CERBEZE VE “GÜZEL GÖREN GÜZEL DÜŞÜNÜR” VECİZEZİNİN ANLAMI

Üstad, “Tuluat” eserinin başında “cerbeze” konusunu işliyor. Bu konuda cerbeze için: “Müteferrik büyük işlerde, yalnız kusurları görmek cerbezeliktir; aldanır ve aldatır. Cerbezenin şen’i, bir seyyieyi sümbüllendirerek hasenata galip etmektir” tanımını yapıyor.


İbrahim Köse

ibrahimkose60@gmail.com

2013-11-22 23:44:43

Üstad, "Tuluat" eserinin başında "cerbeze" konusunu işliyor. Bu konuda cerbeze için: "Müteferrik büyük işlerde, yalnız kusurları görmek cerbezeliktir; aldanır ve aldatır. Cerbezenin şen'i, bir seyyieyi sümbüllendirerek hasenata galip etmektir" tanımını yapıyor.

Cerbezeyi belki de edebiyatımızda en iyi tanımlayan ve anlatan ifadeler bunlar. Bediüzzaman bu konuyu anlatırken belki ondan fazla misal veriyor. Biz burada birkaçından bahsedelim:

1-Bir aşığın nazarında umum kâinat birbiriyle raks ederek kucaklaşıyor. (Aslında öyle değil, kendi penceresinden baktığı için her şeyi kendisi gibi görüyor. Yoksa kâinat da ağlayanlar da var, üzülenler de var. Herkes âşık değil. Bazısı yorgun, bazısı hasta bazısı da hüzünlü olabilir.)

2-Çocuğu ölen bir annenin nazarında bütün kâinat matem tutuyor ve ağlıyor. (Oysa kâinatın hepsinin çocuğu ölmüş değil. Bazısını çocuğu doğuyor olabilir. Bazısının düğünü, bazısının da ziyafeti olabilir.)

3-Yorgun, yolcu bir adam bir bahçeye girse bütün güzelliklerin yanında bazı dip ve köşelerde pis ve murdar bazı şeyler görse, güya o bahçede yalnız bu pis şeyler var gibi anlatsa, elbette insanı o bahçeden kaçıracak davranışta bulunmuş olur.

4-"Cerbeze bir hâkimdir. Yalnız seyyiat tarafını konuşturmamalı, onun hasmı olan hasenatı da dinlemeli. Sonra muvazene edip mizan-ı haşirdeki hükm-ü adilane gibi racih gelene muhabbetle hak vermelidir." Yani düşüncelerimizi açıklarken tek taraflı bakmamalıyız. Hem lehte hem aleyhte olan fikirleri değerlendirerek hangisi yüzde ellinin üstünde ise ona göre iyi veya kötü tercihinde bulunmalıyız.

5-Bize Ağrı Dağı kadar ihanet etmiş bir devleti, bilmem hangi tarihte Kırım'da bize yardım etti diye iyi göstermek cerbezedir.

6-Süphan Dağı kadar İslamiyet için çalışan insanları, acayip bahanelerle en fena gösterip millete düşman gibi göstermek cerbezedir.

7-Cerbeze yapan kişiyi gördükçe, dili iki karış kadar uzamış, ancak diğer organları gelişmemiş ihtiyar bir çocuğun görüntüsü geliyor gözlerimin önüne.

Azı çok göstererek, laf kalabalığı yaparak, göz boyayacak bir üslup kullanarak sırf kendi düşüncesini kabul ettirmek için başka bütün doğruları örtecek düzeyde bir anlatım yapılması cerbezedir. Buna insanın zekâsını kullanarak doğruları çarpıtması, fikirleri saptırması da denebilir.

İşte Bediüzzaman Tuluat adlı eserinde cerbeze meselesini açıklarken şu ifadeyi kullanıyor: "Güzel gören, güzel düşünür. Güzel düşünen, hayatından lezzet alır."

Bediüzzaman'ın Muhakemat eserinde ise bu söz şu şekilde yer alıyor: "Güzel gören güzel düşünür. Güzel düşünen güzel rüya görür."

Demek ki cerbeze yapmamanın diğer adı her şeyi olduğu gibi görmek ve anlatmaktır. Müsbet hareket etmektir. Müspet bakış tarzıdır. Her şeye olduğu gibi bakarak hakperest olmaktır. Yani "güzel gören güzel düşünür. Güzel düşünen hayatından lezzet alır." sözünün diğer anlamı "cerbeze yapmamaktır."

 

Bu yazıya yorum yazın


Not: Yanında (*) işareti olanlar zorunlu alanlardır.

Bu yazıya gelen yorumlar.

DİĞER YAZILAR

HAŞİR RİSALESİNİN ÇAĞRIŞTIRDIKLARI

HAŞİR RİSALESİNİN ÇAĞRIŞTIRDIKLARI

Bu ayette iman esaslarının –Allah’a imandan sonra- ikincisini teşkil eden ölümden sonra yen

KADER RİSALESİ’NDEN İZAHLAR-3

KADER RİSALESİ’NDEN İZAHLAR-3

“Evet Kur'anın dediği gibi, insan seyyiatından tamamen mes'uldür. Çünki seyyiatı isteyen od

KADER RİSALESİ’NDEN İZAHLAR-2

KADER RİSALESİ’NDEN İZAHLAR-2

BİRİNCİ MEBHAS: Kader ve cüz'-i ihtiyarî, İslâmiyetin ve imanın nihayet hududunu gösteren,

KADER RİSALESİ’NDEN İZAHLAR-1

KADER RİSALESİ’NDEN İZAHLAR-1

Kıymetli ziyaretçilerimiz, geçen Şubat ayı içinde dar-ı bekaya irtihal eden merhum Prof. Dr.

DOKUZUNCU SÖZ'DEN BİR DERS

DOKUZUNCU SÖZ'DEN BİR DERS

Geçen Şubat ayında Rahmet-i Rahman’a tevdi ettiğimiz merhum Prof. Dr. Alaaddin Başar beyin Na

BİR MODEL OLARAK “MANA-YI HARFİ”

BİR MODEL OLARAK “MANA-YI HARFİ”

Mana-yı harfi, sanatın arkasında sanatkârı görmek ve göstermektir. Daha ilerisi, bu bilinci i

ÖLDÜKTEN SONRA DİRİLİŞİN İSBATI

ÖLDÜKTEN SONRA DİRİLİŞİN İSBATI

Geçtiğimiz cumartesi akşam davet edildiğim yerde önüme bir metin koydular: -Hocam, bu akşam

EKONOMİK KRİZ VE BEDİÜZZAMAN

EKONOMİK KRİZ VE BEDİÜZZAMAN

EKONOMİK KRİZ VE BEDİÜZZAMAN Ünlü sosyal antropolog Gellner’in Sovyetler Birliği’nin yı

MEDENİYET VE BEDİÜZZAMAN

MEDENİYET VE BEDİÜZZAMAN

Külliyatında Bediüzzaman, bize somut bir medeniyet projesi vermez. Zaten ondan böyle bir proje b

FELSEFE VE BEDİÜZZAMAN

FELSEFE VE BEDİÜZZAMAN

Felsefe deyince insanın aklına çok sayıda soru takılmaktadır. İlk olarak felsefe nedir? sorus

NURSİ’DE DEVLET ALGISI-2

NURSİ’DE DEVLET ALGISI-2

Siyaset-Şeriat Özdeşliği Burada ilk olarak Bediüzzaman’ın tek parti dönemindeki “siyaset

et-Teğabün: 3

Gökleri ve yeri yerli yerince yarattı. Sizi şekillendirdi ve şekillerinizi de güzel yaptı. Dönüş ancak O'nadır. (Mürşid 3.1 adlı yazılım-Turan Yazılım-(www.turan.com.tr) )

GÜNÜN HADİSİ

Her kim bir namazı (kılmayı) unutursa (onu) hatırladığında kılsın. Onun bundan başka keffâreti yoktur.

KİTÂBU MEVÂKÎTİ'S-SALÂT-Buhari

TARİHTE BU HAFTA

*Nizamü'l-Mülk'ün Şehadeti(14 Ekim 1092) *II.Kosova Zaferi(17 Ekim 1448) *Gedik Ahmed Paşa'nın Vefatı(18 Ekim 1482)

ANKET

Sitemizle nasıl tanıştınız?

Yükleniyor...

SİTE HARİTASI