RAHMAN İSMİNİN YANSIMALARI
Rahman ismi, Allah'ın dünya ve ahirette kendini göste¬ren bütün nimetlerinin kaynağıdır. Ebu Said el-Hudrî'nin Hz. Peygamber’den (a.s.m.) yaptığı rivayete göre, Hz. İsa (a.s.) "Rahman ismi dünya ve ahirete, Rahîm ismi ise yal¬nız ahirete bakar." demiştir.(1) Bazı âlimlere göre, Rahman ve Rahîm isimlerinin her ikisi de dünya ve ahirete bakar. Ancak Rahman'ın rahmeti bütün varlıklara şamil olmakla beraber, Rahîm isminin tecellisi olan rahmet hu¬susi olup sadece mümin kulları içine alır. Lâfza-i celâlden sonra Rahman isminin Allah'ın ikinci özel ismi olmasının bir hikmeti de bu olsa gerektir.(2)
Rahman ismi, Allah'ın dünya ve ahirette kendini gösteren bütün nimetlerinin kaynağıdır. Ebu Said el-Hudrî'nin Hz. Peygamber'den (a.s.m.) yaptığı rivayete göre, Hz. İsa (a.s.) "Rahman ismi dünya ve ahirete, Rahîm ismi ise yalnız ahirete bakar." demiştir.(1) Bazı âlimlere göre, Rahman ve Rahîm isimlerinin her ikisi de dünya ve ahirete bakar. Ancak Rahman'ın rahmeti bütün varlıklara şamil olmakla beraber, Rahîm isminin tecellisi olan rahmet hususi olup sadece mümin kulları içine alır. Lâfza-i celâlden sonra Rahman isminin Allah'ın ikinci özel ismi olmasının bir hikmeti de bu olsa gerektir.(2)
Fahreddin Razî'ye göre, Allah'ın iki çeşit rahmeti vardır. Bunlardan birincisi, geçmişe bakan ve kâinatın yaratılmasında kendini gösteren rahmettir ki Rahman ismine bakar. İkincisi, geleceğe bakan ve yaratıkların ihtiyaçlarını gidermekle tecellilerini gösteren rahmettir ki Rahîm ismine bakar. Varlıkları yaratmak hasebiyle Allah, Rahman'dır. Varlıkların zaman içerisinde sürekli olan ihtiyaçlarını yerine getirmek hasebiyle de Allah, Rahîm'dir. Bundan dolayıdır ki "Ey dünyanın Rahman'ı ve ahiretin Rahîm'i!.." diye çağrılır.(3)
"Rahmetim her şeyi kuşatmıştır."(4) ayeti, en geniş rahmet dairesi olan rahmaniyete delâlet etmekte ve kâinatın yaratılmasının arkasında yatan asıl sebebin rahmet olduğunu göstermektedir. "Evet, şu hadsiz kâinatı şenlendiren, bilmüşahede rahmettir. Ve bu karanlıklı mevcudatı ışıklandıran, bilbedahe yine rahmettir. Ve bu hadsiz ihtiyaç içinde yuvarlanan mahlûkları terbiye eden, bilbedahe yine rahmettir. Ve bir ağacın bütün heyetiyle meyvesine müteveccih olduğu gibi, bütün kâinatı insana müteveccih eden ve her tarafta ona baktıran ve muavenetine koşturan, bilbedahe rahmettir. Ve hadsiz fezayı ve boş ve hâlî âlemi dolduran, nurlandıran ve şenlendiren, bilmüşahede rahmettir. Ve bu fâni insanı ebede namzet eden, ezelî ve ebedî bir zata muhatap ve dost yapan, bilbedahe rahmettir."(5)
Rahman İsmi ve İnsan
Rahman suresinin başında Rahman isminin tezahürlerinden olan üç husus, özellikle atıf harfi kullanılmadan peş peşe sıralanmış ve bununla konunun girift ve iç içe olduğu, dikkatlere sunulmuştur. Bunlar, Kur'an'ın indirilip öğretilmesi, insanoğlunun yaratılması ile ona düşünme ve konuşma kabiliyetinin verilmesidir.
Rahman isminin ilk tezahürleri olan bu hususlar, temelde iki konudur: Kur'an ve insan... Demek ki Kur'an gibi insanın da Rahman ismiyle yakın ilişkisi vardır. Hadis-i şerifte "Allah, insanı Rahman suretinde (yani bu ismin merhamet ve şefkatine mazhar bir şekilde) yaratmıştır."(5) denmektedir. Bu hadis, Buharî ve Müslim'in rivayetlerinde, "Allah, insanı kendi suretinde yaratmıştır."(6) şeklindedir.
Lâfza-i celâlden sonra Allah'ın ikinci ism-i hassı (başkası için kullanılması caiz olmayan özel ismi) Rahman olduğuna göre, hadiste geçen farklı rivayetlerin aynı şeyi vurguladığını düşünmek yanlış olmasa gerektir. Çünkü Allah, Rahman'dır, Rahman da Allah'tır. O hâlde, vurgulanan şey, rahmettir. Bu hadis-i şerifin maksatlarından birisi, insanoğlunun Rahman ismini çok güzel bir surette gösterebilir bir varlık olduğunu ders vermektir.(7)
İnsanların yaratıldığı yer olan anne rahminin, onu yaratan Allah'ın "Rahman" ismiyle aynı kök harfleri paylaşması da bu hadisin işaret ettiği gerçeğin rahmet olduğunu göstermektedir.
Bir kutsî hadis-i şerifte, sıla-i rahmin önemine işaret eden Yüce Allah şöyle buyurmuştur: "Ben, Rahman olan Allah'ım; o ise Rahîm'dir. Onun adını kendi adımdan türettim; kim onunla ilişki kurarsa (sıla-i rahim yaparsa) ben de o kimseyle münasebet kurarım; onunla kim ilişkisini keserse Ben de o kimseyle ilişkiyi keserim."(8)
Görüldüğü gibi, bu kutsî hadiste de Rahman ismi ile insanın yapısı arasındaki ilişkiye dikkat çekilmiş, hakikî insanın "Rahman ismine mazhar olan ve o istikamette merhamet dağıtan kimse" olduğuna işaret edilmiştir.
Rahman İsmi ve İnsanın Kulluğu
Bütün Kur'an'da "kullar" anlamına gelen "ibad" kelimesi, ilâhî isimlerden sadece Allah ve Rahman isimlerine muzaf olarak kullanılmıştır. "Rahman'ın kulları, yeryüzünde mütevazi yürürler."(9), "(İnkârcılar) Rahman'ın kulları olan melekleri dişi yaptılar!"(10) ayetlerinde "İbadu'r-Rahman" terkibine; Saffat (37) Suresinin 40, 74, 128, 160 ve 169. ayetlerinde ise "İbadallahi'l-muhlesîn [Allah'ın halis kulları]" ifadesine yer verilmiştir.
Ayrıca Duhan Suresinin 18. ve İnsan Suresinin 6. ayetinde de sadece "ibadullah" tabiri yer almıştır. Böylece "ibad=kullar" kelimesi, dünya ve ahiretin ikisine de sonsuz merhamet penceresinden bakan, "Göklerde ve yerde olanların hepsi, Rahman'a kul olmaya gelmişlerdir."(11) mealindeki ayetin işaret ettiği yer ve gök ikilisini merhametinin kucağına alan Rahman ismine iki defa, yedi sübutî sıfatın sahibi olan Allah lâfza-i celâline de yedi defa izafe edilmiştir. Böylece insanların kulluğu ile Yüce Yaratıcı'nın ilâhlığı ve rahmaniyeti arasındaki ilişkiye dikkat çekilmiştir.
Demek ki mabut, bir ilâhtır. Çünkü ilâh, "sevilen ve perestiş edilen demektir. İnsanlar da sadece sevdiklerine taparlar. İlâh ise ancak Rahman olabilir. Rahman olmayan, ilâh olamaz. Çünkü sevginin en önemli sebeplerinden birisi, yapılan lütuf ve ihsanlardır. "İnsan, ihsanın kulu-kölesidir." sözü, bu gerçeği terennüm etmektedir. Lütuf ve ihsan ise Rahman'ın işidir. Demek ki Rahman olmayanın ilâhlık iddia etmesi kadar saçma bir şey olamaz. Firavunlar ve benzerlerinin iddiaları ve tavırları, nemrudane birer hezeyan-ı küfrîdir. Ölüm ve hayatı, dünya ve ahireti elinde tutamayan, Rahman olamaz. Çünkü "İster Allah deyin, ister Rahman deyin; fark etmez." ayetinin işaret ettiği gibi, rahmaniyet makamı ancak Allah'a mahsustur.
İşte, Rahman Suresinin başında yer alan Rahman isminin yansımalarını gösteren işler nazara verilirken ilk başta Kur'an ile insanın söz konusu edilmesiyle "rahmet" ortak paydasının altı çizilmiştir. Yüce Yaratıcı Allah, rahmet sahibi Rahman'dır. Öğrettiği Kur'an, şifa ve rahmettir. Kur'an'ın ilk muhatabı Hz. Muhammed (a.s.m.) ise "Biz seni ancak âlemlere rahmet olarak gönderdik."(12) ayetinde belirtildiği üzere, mücessem bir rahmettir. Hz. Peygamber'den (a.s.m.) sonra Kur'an'ın birinci derecede muhatabı kabul edilen diğer insanların da en belirgin özellikleri: rahimde yaratılmış, sonsuz rahmete muhtaç,-fıtrat-ı asliyeleri bozulmadığı müddetçe-hem kendilerine hem de başka yaratıklara karşı merhametle dolu bir varlık olmalarıdır.
Toplum hayatının can alıcı dinamiği de rahmettir. "Cemaatte rahmet, ayrılıkta azap vardır."(13) hadisi, cemiyet hayatının eksenini karşılıklı sevgi, saygı ve güveni ifade eden merhamet yörüngesine oturtmaktadır. Bu hadisin bir anlamı da "Birlikten kuvvet, ayrılıktan zillet doğar." şeklindedir.
"İnsanlara merhamet etmeyene, Allah merhamet etmez." ve "Allah, kullarından ancak merhamet sahibi olan kimselere merhamet eder."(14) şeklindeki hadis-i şerifler, insanın yaratılışı itibarıyla her tarafa merhamet dağıtabilen bir varlık olduğunu ve toplum hayatının da en çok ihtiyaç hissettiği hususun karşılıklı sevgi, şefkat ve merhamet olduğunu göstermektedir. Eğer öyle olmasaydı insanlar merhamet göstermekle emrolunmazlardı; çünkü Allah ve Resulü, insana gücünü aşan hiçbir sorumluluk yüklememiştir.
Dipnotlar
1-bk. et-Taberî, I/592-bk. er-Razî, XXIX/83.
3-el-A'raf, 7/156.
4-B. Said Nursî, Sözler, s. 10.
5-bk. ez-Zehebî, Mizanü'l-i'tidal, I/419.
6-el-Buharî, el-İstizan, 1; Müslim, el-Birr, 115.
7-krş. B. Said Nursî, Sözler, s. 14.
8-Ebu Davud, ez-Zekât,45; et-Tirmizî, el-Birr, 9.
9-el-Furkan, 25/63.
10-ez-Zuhruf, 43/19.
11-Meryem, 19/93.
12-el-Enbiya, 21/107.
13-Ahmed b. Hanbel, IV/278.
14-el-Buharî, et-Tevhid, 2.
Bu yazıya yorum yazın
Bu yazıya gelen yorumlar.
Aa, 2018-10-10 20:30:13
Kısaca yazsaydiniz iyi olurdu
Bu yoruma katılıyor musunuz ?
DİĞER YAZILAR
AFETLER VE KURTULMA YOLLARI
A-ZAHİRİ AFAT: -İflas. Müslümanların çoğu iflasla kuşatılmasının sebebi: bilgi azlı
TEŞRİK TEKBİRLERİ
Teşrik tekbirlerinin ve ihlas suresinin Arefe gününde 1000 defa okunmasının bazı hikmetleri:
İSTİKBAL İSLAM’INDIR-3
Bediüzzaman’ın Müdellel Ümidi: Bediüzzaman hazretleri, (31 Mart hadisesinden bir müddet son
İSTİKBAL İSLAM’INDIR-2
II. HZ. PEYGAMBERDEN GELEN BEŞARETLER Hayatı boyunca ümmetine karşı gösterdiği ilgi, şefkat
İSTİKBAL İSLAM’INDIR-1
Gelecekte İslamiyet’in hâkimiyetine işaret eden beşaretler: Kur'an-ı Kerim'in istikbalin hâ
ÖLENLER EŞİT DEĞİLDİRLER
İnsanların ölüme negatif düşüncelerle bakmalarındaki sıkıntılardan biri de şudur ki, onu
CENNET VE CEHENNEM SADECE MANEVİ DEĞİLDİR
Cennet ve Cehennem iki yurttur; birisi sevaba birisi azaba, birincisi muttakilere, ikincisi kâfirle
ACBU’Z ZENEB HADİSİ
Bir sorunun cevabı; “Müzedeki bir insanın iskeleti 2.000 senedir var olduğu söyleniyor. Halbu
NAMAZDA 17 SIRRI
İslam Literatüründe “el-Mabud” kelimesi hakiki mabud olan Allah’ın bir vasfıdır. Ebced d
İNSANLARIN AYIBINI GİZLEMEK
Kişi kendisine nasıl davranılmasını istiyorsa, başkalarına da öyle davranmalıdır. Bu minva
CEHENNEM NEREDEDİR?
Soru: Cehennem Nerededir? Cevap: Cennet ise Kur’an-ı Kerim'de zikredildiği gibi yüksektedir ve
- RUM SURESİ ÖZELİNDE FITRAT DİNİ’NE BAKIŞ
- HADİSLER IŞIĞINDA KOMŞULUK İLİŞKİLERİ-2
- HADİSLER IŞIĞINDA KOMŞULUK İLİŞKİLERİ-1
- SAYGI GÖSTERGELERİ
- SAHÂBENİN ADALETİ VE ÂLİMLERİN BUNA DAİR AÇIKLAMALARI-2
- SAHÂBENİN ADALETİ VE ÂLİMLERİN BUNA DAİR AÇIKLAMALARI-1
- FİTNE HADİSLERİNE İTİRAZLAR
- NEDİR İTTİHAD-I İSLAM?
- BATI DÜNYASININ İHANET SENARYOLARI VE PİLTDOWN ADAMI
- HZ. MUAVİYE'NİN, OĞLU YEZİD'İ VELİAHD TAYİN ETMESİ
- KUR’ÂN VE HADİS-İ ŞERİFLERDE MUTLU EVLİLİK PRENSİPLERİ-5
- HZ. MUÂVİYE RÂŞİD HALÎFELERDENDİR
- KUR’ÂN VE HADİS-İ ŞERİFLERDE MUTLU EVLİLİK PRENSİPLERİ-4
- ABDULLAH BİN SEBE DİYE BİRİ YOK MUDUR?
- KUR’ÂN VE HADİS-İ ŞERİFLERDE MUTLU EVLİLİK PRENSİPLERİ-3
- KUR’ÂN VE HADİS-İ ŞERİFLERDE MUTLU EVLİLİK PRENSİPLERİ-2
- SORU SORMA AHLAKI
- İLİM ALINACAK ÂLİMİN ÖZELLİĞİ VE SEÇİMİ
- KUR’ÂN VE HADİS-İ ŞERİFLERDE MUTLU EVLİLİK PRENSİPLERİ-1
- HÜR MÜSLÜMAN HANIMIN VASIFLARI:
- İLMİ, SALİH VE EHLİYETLİ HOCALARDAN ALMANIN ZORUNLULUĞU
- İLİM TAHSİLİNDE ÂLİ HİMMET SAHİBİ OLMAK
- İLİM TAHSİLİNDE VE ÖĞRETİMİNDE İYİ NİYET
- HAKKA TALİP OLANLARA ÖNEMLİ TAVSİYELER
- İSLÂM, BİLİME DÜŞMAN MIDIR?
- İLİM TALEBESİNİN İHTİYAÇ DUYACAĞI MEZİYETLERİN ÖZETİ
- İLMİN KADRİNİ BİLMEK
- PEYGAMBERLERİN MASÛM OLUŞU
- BİR MEDRESE PROGRAMI ÖRNEĞİ
"Rabbimiz Allah'tır" deyip sonra da dosdoğru yaşayanlara korku yoktur ve onlar üzülmeyeceklerdir.
Ahkaf,13
GÜNÜN HADİSİ
"Kim alim geçinmek, sefihlerle münazara yapmak ve halkın dikkatlerini kendine çekmek gibi maksadlarla ilim öğrenirse Allah o kimseyi cehenneme atar."
Tirmizi, İlm 6, (2666)
SON YORUMLAR
- Bütün beytlerin tercümesini gönderebilir misiniz? sitede sadece son birkaç...
- Fıtrat, namaz, tevafuk, sırlar ve tüm bunların sahibi zişanı İlahi kusur...
- Selamünaleyküm İnternette mütalaalı risale i nur dersleri diye arama yapt...
- bu kıymetli yazıdan dolayı ahmed izz kardeşimize teşekkür ederiz çok mani...
- selamün aleyküm Ahmed kardeşimizi tebrik ediyor ve bu faideli tercümelerin...
- Yanında okuyan diğer öğrencileri; Molla Muhammed Kasori Molla Muhammed Era...
- Benim merhum babam Molla İbrahim Azizi de onun yanında icazeti tamamlamıştı...
- Teşekkürler. Sanırım Envar neşriyat idi.Tam hatırlayamıyorum.....
- Çok güzel bir çalışma Rabbım ilminizi arttırsın bu çalışmalarınızı...
- Merhaba, Ben Foliant yayınlarından uğur. Sizinle iletişim kurmak istiyoruz ...
TARİHTE BU HAFTA
*Fazıl Mustafa Paşa'nın Belgrad'ı Fethi(9 Ekim 1960) *HAZRETİ HÜSEYİN (r.a.) Şehid Edildi-Kerbela Vak'ası(10 Ekim 680) *Ömer Nasuhi Bilmen Vefat Etti(12 Ekim 1971) *Ankara Başkent Oldu(13 Ekim 1923)
ANKET
Sitemizle nasıl tanıştınız?
Yükleniyor...