B.2.2. Said Nursi'de Åžefkat

Nursi, Mektubat adlı kitabında aşk ile şefkati karşılaştırır ve şefkatin, aşktan daha latif, nezih ve geniş olduğunu vurgular. Çünkü "Bir kişi şefkat ettiği evladı

münasebetiyle, bütün yavrulara, canlı varlıklara şefkat duyar. Böylece Rahim isminin ihatasına bir nevi ayinedarlık eder." Oysa aşk böyle değildir. Nursi'ye göre aşk karşılığında mukabele talep ederken şefkat karşılıksızdır (Nursi, 2007b: 52).

Gerçekten bazı insanlar aşkının karşılığını göremediğinde büyük cinayetler bile işleyebilir. Özellikle son yıllarda artan kadın cinayetlerinin birçoğunun bu tarz

karşılıksız bırakılan aşkların sonucu olduğu söylenebilir.

'Evet, bir valide veledini tehlikeden kurtarmak için hiçbir ücret istemeden ruhunu feda etmesi ve hakikî bir ihlâs ile vazife-i fıtriyesi itibarıyla kendini evlâdına

kurban etmesi gösteriyor ki, hanımlarda gayet yüksek bir kahramanlık var. Bu kahramanlığın inkişafı ile hem hayat-ı dünyeviyesini, hem hayat-ı ebediyesini

onunla kurtarabilir.' (Nursi, 2007 a: 461)

Aile hayatında annenin şefkati, bizim firma ailesinin yapıcı unsurlarını belirlerken kullanacağımız temel ilkelerden biri olacaktır.

B.3. Öğretici, Eğitici ve Sosyalleştirici Anne

Nursi, kendi özel hayatından da örnekler vererek ailede annenin öğretici, eğitici ve sosyalleştirici fonksiyonunu vurgular. Anne, karşılık beklemeksizin çocuklarını hayatta gerekli olan bilgileri vererek öğretir, ahlakî ilkeleri kendi hayatında

yaşayarak eğitir ve onların başkalarıyla iletişim kurabilmeleri ve ortak eylem koordine edebilmelerini sağlayacak şekilde sosyalleşmelerini sağlar. Bu yönüyle

annenin yeri doldurulmayacak önemde bir fonksiyonu vardır. Nursi bu gerçeğin kendi özel hayatından aktardığı bir izlenimle çarpıcı bir şekilde yansıtır:

'Evet, insanın en birinci üstadı ve tesirli muallimi, onun validesidir. Bu münasebetle, ben kendi şahsımda kat'î ve daima hissettiğim bu mânâyı beyan ediyorum:

Ben bu seksen sene ömrümde, seksen bin zatlardan ders aldığım halde, kasem ediyorum ki, en esaslı ve sarsılmaz ve her vakit bana dersini tazeler gibi,

merhum validemden aldığım telkinât ve mânevî derslerdir ki, o dersler fıtratımda,

adeta maddî vücudumda çekirdekler hükmünde yerleşmiş. Sair derslerimin o çekirdekler üzerine bina edildiğini aynen görüyorum. Demek, bir yaşımdaki fıtratıma ve ruhuma merhum validemin ders ve telkinâtını, şimdi bu seksen yaşımdaki gördüğüm büyük hakikatler içinde birer çekirdek-i esasiye müşahede ediyorum.

Ezcümle: Meslek ve meşrebimin dört esasından en mühimi olan şefkat etmek ve Risale-i Nur'un da en büyük hakikati olan acımak ve merhamet etmeyi, o validemin şefkatli fiil ve halinden ve o mânevî derslerinden aldığımı yakînen görüyorum.' (Nursi, 2007a: 463)

Nursi'nin bu şahsi hayatında yaşadığı tecrübeden çıkartılacak en önemli sonuç diğer şeylere şefkat etmenin de öğretilebilir olduğu gerçeğidir. Aristo da adalet duygusunun eğitim yoluyla çocuklara öğretilebileceğinden bahsediyordu. (Aristo, 2007: 262-270) Buna göre çocuk öğretimi, eğitiminde annelere son derece önemli görevler düşmektedir. Yukarıdaki ifadelerden anlaşılan insanın kişiliğinin oluşma sürecinde en yapıcı ve belirleyici unsur annesi olmaktadır. Annenin verdiği eğitim insanın doğrudan kişiliğini şekillendirmede, daha sonraki süreçte öğrenilenler sadece bu kişiliği güçlendirmektedir. Şefkat ilkesinin öğretilebilir olması, aşağıda inceleneceği gibi, firma ailesi olgusu için de son derece kullanışlı bir ilkedir.

B.4. Çocukları ve Diğer Aile Varlıklarını Koruyucu Anne Himayesi

Nursi'ye göre ailede annenin başka bir fonksiyonu başta çocuklar olmak üzere aile varlıklarına sahip çıkmak ve onları korumaktır. Aile içinde fonksiyon paylaşımı olduğuna dikkat çeken Nursi, fonksiyonların karışması durumunda düzensizlik ve kaos olacağı inancındadır. Bu fonksiyon dağılımına göre mesela babadaki cömertlik ve cesaret olumlu iken bunların annede olması olumsuzdur. Bunun anlamı (babanın gelir getirdiği varsayımı altında) baba kazancından başkalarına cömertçe dağıtması olumlu bir davranışken, aynı şeyi hanımın yapması olumsuzdur.

Aynı şekilde aile ve değerlerini korumak için babanın fiziki mücadeleye girişmesi olumlu bir davranışken annenin aynı şeyi yapmaya kalkışması olumsuz

bir davranıştır.

Nursi'nin bu son yaklaşımından firma ailesi için elde edebileceğimiz ilke firma içinde fonksiyon paylaşımıdır. Şimdi firma ailesini daha geniş olarak inceleyebiliriz.