESÄ° ÅžERHÄ°-20

KADER RÄ°SALESÄ° ÅžERHÄ°-20

Zikredilen delillerle varılan netice şöyle özetlenmiştir: “Netice-i meram: Madem bilmüşahe

KADER RÄ°SALESÄ° ÅžERHÄ°-19

KADER RÄ°SALESÄ° ÅžERHÄ°-19

. Kitab-ı Mübin-İmam-ı Mübin hakikatı Kur’an-ı Hakîm’de bu iki kavrama da yer verilmi

KADER RÄ°SALESÄ° ÅžERHÄ°-18

KADER RÄ°SALESÄ° ÅžERHÄ°-18

Üstadın aşağıdaki ifadelerinde bu hakkatlerin açıklaması vardır: “Hem herşeyin miktar-ı

KADER RÄ°SALESÄ° ÅžERHÄ°-17

KADER RÄ°SALESÄ° ÅžERHÄ°-17

ÜÇÜNCÜ MEBHAS: Kadere iman, imanın erkânındandır. Yani: "Herşey, Cenab-ı Hakk'ın takdiriy

De ki: "Herkes kendi yapısına uygun işler görür. Rabbiniz, en doğru yolda olanı daha iyi bilir."

Ä°sra, 84

GÃœNÃœN HADÄ°SÄ°

"Haramla beslenmiş vücut cennete giremez."

Taberânî.

TARÄ°HTE BU HAFTA

ANKET

Sitemizle nasıl tanıştınız?

Yükleniyor...

SÄ°TE HARÄ°TASI