SALİH EKİNCİ HOCAEFENDİ İLE TARTIŞILAN MESELELER ETRAFINDA-2
-Usul-i fıkıhta bir şeyin vacip veya mendup olmasında yeni bir usul olarak şu söylenmektedir; “Toplumsal gereklilikler, toplumun ihtiyaçları size neyi dayatıyorsa o mendup olabilir.”
-Usul-i fıkıhta bir şeyin vacip veya mendup olmasında yeni bir usul olarak şu söylenmektedir; "Toplumsal gereklilikler, toplumun ihtiyaçları size neyi dayatıyorsa o mendup olabilir."
-Evvela belirtelim ki, yeni usul diye bir şey yoktur. Kimse yeni bir usul getiremez. Çünkü ümmetin kabul ettiği bir usul vardır; Usul-i Fıkıh. Ondan başka bir usul yoktur. Evvela onu belirtelim. Eğer yeni bir şey söyleniyorsa, hep yanlıştır, hatadır, İslam'a terstir, İlahi bir usul değildir. Onu gayr-i İslami bir usul kabul ediyoruz.
İkinci husus; Zaten Usul-i Fıkıh ayet-i kerime ve hadis-i şeriflere dayanarak, bir şeyin gerçek bir insani ihtiyaç ise ya vacip veya mendup veya mubah olacağını beyan etmiştir. Ama ihtiyaç hakiki ihtiyaç olacaktır.
Usul-i Fıkıh âlimleri insan ihtiyaçlarını üç kısma taksim etmişlerdir;
1-Zaruriyat(Zaruri şeyler)
2-Haciyat(İhtiyaci şeyler)
3- Kemaliyat; (Kemali şeyler)
Bu üçü de gerekli olan şeylerdir. Bunlar hiçbir zaman yasak olamazlar. Ama İslam'ın mefhumuna göre zaruret, haciyat ve kemaliyat olmalıdır. Yoksa hâşâ biri diyebilir; "Bizim zinaya ihtiyacımız vardır" "veya "faiz almaya" veya "içki içmeye ihtiyacımız vardır" diyebilir. Tabii bunlar geçersizdir.
İslam'ın çerçevesi çok geniştir, hakiki zarureti düşünmüştür, hakiki ihtiyaçları düşünmüştür, hakiki kemaliyatı da düşünmüştür.
Bir de İslam ne için gelmiştir? İnsanların maslahatı için gelmiştir. Büyük zatlar demişlerdir ki, "Ayne ma vucidet li maslahatu fesemme şer'ullah" "İnsanın maslahatı nerede ise, Allah'ın şeriatı oradadır."
İslam'ın kaideleri en nihayetinde iki şıkta toplanmıştır;
1-Celb-i mesalih
2- Def-i mefasid
Yani maslahatları celb etmek ve mefsedeti de def etmek. İslam'ın hükümleri bu
İki temel üzerinde kurulmuştur. Emir ve yasaklarında ya insanların menfaatlerine olan maddi manevi şeyleri celb etmek vardır. Veya insanların zararına olan maddi manevi zararları def etmek gayesi güdülmüştür. Bunlar da insanların bütün ihtiyaçları nazara alınarak beyan edilmiştir. Onun için yeni bir usule ne ihtiyaç vardır, ne de bu usulün ilmi bir kıymeti olabilir.
-Din ve Örf'ün ilişkisi nasıl anlaşılmalıdır. Örfün dinde değeri var mıdır?
-Örfün dinde yeri vardır. Ama şer'a muhalif olmayan örf muteberdir. Şer'a muhalif örf ise mülgadır. İslam o tür örfü yok etmek için gelmiştir. Çünkü o örf insanlık için zararlı bir örftür. Ama İslam'a muhalif olmayan örfün yeri var, itibarı var ve birçok hükümlerde etkisi vardır.
-Hz. Ömer(r.a)'in hilafeti sırasında müellef-i kuluba karşı olan uygulamada değişikliğe gitmesi gerekçe gösterilerek, İslam'ın hükümlerinin zamanla değişebileceği iddia edilmektedir. Bu konuda neler dersiniz?
-İslam hükümleri genel olarak müstemir illetlere bağlıdır. Yani kesilmeyen, devam eden illetlere(sebeplere) bağlıdır. Ama bazı hükümler vardır ki, muvakkat (geçici) illetlere bağlıdır. O illet mevcut olduğu zaman hüküm var, mevcut olmadığı zaman hüküm yoktur. Bu hükümler sayıca azdır.
Hz. Ömer (r.a) de bunu güzel bir şekilde anlamış ve ona göre tatbikat yapmış ve amel etmiştir. Müellefe-i kulub meselesi de bu ikinci kategoriye giren, aslen siyasi bir meseledir. İslamiyet daha tam güçlenmediği bir dönemde bazı etkili ve yetkili insanlara mal ve hediye vermekle onların İslam'a yakınlaşması sağlanmış, en azından zarar vermeleri engellenmiştir. Ama İslamiyet bir devlet haline geldiği ve güçlendiği bir zamanda böyle bir şeye ihtiyaç kalkmadığını gören Hz. Ömer bu hükmün uygulanmasına son vermiştir. İlletin kalkmasıyla hükmün de ortadan kalkacağını görmüş ve ona göre hüküm vermiştir.
-Hicretin 19. Senesinde Arabistan'da umumi kıtlık olduğu zaman hırsızlıkla alakalı bazı hükümleri uygulamaması da böyle midir?
-O ayrı bir meseledir. Hüküm ebedidir ama "idreû elhudûde bişşubuhât" "hadleri şüphe olduğu zaman kaldırın" hadisine istinaden, o yılda hırsızlıkla alakalı bazı hükümler uygulamamıştır.
O kıtlık zamanı şüphe vardır. Çünkü açlıktan yapıyor, şiddetli ihtiyaçtan yapıyor. Böyle bir şüpheye girince hüküm kalkıyor. Bu genel bir kuraldır.
- Bu bağlamda, Hz. Peygamberin Muta nikâhını sekiz kez emredip, dokuz kez yasaklamasını ileri sürüyorlar.
-Emir yoktur, ibahat var ve sonra yasaklama vardır. Ama Peygamber(aleyhisselam) vefat etmeden önce Muta nikâhını ebediyyen yasak etmiştir ve bunu nakleden de Hz. Ali'dir. Yani bu muvakkat bir yasaklama değildir.
-İslam tarihinde Şia'dan başka Muta nikâhını devam ettiren başka mezhep olmuş mu?
-Hayır yoktur. Ama hal-i hazır İran'da bu uygulama vardır ve teşvik edilmektedir.
Zaten Şia'da iki husus çok zayıftır;
1-Namus meselesi; Bu Muta nikâhı yolu ile zayıflamıştır.
2-Güven meselesi de takiyye yoluyla kalkmıştır. Takiyyeyi dinde asıl gördüklerinden bir şey söylediklerinde bu doğru mudur, takiyye mi yapıyor anlaşılmaz. Çünkü inanışlarında takiyye asıldır. "Men la takiyyetelehu la dine lehu(Takiyyesi olmayanın dini de yoktur) demişlerdir. Hatta bu sözü Hz. Cafer-i Sadık'a nispet ediyorlar-Allah korusun- Hz. Cafer ehl-i takvaydı, ehl-i takiyye değildi.
-Bazı ilahiyatçılar Kur'an'da olmayan kavramlarla dinin anlatamayacağını ileri sürüyorlar ve mesele "ezel" kavramının Kur'an'da geçmediğini söylemektedirler. Bu konuda neler dersiniz?
- Hüküm ayrı bir şeydir, kavram ayrı bir şeydir. Hüküm sabit bir şeydir. Kavramlar ise ıstılahlardır. Her zaman değişebilir. Nasıl diller değişiyor, kavramlar da değişiyor. Bir hükmü illa Arapça mı ifade edeceğiz? Türkçe ifade ediyoruz, bak kavram değişti.
Yani kavramlar sabit şeyler değildir. "İlla bir kavrama bağlı olacağız" diye bir şey yoktur. Önemli olan o kavramın muhtevasıdır. Muhtevası İslam'a göre makbul ise ifade ediliş şeklinin önemi yoktur. Ama muhtevası İslam'a uymuyorsa o merduttur.
Doğrudur, kavramları değiştirmemek daha güzeldir. Ama değiştirdiğimizde muhteva yerinde kalmışsa bir beis yoktur. Bundan dolayı İslam âlimleri "La muşâhhete fil istilah" demişlerdir. Yani "Istılahlarda münakaşa yoktur. " Kavramlarda münakaşa yapılmaz.
-Seyda, siz böyle deyince aklıma merhum Ebul Hasan en Nedvi'nin sözü aklıma geldi. Hani o tasavvuf kelimesine bazı kesimlerde olan alerjiden bahisle,"buna Rabbanilik desek veya nefis tezkiyesi desek" diyordu.
- Evet.. Doğrudur, daha güzeldir.
Dediğimiz gibi, asıl olan muhtevadır. Caiz olup olmamak muhtevaya bağlıdır, tabire bağlı değildir.
-Tefsirin kelamın gardiyanlığına mahkûm edildiği ve bunun Fahreddin Razi ile başladığını iddia ediyorlar. Bu akılcı taifenin kelam ilmine olan bu tavrının menşei nedir?
-Tefsir dediğimizde onlarca tefsir türü vardır. Bu tefsirlerin muhtevaları ve yaklaşımları o tefsiri kaleme alan zatın ihtisasına göredir. F. Razi mütekellim bir insan olduğundan dolayı, tefsiri, kelam üzerine yoğunlaşmıştır.
Ama ondan sonra binlerce müfessir gelmiş ve her biri kendi ihtisasına göre tefsirlerini yazmışlardır. "Mahkûmiyet" diye bir şey yoktur. Bu husus Razi'de de yoktur. Ama münasebet geldikçe kelami meselelere girmiştir.
Kelam nedir? İtikadi hususların akli delillerle isbatı ve bu hususlara getirilen şüphelere cevap veren bir ilim dalıdır. Tabii ki F.Razi, Kur'an-ı Kerimde akideyle ilgili tabirler, meseleler geçtiği zaman, o meselelerin teferruatına girmiştir. Zaten ondan sonra yazılan tefsirler içerisinde ciddi bir şekilde"kelami bir tefsirdir" denilecek bir tefsir sanki yoktur.
Nasıl tefsir ilmi kelama mahkûm kılınmıştır? Bu akıllı bir insanın iddia edeceği bir şey değildir. Veya bunu söyleyen kimsenin tefsirlerden hiç haberi yoktur. Mesela İbn-i Kesir ondan sonra gelmiştir. Tefsirinin hiç de kelami bir özelliği yoktur.
-Taberi ve İbn-i Kesir tefsirlerini kıyaslayabilir misiniz?
-Taberi tabii önemli bir tefsirdir. Asıl tefsirlerden birisidir. Müellifi de büyük âlimdir, büyük imamdır. Hatta müctehid-i mutlaktır. Ve mezhebiyle insanlar 200 sene kadar amel etmişlerdir. Mezhebi sonradan münkarız olmuş, amel edenler kalmamıştır.
İbn-i Kesir ise o da büyük bir âlimdir, büyük bir muhaddistir. Güzel bir tefsir yazmıştır. Tefsiri sanki Taberi'nin ihtisarı(kısaltılmışı) gibidir. Bunun yanında Taberi de olmayan çok güzel bahisler de ilave etmiştir.
-devam edecek-
Bu yazıya yorum yazın
Bu yazıya gelen yorumlar.
DİĞER YAZILAR
YAVUZ BÜLENT BAKİLER BEYEFENDİ İLE MÜLAKATIMIZ-3
-Hocam, dilimize sadece Arapçadan ve Farsçadan değil diğer dillerden mesela Yunancadan veya baş
YAVUZ BÜLENT BAKİLER BEYEFENDİ İLE MÜLAKATIMIZ-2
Hocam dilde tasfiyeler ile 300-500 kelimeyle konuşabilen bir nesil nasıl büyük düşünebilecek?
YAVUZ BÜLENT BAKİLER BEYEFENDİ İLE MÜLAKATIMIZ-1
Takdim Kıymetli ziyaretçilerimiz, değerli mütefekkir, şar ve yazar Yavuz Bülent Bakiler beyef
SEYDA FETHULLAH AYTE İLE OHİN MEDRESELERİ ETRAFINDA SOHBETİMİZ
Seyda Fethullah Ayte Hocaefendi ile Şark medrese eğitim zincirinde çok önemli bir rolü olan Ohi
MUSTAFA ÖZCAN HOCAMIZ İLE COĞRAFYAMIZDAKİ SORUNLAR ETRAFINDA-2
-Demin biraz değindik ama şöyle sorayım, Mezhebinin görüşünü savunan bir mümin “mezhebin
MUSTAFA ÖZCAN HOCAMIZ İLE COĞRAFYAMIZDAKİ SORUNLAR ETRAFINDA-1
Takdim Kıymetli ziyaretçilerimiz, geçtiğimiz ay değerli araştırmacı-yazar Mustafa Özcan be
SALİH EKİNCİ HOCAEFENDİ İLE TARTIŞILAN MESELELER ETRAFINDA-4
-Ahmed bin Hanbel’in Müsned’inde naklettiği bazı hadisler için “keşke bunları nakletmese
SALİH EKİNCİ HOCAEFENDİ İLE TARTIŞILAN MESELELER ETRAFINDA-3
-Eş’ariler ile Maturidiler arasındaki fikri çatışmaların dini yorumlamada zarar verdiğini s
SALİH EKİNCİ HOCAEFENDİ İLE TARTIŞILAN MESELELER ETRAFINDA-2
-Usul-i fıkıhta bir şeyin vacip veya mendup olmasında yeni bir usul olarak şu söylenmektedir;
SALİH EKİNCİ HOCAEFENDİ İLE TARTIŞILAN MESELELER ETRAFINDA-1
Salih Ekinci Hocaefendi ile son röportajımız
SALİH EKİNCİ HOCAEFENDİ İLE MODERNİST DÜŞÜNCE VE BİD’ATKAR MEZHEPLER ÜZERİNE-3
-Seyda izninizle başka bir soruya geçiyorum. Vehhabiler ehl-i sünneti müşrik olarak mı görmek
- SALİH EKİNCİ HOCAEFENDİ İLE MODERNİST DÜŞÜNCE VE BİD’ATKAR MEZHEPLER ÜZERİNE-2
- SALİH EKİNCİ HOCAEFENDİ İLE MODERNİST DÜŞÜNCE VE BİD’ATKAR MEZHEPLER ÜZERİNE-1
- DR. VEHBİ KARAKAŞ HOCAMIZLA MÜSLÜMAN GÜNDEMİ ÜZERİNE
- MUSTAFA ÖZCAN BEY İLE İSLAM DÜNYASI, HAREKETLER VE KİŞİLER-3
- MUSTAFA ÖZCAN BEY İLE İSLAM DÜNYASI, HAREKETLER VE KİŞİLER-2
- MUSTAFA ÖZCAN BEY İLE İSLAM DÜNYASI, HAREKETLER VE KİŞİLER-1
- PROF. DR. M. SADİ ÇÖGENLİ HOCAMIZLA SON DEVİR ULEMASI ETRAFINDA-2
- PROF. DR. M. SADİ ÇÖGENLİ HOCAMIZLA SON DEVİR ULEMASI ETRAFINDA-1
- SALİH EKİNCİ HOCAEFENDİ İLE SELEF AKİDESİ VE SELEFİLİK ÜZERİNE MÜLAKATIMIZ-2
- SALİH EKİNCİ HOCAEFENDİ İLE SELEF AKİDESİ VE SELEFİLİK ÜZERİNE MÜLAKATIMIZ-1
- PROF.DR. MUSTAFA CEVAT AKŞİT HOCAEFENDİ İLE RÖPORTAJ
- MUSTAFA ÖZCAN BEYEFENDİ İLE İSLAM COĞRAFYASINDA BİR GEZİNTİ-2.BÖLÜM
- MUSTAFA ÖZCAN BEYEFENDİ İLE İSLAM COĞRAFYASINDA BİR GEZİNTİ-1.BÖLÜM
- ABDULLAH BÜYÜK HOCAEFENDİ İLE SÖYLEŞİMİZ-4.BÖLÜM
- ABDULLAH BÜYÜK HOCAEFENDİ İLE SÖYLEŞİMİZ-3.BÖLÜM
- ABDULLAH BÜYÜK HOCAEFENDİ İLE SÖYLEŞİMİZ-2.BÖLÜM
- ABDULLAH BÜYÜK HOCAEFENDİ İLE SÖYLEŞİMİZ-1. BÖLÜM
- İSMAİL ÇETİN HOCAEFENDİ İLE EHL-İ SÜNNET NAZARINDA MESELELERİMİZ
- PROF. DR. FARUK BEŞER’İN PENCERESİNDEN İLİM DÜNYAMIZIN YÜZ AKLARI-3
- PROF. DR. FARUK BEŞER’İN PENCERESİNDEN İLİM DÜNYAMIZIN YÜZ AKLARI-2
- PROF. DR. FARUK BEŞER’İN PENCERESİNDEN İLİM DÜNYAMIZIN YÜZ AKLARI-1
- PROF. DR. ZİYA KAZICI BEYEFENDİ İLE MUHAYYEL TARİHTEN VESİKALI TARİHE DOĞRU-2
- PROF. DR. ZİYA KAZICI BEYEFENDİ İLE MUHAYYEL TARİHTEN VESİKALI TARİHE DOĞRU-1
- PROF. DR. ABDÜLAZİZ BEKİ BEYEFENDİ İLE GÜNCEL SORULARIMIZ ÇERÇEVESİNDE-2
- PROF. DR. ABDÜLAZİZ BEKİ BEYEFENDİ İLE GÜNCEL SORULARIMIZ ÇERÇEVESİNDE-1
- MEHMED PAKSU HOCAMIZLA İBADET HAYATIMIZ ETRAFINDA
- PROF. DR. CEVAT AKŞİT HOCAEFENDİ İLE ÖRTÜNME, EVLİLİK VE AİLE ÜZERİNE-2
- PROF. DR. CEVAT AKŞİT HOCAEFENDİ İLE ÖRTÜNME, EVLİLİK VE AİLE ÜZERİNE-1
- ZEKİ KARAKAYA HOCAMIZLA ÇOK SORULAN SORULAR ÜZERİNE
Ey inananlar! Kendinizi ve ailenizi, yakıtı insanlar ve taşlar olan ateşten koruyun. Onun başında, acımasız, güçlü, Allah'ın kendilerine buyurduğuna karşı gelmeyen ve emredildiklerini yapan melekler vardır.
TAHRÎM,6
GÜNÜN HADİSİ
"Üç defa kapıyı çalın. İzin verilirse girin; aksi halde dönün."
Riyazü's Salihin, 2/874
SON YORUMLAR
- Bütün beytlerin tercümesini gönderebilir misiniz? sitede sadece son birkaç...
- Fıtrat, namaz, tevafuk, sırlar ve tüm bunların sahibi zişanı İlahi kusur...
- Selamünaleyküm İnternette mütalaalı risale i nur dersleri diye arama yapt...
- bu kıymetli yazıdan dolayı ahmed izz kardeşimize teşekkür ederiz çok mani...
- selamün aleyküm Ahmed kardeşimizi tebrik ediyor ve bu faideli tercümelerin...
- Yanında okuyan diğer öğrencileri; Molla Muhammed Kasori Molla Muhammed Era...
- Benim merhum babam Molla İbrahim Azizi de onun yanında icazeti tamamlamıştı...
- Teşekkürler. Sanırım Envar neşriyat idi.Tam hatırlayamıyorum.....
- Çok güzel bir çalışma Rabbım ilminizi arttırsın bu çalışmalarınızı...
- Merhaba, Ben Foliant yayınlarından uğur. Sizinle iletişim kurmak istiyoruz ...
TARİHTE BU HAFTA
*Nizamü'l-Mülk'ün Şehadeti(14 Ekim 1092) *II.Kosova Zaferi(17 Ekim 1448) *Gedik Ahmed Paşa'nın Vefatı(18 Ekim 1482)
ANKET
Sitemizle nasıl tanıştınız?
Yükleniyor...