NAZM-I MEBANİ İLE NAZM-I MAANİ ARASINDA TEVAFUK

Belagat ilminin inceliklerinden biri de bir manayı ifade eden beyanın o manaya uygun bir kıyafete bürünmesidir. Kur’an’dan konuyla ilgili bazı misalleri şöyle verebiliriz:


Niyazi Beki(Prof. Dr.)

niyazibeki@gmail.com

2019-11-08 10:39:48

Belagat ilminin inceliklerinden biri de bir manayı ifade eden beyanın o manaya uygun bir kıyafete bürünmesidir.

Kur'an'dan konuyla ilgili bazı misalleri şöyle verebiliriz:

-Ahzab Suresi:41

يا أيها الذين آمنوا اذكروا الله ذكرا كثيرا (41)

"Ey iman edenler! Allah'ı çokça zikredin".

Bu ayette Allah'ın çok zikredilmesi emredilmektedir. Ayetin beyanı, manasına uygun bir vizyon göstermektedir. Şöyle ki: Allah'ın çokça zikredilmesi beyan edilen sayfa, "Allah" lafza-i celalin en çok zikredilen Kur'an sayfasıdır. Bu sayfada 16 defa zikredilen "Allah" ism-i celili, bu ayette 16. tekrarını yapmıştır. Bunun anlamı şudur: çokça zikredilmesi emredilen lafza-i celal, bizzat Allah tarafından ilgili sayfada en çok zikredilmek suretiyle beyan üslubu, mananın kıyafetini giymiştir.

Nisa Suresi:164

وَرُسُلًا قَدْ قَصَصْنَاهُمْ عَلَيْكَ مِنْ قَبْلُ وَرُسُلًا لَمْ نَقْصُصْهُمْ عَلَيْكَ وَكَلَّمَ اللَّهُ مُوسَى تَكْلِيمًا ( (164

"Bir kısım peygamberleri sana daha önce anlattık, bir kısmını ise sana anlatmadık. Ve Allah Musa ile gerçekten konuştu."

Bu ilahi beyanın tam açıklaması şöyledir: "Resulüm! (Senden önce gönderdiğimiz) peygamberlerden bazılarını daha önce Kur'an'da sana anlattık. Bir kısmını da daha anlatmadık"(el-Bikai, ilgili yer). Bu ilahi beyan muvacehesinde görülmesi gereken hakikat şudur: Kur'an'da bu ayete kadar bazı peygamberlerin isimlerinin zikredilmesi, bir kısmının da bu ayetten sonra zikredilmesi gerekir.

Dikkate değer bir inceliktir ki, bu ayetten önceki ayette, Kur'an'da geçen peygamberlerin yarısının adı zikredilmiştir(Hz. Nuh, İbrahim, İsmail, İshak, Yakub, Esbat, İsa, Eyyub, Yunus, Harun, Süleyman, Davud). Kur'an'da daha önce de zikredilmelerine rağmen, bu ayette peş peşe zikredilmelerinin önemli bir hikmeti, "daha önce anlatıldığı" ifade edilen bazı peygamberlerin isimlerini toplu halde zikredilmekle zihinlere kolayca nakşedilmesidir. Hz. Musa ise, 164. ayette "Kelimullah" imtiyazına binaen özel olarak zikredilmiştir.

-Bu ayetten önce ismi zikredilmeyen peygamberlerden biri Hz. Hz. Yusuf'tur. İlk defa Enam:64'tte zikredilmiştir. Biri de Hz. Şuayb'dır. İlk defa Araf:88'de yer almıştır. Görüldüğü gibi, Nisa:164'te kadar bazı peygamberlerin ismi zikredilmemiş olmakla, ilgili ayetin verdiği habere uygun bir vizyon gösterilmiştir.

-Burada dikkate değer bir nokta da şudur ki, Kur'an'da nüzul sırası değil, Mushaf'taki mevcut tertip düzeni esas alınmıştır. Nitekim Hz. Yusuf ismi, Mekke'de inen üç surede(Enam, Yusuf, Mümin) 27 defa zikredildiği, Hz. Şuayb'ın ismi de Mekke'de inen üç surede (Araf, Hud, Şuara) 4 defa geçtiği halde, Medine'de inen fakat tertip bakımından bu altı sureden daha önce olan Nisa suresinde geçmediği için, söz konusu ayete kadar zikredilmeyenler arasında yer almıştır.

-Mümin Suresi:78

ولقد أرسلنا رسلا من قبلك منهم من قصصنا عليك ومنهم من لم نقصص عليك

"(Resulüm!) Şüphesiz Biz senden önce de bazı peygamberler göndermiştik. Onlardan bazılarını sana anlattık, bazılarını da anlatmadık…".

Bu ayetin ilk anlaşılan manası, Kur'an-ı Kerimde Hz. Peygamber(s.a.v)'e bütün peygamberlerin anlatılmamasıdır. Nitekim İslam Literatüründe kabul edilen binlerce peygamberden Kur'an'da yalnız 25 veya 28 peygamberin ismine yer verilmiştir.

Ancak, ikinci derecede anlaşılan ayetin tali derecedeki bir manası da şudur: "Senden önce gönderdiğimiz peygamberlerden bazılarını daha önce Kur'an'da zikretmiş, bir kısmını da daha zikretmemişiz". Bu ilahi beyan muvacehesinde görülmesi gereken hakikat şudur: Kur'an'da bu ayete kadar bazı peygamberlerin isimlerinin zikredilmesi, bir kısmının da bu ayetten sonra zikredilmeleri gerekir. Hz. Yusuf, Hz. Şuayb'in ilk defa bu ayetten sonra zikredilmeleri, bu belagat inceliğinin ince bir ayarıdır.

-Rahman:60

هَلْ جَزَاءُ الْإِحْسَانِ إِلَّا الْإِحْسَانُ (60)

Meali: "İhsanın karşılığı ihsandan başka bir şey midir?"

Ayette geçen "إِحْسَان"(ihsan) kelimesinin ebced değeri: 120 olup 10x12'dir.

Kur'an'da "ihsan" kelimesi, ebced değerine uygun olarak 12 defa zikredilmiştir. İlk defa zikredildiği Bakara:83. Ayetten, 12. Defa zikredildiği Rahman:60. ayete kadar, tam(4961-89=) 4872 ayete yer verilmiştir ki, bu sayı: 406x12'dir.

Ayette "karşılık" olarak meal verilen kelime ise " جَزَاءُ"(ceza)dır. Bunun da ebced değeri:12'dir. Kur'an'da 12 defa zikredilen "ihsan" kelimesinin 12. Tekrarı bu ayette yapılmıştır. Bu tevafuk, her ihsanın/iyiliğin karşılığı mutlaka ihsan/iyilik olduğuna dair ayetin mefhumunu gözle görünür hale getirmiştir. Kur'an'ın gaybi haberini sayısal tevafukla, şühudi bir konuma taşımıştır.

Yasin:38

والشمس تجري لمستقر لها

Meali: "Güneş de kendisine mahsus bir karargâhta akar gider"

Kur'an'da bu ayete kadar 3 tane "yecri", 35 tane "tecri" kelimesi kullanılmıştır. Böylece müzekker ve müennes sıygasıyla kullanılan bu kelimenin 38. tekrarı, Yasin suresinin 38. ayetinde yapılmıştır.

Bu iki kelimenin ebced değerinin toplamı(تجري :613+ يجري :223): 836=22x38'dir. Bu tevafuklar, Kur'an'da Allah'ın sonsuz ilminin tezahürlerini ve nakışlarını göstermektedir.

Bu yazıya yorum yazın


Not: Yanında (*) işareti olanlar zorunlu alanlardır.

Bu yazıya gelen yorumlar.

DİĞER YAZILAR

YUSUF SURESİNDE BAZI İ’CAZ İŞARETLERİ-2

YUSUF SURESİNDE BAZI İ’CAZ İŞARETLERİ-2

SUREDE YER ALAN 7 Sayısındaki Tevafuk: a)Mısır melikinin rüyasında gördüğü ineklerin say

YUSUF SURESİNDE BAZI İ’CAZ İŞARETLERİ-1

YUSUF SURESİNDE BAZI İ’CAZ  İŞARETLERİ-1

Yusuf İsmi Yusuf ismi konusunda birkaç noktaya işaret etmekte fayda vardır: Birinci Nokta: Gen

ALLAH NEDEN KENDİSİ İÇİN “BİZ” TABİRİNİ KULLANMIŞTIR?

ALLAH NEDEN KENDİSİ İÇİN “BİZ” TABİRİNİ KULLANMIŞTIR?

Muhterem Müslümanlar! وَلَقَدْ آتَيْنَا مُوسَى الْكِتَابَ وَق

“KUR’AN’DA KAÇ MELEK HZ. MERYEM’LE KONUŞTU?” SORUSUNA CEVAPTIR

“KUR’AN’DA KAÇ MELEK HZ. MERYEM’LE KONUŞTU?” SORUSUNA CEVAPTIR

Muhterem Müslümanlar! Oryantalistler ve onların yerli borazanları aşağıdaki iki âyet arası

KUR’AN SADECE ARAPLARA MI İNDİRİLDİ?

KUR’AN SADECE ARAPLARA MI İNDİRİLDİ?

Muhterem Müslümanlar! Caetani gibi Oryantalistler, وَمَا أَرْسَلْنَا مِن ر

İSLÂM PEYGAMBERİ KUR’AN’I YAZDI MI YA DA BAŞKALARINDAN İKTİBAS MI ETTİ?

İSLÂM PEYGAMBERİ KUR’AN’I YAZDI MI YA DA BAŞKALARINDAN İKTİBAS MI ETTİ?

Muhterem Müslümanlar! Bazı oryantalistler, Peygamberimiz Hz. Muhammed(sav)’in, Kur’an-ı Ker

KUR'AN-I KERİM'DE ÇELİŞKİ, BİLİMSEL VE TARİHİ HATALAR VAR MI?

KUR'AN-I KERİM'DE ÇELİŞKİ, BİLİMSEL VE TARİHİ HATALAR VAR MI?

Muhterem Müslümanlar! Oryantalistler Kutsal Kitabımızda âyetlerin birbiri ile çeliştiğini,

HZ. PEYGAMBER’İN GÜVENİRLİLİĞİ VE KUR’AN’IN TEBLİĞ EDİLMESİNDE ONA GÜVENMEMENİN İTİKÂDÎ SONUÇLARI

HZ. PEYGAMBER’İN GÜVENİRLİLİĞİ VE KUR’AN’IN TEBLİĞ EDİLMESİNDE ONA GÜVENMEMENİN İTİKÂDÎ SONUÇLARI

Son zamanlarda Kur’an’ın mahiyetine dair bir takım düşünceler ileri sürülmektedir. Bu kon

ANLAMADAN KUR’AN OKUMANIN FAYDASI VAR MI? ÖLÜYE KUR’AN OKUNUR MU?

ANLAMADAN KUR’AN OKUMANIN FAYDASI VAR MI? ÖLÜYE KUR’AN OKUNUR MU?

Sordular: -Hocam, Kur’an’ı anlamadan okumanın faydası yoktur, diyenler var. Bir de bazı ho

KUR’AN’DA TEKZİP KAVRAMI

KUR’AN’DA TEKZİP KAVRAMI

Sözlükte tekzip; Yalanlamak, doğru olmadığını savunmak ve inkâr etmek anlamlarına gelir. T

KUR’AN OKUMANIN SEVABI ÖLÜYE GİTMEZ Mİ?

KUR’AN OKUMANIN SEVABI ÖLÜYE GİTMEZ Mİ?

Değerli Kardeşlerim, Geçenlerde TRT Kurdi’de yayınlanan bir program esnasında bir hemşehrim

Dua eden, bana dua ettiği zaman onun duasına karşılık veririm.

Bakara, 2/186

GÜNÜN HADİSİ

Allah'a ve ahiret gününe iman edenler, hayır söylesin veya sükut etsin.

Riyazü's Salihin, 1/307

TARİHTE BU HAFTA

*Fazıl Mustafa Paşa'nın Belgrad'ı Fethi(9 Ekim 1960) *HAZRETİ HÜSEYİN (r.a.) Şehid Edildi-Kerbela Vak'ası(10 Ekim 680) *Ömer Nasuhi Bilmen Vefat Etti(12 Ekim 1971) *Ankara Başkent Oldu(13 Ekim 1923)

ANKET

Sitemizle nasıl tanıştınız?

Yükleniyor...

SİTE HARİTASI