KADER RİSALESİ ŞERHİ-7

Eğer denilse: «Madem cüz-i ihtiyarînin icada kabiliyeti yok. Emr-i itibarî hükmünde olan kesbden başka insanın elinde bir şey bulunmuyor. Nasıl oluyor ki, Kur’ân-ı Mu’ciz-ül Beyan’da, Hâlık-ı semavat ve arz’a

Niyazi Beki(Prof. Dr.)

niyazibeki@gmail.com

2021-02-01 20:46:57

Eğer denilse: «Madem cüz-i ihtiyarînin icada kabiliyeti yok. Emr-i itibarî hükmünde olan kesbden başka insanın elinde bir şey bulunmuyor. Nasıl oluyor ki, Kur'ân-ı Mu'ciz-ül Beyan'da, Hâlık-ı semavat ve arz'a karşı, insana âsi ve düşman vaziyeti verilmiş. Hâlık-ı arz ve semavat, ondan azîm şikâyetler ediyor. O âsi insana karşı abd-i mü'mine yardım için kendini ve melaikesini tahşid ediyor. Ona azîm bir ehemmiyet veriyor." (Sözler, 465)

ŞERH:

Cüz-i İhtiyarinin Kader Karşısındaki Durumu

Buradaki sualin özeti şudur:

Kur'ân'da -âciz, güçsüz, zavallı bir mahlûk olan- insan, mutlak kudret ve hükümranlığa sahip olan kâinatın yaratıcısı karşısında bir güce sahipmiş gibi, "Ona isyan edebilen, karşı gelebilen, emirlerini çiğneyebilen bir varlık olarak takdim ediliyor. Yüce yaratıcı, bu isyancı eşkıyaya karşı mümin kullarına yardım edeceği, meleklerini onların im-dadına koşturacağı ilan edilerek, bu zavallı şer güçlerine büyük bir ehemmiyet atfediliyor. Adeta, cüz'î iradesi ile elinden hiç bir şey gelmeyen insan gibi âciz bir mahlûk, sonsuz kudret sahibi olan Allah'a karşı mübareze edebilecek bir konumda gösteriliyor. Bu ise, zahirde bir tenakuz gibi görünüyor. Bütün beyanlarında hikmetin hâkim olduğu Kur'ân'ın söz konusu ifadelerinin hikmeti nedir? Sorunun özeti budur. Üstadın bu soruya cevabı ise şöyledir:

"El cevab: Çünkü küfür ve isyan ve seyyie, tahribdir, ademdir. Halbuki azîm tahribat ve hadsiz ademler, birtek emr-i itibarîye ve ademîye terettüb edebilir. Nasılki bir azîm sefinenin dü-mencisi, vazifesinin adem-i îfasıyla, sefine gark olup bütün hademelerin netice-i sayleri ibtal olur. Bütün o tahribat, bir ademe terettüb ediyor. Öyle de: Küfür ve masiyet, adem ve tahrib nev'inden olduğu için, cüz'-i ihtiyarî bir emr-i itibarî ile onları tahrik edip müdhiş netaice sebebiyet verebilir.

Zira küfür, çendan bir seyyiedir. Fakat bütün kâinatı kıymetsizlikle ve abesiyetle tahkir ve delail-i vahdaniyeti gösteren bütün mevcudatı tekzib ve bütün tecelliyat-ı esmayı tezyif olduğundan, bütün kâinat ve mevcudat ve esma-i İlahiye namına Cenab-ı Hak kâfirden şedid şikâyet ve dehşetli tehdidat etmek; ayn-ı hikmettir ve ebedî azab vermek, ayn-ı adalettir. Madem insan, küfür ve isyanla tahribat tarafına gidiyor. Az bir hizmetle pek çok işleri yapar.

Onun için ehl-i iman, onlara karşı Cenab-ı Hakk'ın inayet-i azîmine muhtaçtır. Çünkü on kuvvetli adam, bir evin muhafazasını ve tamiratını deruhde etse, haylaz bir çocuğun o haneye ateş vermeğe çalışmasına karşı, o çocuğun velisine, belki padişahına müracaata, yalvarmağa mecbur olması gibi; mü'minlerin de, böyle edebsiz ehl-i isyana karşı dayanmak için Cenab-ı Hakk'ın çok inayatına muhtaçtırlar" (Sözler,464-465)

ŞERH:

Bu konuda üstadın verdiği cevap gerçekten çok harikadır. Bunu birkaç madde halinde şöyle açıklamak mümkündür:

a. İsyancıların işi olan küfür ve günahlar ademîdir. Evet, insan her ne kadar zayıf, güçsüz bir iradeye sahip olsa da, küfre girmekte, isyan etmekte ve günah işlemek-te yeteri kadar iktidarı vardır. Daha doğrusu bu insanların içinde bulundukları küfür, isyan türü konular bir iktidara, bir kuvvete ihtiyaç duymamaktadır. Çünkü bunlar ademidir, tahriptir. Bütün tahribatlar ademe terettüp eder. Yani, bir iş yapmak değil, yapılması gereken bir işi yapmamak suretiyle büyük zararlara sebebiyet verebilirler. Yapılma-yan bir işin bir enerjiye, bir kuvvete ihtiyacı olmadığı bili-nen bir gerçektir.

b. İrade küçük, tahribat büyüktür.

Evet, bu eşkıyanın işlerinin, itibarî ve cüz'î bir iradeyle yapılması mümkün olmasına rağmen, barındırdıkları tahribat ve küfür, kâinatı kızdıracak bir büyüklüktedir. Örneğin, bir gemide çalışan bir dümenci vazifesini yapmamak suretiyle, diğer bütün çalışanların emeklerini boşa çıkardığı gibi, koca bir geminin de batmasına sebep olabilir. Bütün bu zararlar ve tahribat, o dümencinin yaptığı bir işten dolayı değil, yapması gereken işini yapmamasından kaynaklanır. İşi yapmamak ise, hiçbir kuvvete, iradeye, iktidara ve enerjinin sarf edilmesine ihtiyaç duymadığı bir gerçektir.

c. İtikadi olan küfür ve isyan, kuvvete ihtiyaç duymaz

Şu bir gerçektir ki, küfür ve isyan düşünceye dayalı bir tahrip olduğundan cüz'î ve itibarî bir iradeyle tahakkuk eder. Çok büyük bir cinayet olmasına rağmen, ayrı bir güç ve enerjiye muhtaç değildir. Örneğin; küfür bir tek suç olmasına rağmen, Allah'ın bin bir isim ve sıfatlarının kâinat çapında, tezahürleri görünen tecellilerini inkâr, O'nun vahdaniyetinin şahitleri olan binlerce kevni delillerin bu delaletlerini inkâr, 124 bin peygamberi, 104 semavi kitabı tekzip hükmündedir. Allah'ın sultanı bulunduğu kâinat memleketinde haksızlığa uğramış bu mağdur olanların elbette rablerine şikâyetleri olacaktır. Ve bu kadar hadsiz müştekilerin/şikâyetçilerin şikâyetlerini nazara almamak, onların bu haklı istek ve arzularını hiçe saymak, Padişah-ı Ezelinin ne adaletine, ne rahmetine ve ne de izzet-i rububiyetine yakışmaz.

-devam edecek-

Bu yazıya yorum yazın

Bu yazıya gelen yorumlar.

DİĞER YAZILAR

KADERLE ALAKALI BAZI ISTILAHLAR

Cüz’-i İhtiyarî: 1.Lügat manası: İhtiyarî kısım, tercih edilen ihtiyarî parça, seçile

KADERİN MERTEBELERİ

Kaderin dört mertebesi vardır: a. Olmuş, olacak ve olmakta olan bütün herşeyin Allah’ın

KADERİN KISIMLARA AYRILMASI

3.Muhtevası itibariyle Kaderin Çeşitleri: a). Bedîhî ve Nazarî Kader: Kader, dışa yansıyan

KADER

1. Lügat manası: Ölçüp biçmek, takdir etmek, bir şeyin sınırlarını tayin etmek. Kader,

KADER RİSALESİ ŞERHİ-23

“Elhasıl: Madem hayat, esma-i hüsnanın nukuşunu gösterir. Hayatın başına gelen herşey has

KADER RİSALESİ ŞERHİ-22

DÖRDÜNCÜ MEBHAS Eğer desen: “Birinci Mebhas’ta isbat ettin ki: Kaderin her-şeyi güzeldir,

KADER RİSALESİ ŞERHİ-21

Eğer desen: "Kader bizi böyle bağlamış. Hürriyetimizi selbetmiştir. İnbisat ve cevelana mü�

KADER RİSALESİ ŞERHİ-20

Zikredilen delillerle varılan netice şöyle özetlenmiştir: “Netice-i meram: Madem bilmüşahe

KADER RİSALESİ ŞERHİ-19

. Kitab-ı Mübin-İmam-ı Mübin hakikatı Kur’an-ı Hakîm’de bu iki kavrama da yer verilmi

KADER RİSALESİ ŞERHİ-18

Üstadın aşağıdaki ifadelerinde bu hakkatlerin açıklaması vardır: “Hem herşeyin miktar-ı

KADER RİSALESİ ŞERHİ-17

ÜÇÜNCÜ MEBHAS: Kadere iman, imanın erkânındandır. Yani: "Herşey, Cenab-ı Hakk'ın takdiriy

"Ey Rabbimiz! Nurumuzu tamamla ve bizi bağışla, şüphesiz ki sen her şeye kadirsin."

Tahrim, 8

GÜNÜN HADİSİ

Ey Allah'ın Resulü," dedim, "şayet Kadir gecesine tevafuk edersem nasıl dua edeyim?" Şu duayı okumamı söyledi: "Allahümme inneke afuvvun, tuhibbu'l-afve fa'fu anni. (Allahım! Sen affedicisin, affı seversin, beni affet.)

Tirmizi, Da'avat 89,Ravi (r.a.): Aişe

SON YORUMLAR

TARİHTE BU HAFTA

*Yıldız Sarayı'nın İttihatçılar'ca Yağma Edilmesi(29 Nisan 1909) *Gazneli Mahmud'un Vefatı(30 Nisan 1030) *Yıldırım Bâyezid Tarafından Manisa'nın Fethi(1 Mayıs 1390) *Fatih Sultan Mehmed Hân'ın Vefatı(3 Mayıs 1481) *Eyüp Sultan Hazretleri(r.a.) Vefât

ANKET

Sitemizle nasıl tanıştınız?

Yükleniyor...