HADİSLERİ YORUMLARKEN ZAMANIN TESİRİNDE KALMAK
Bugün en sağlam gibi görülen, tecrübî ilimlerde dahi bu kadar kuşku, bu kadar tereddüt bahis mevzuu olursa o kadar dahi güç ve ağırlığı olmayan nazariyelerle, âyât-ı beyyinâtı ve hadis-i şerifleri bu nazariyelere göre tevil etmek; “Âyete ve Sünnet’e kuvvet kazandırıyoruz.” derken, onlara karşı bir cinayet mânâsınadır.
Not: Bu yazı, Emin el Hüseyni'nin hayatını yazarken saded harici bir meselenin uzaması ile müstakil bir hüviyet aldı. Nazar-ı müsamaha ile bakılması dileğiyle..
Biz de Meşrutiyet ilanı, insaniyet dairesinde de Birinci Dünya Savaşı ile birlikte ahirzaman fitnesinde rol oynayacak bazı "eşhas-ı ahirzaman" başlarını kaldırmaya başladılar.
Bunlardan biri de, İngilizlerin dümen suyuna girerek velinimeti olan devlet-i âliyeye isyan eden Hicaz emiri Şerif Hüseyin oldu. Hind diyarının son dönem önemli âlimlerinden ve Diyobend medreselerinin yüz akı merhum Mevlana Halil Ahmed Seharanpuri(Seheranfuri, 1852-1927) 18 ciltlik ünlü Sünen-i Ebu Davud şerhi Bezl-ül Mechud'da bu hususa değinmektedir.
Merhum, adı geçen eserin Fiten babında, Serra Fitnesini açıklarken bu fitnenin ateşleyicisi olarak Şerif Hüseyin'i görür. Merhum âlimlerimizden İsmail Çetin Hocaefendi Cemaat adlı eserinde onun bu izahını "Ebu Davud'un şârihi Şeyh Halil Ahmed, Bezl-u Mechud adlı eserinde çok isabetli ve güzel izahlar vermiştir" diyerek özet olarak nakletmiştir;
"Amma en çok Hicaz Emiri(!) neseben Ehl-i Beyt'ten ve fakat ahlak ve karakterinde bozuk ve zaif Şerif Hüseyin sebep oldu.
دَخَنُهَا مِنْ تَحْتِ قَدَمَيْ رَجُلٍ مِنْ أَهْلِ بَيْتِي يَزْعُمُ أَنَّهُ مِنِّي وَلَيْسَ مِنِّي وَإِنَّمَا أَوْلِيَائِي الْمُتَّقُونَ
"Bu fitnenin dumanı yahut ala bula fitnesinin dumanı Ehl-i Beytimden olan bir adamın iki ayakları altından çıkar. Gerçekten kendisi benden olduğunu söyler. Lakin o(cibilliyet ve ahlak olarak) benden değildir. Ancak benim dostlarım takva sahipleridir" Bu Hüseyin bin Ali'den başkası değil. Kendini Hicaz emiri olarak ilan etti.
ثُمَّ يَصْطَلِحُ النَّاسُ عَلَى رَجُلٍ
"Sonra halk bir adam üzere anlaşıp sulh ederler." Bu da Ali bin Hüseyin'e işarettir. Siyaseti çok zayıf, devleti kararsız, bey'ati hıyanet..
Nitekim
كَوَرِكٍ عَلَى ضِلَعٍ
"tıpkı uyluk etlerini bir kaburga kemiğinin üstüne geldiği gibi istikrarsız." Bu cümle bir darb-ı meseldir ve üstün bir tasvir için kullanılmıştır."
Bezl-ül Mechud sahibinin bu yorumlarında, Hind Müslümanların Hilafet müessesesine ve Osmanlı devletine derin bağlılıkların rolü olduğu gibi, Şerif Hüseyin'in Hicaz'a Hacc'a gelen Mevlana Halil Ahmed'i tutuklatma girişimleri ve Diyobend'in baş hocası Mahmud Hasan Efendi ve arkadaşlarını tevkif edip, İngilizlere teslim etmesi ve Malta'ya sürülmelerine sebeb olmasının da etkisi olsa gerektir.
Seharanpuri merhumun bu yorumuna katılmayanlar da vardır. Mesela Şamil Neşriyatça yayınlanan ve Necati Yeniel ile Haseki Eğitim hocalarından Hüseyin Kayapınar'ın tercüme ve şerh ettiği Sünen-i Ebu Davud'da şöyle denilmiştir; " Bezlü'l Mechûd müellifi Seharenfûrî, Rasûlullah'ın (s.a)'in haber verdiği bu hâlin hicri 1334 (m. 1915) yılında Hicaz'da meydana geldiğini söyler. Seharenfûrî'nin bahsettiği bu hadise'nin özeti şudur.
Osmanlı idaresi altındaki Mekke emiri Şerif Hüseyin, İngilizlerle gizlice anlaşıp, Osmanlılara başkaldırır. Mekke'deki Türk askerlerini öldürüp, ailelerini esir eder. Sonra kendisini Hicaz meliki olarak ilân eder. Ancak saltanatı düzensiz ve kısa ömürlü olur.
Şüphesiz bu bir şahsın görüşüdür. Hadiste anlatılan mânâyı belirli bir hadiseye nisbet etmek uygun değildir. Söylediklerinin doğru olması da yanlış olması da muhtemeldir."
Biz de bu görüşe katılıyoruz. Kesin budur gibi bir hüküm zamanın tefsirine takılıp kalabilir. Ama bu da bir masadakı(uygun gelen bir misali) olabilir denilirse, ihtiyata uygun olur, tenkit kapısı da kapanır.
Eskiden beri bu tip keskin yorumlar, zamanın kaydını izhar etmesiyle hükümsüz kalmıştır.
Bu konuda dikkatimizi çeken birkaç misal daha vermek istiyoruz;
Birincisi, son Buhari şârihlerinden Mevlana Enver Şah Keşmiri'nin bir yorumuna dair. Keşmiri merhum 1933'de vefat etmiştir. O sıralar Almanya'da Nazizm, hâkimiyetinin başlangıc safhasındadır. Keşmiri merhum, Feyzü'l Bâri adlı ünlü Buhari şerhinde, Rusların Ye'cûc, Alman ve İngilizlerin de Me'cûc olduğunu ileri sürmüştür. Ama zaman bu hükmü nakz etmiştir.
Daha sonraki yıllarda Tecrid-i Sarih'i şerh ederken merhum Kamil Miras hoca(1874-1957), bu konuda şunları yazacaktır;
"Hindistan'ın en benâm(namlı, meşhur) âlimlerinden Mehmed Enver Keşmirî(1352 Hicri vefatı) Feyzül Bari'de Rusların Ye'cûc, İngilizlerle Alman'ların da Me'cûc zürriyetinden olduklarını, binaenaleyh Ye'cûc ve Me'cûc'un hurucu mükerreren vâki olduğunu, Kur'an'da mezkûr ve mev'ud olan hurucun ahirzamanda vaki olacağını ve bu hurucun en şiddetli olacağını yazıyor.
Bu muazzam üç milletin Ye'cûc ve Me'cuc olduğunu iddia eden Keşmirî merhum sağ olsaydı da, bu üç milletin bugün birbirine girdiğini ve birbirlerinin medeniyet mâmurelerini yerle yeksân ettiğini görseydi, bu tahripkâr hareketin hiç şüphesiz eşrât-ı sâatten olan o şiddetli hurûc hareketi olduğunu iddia ederdi sanırız. Fakat gelmiş, geçmiş bir şeyi bugünkü vakıalara tatbik etmek doğru değildir. Ebu Hayyan'ın dediği gibi, bütün bunlar ilmi bir esasa istinad etmeyen mütalâalardır."
Diğer bir yorum da Zübdetü'l Buhari tercümesinde(s: 532) Ömer Ziyaüddin Dağıstani merhuma aittir. Ömer Ziyaüddin Efendi hadislerde geçen, sarı ırkın Müslümanlarla aralarındaki sulhu bozup taarruza geçmesini Balkan harbine yormuş ve şöyle demiştir; "Sarı ırkın hücumu 960 bin kişi ile olacaktır. İnşallah bu Balkan savaşı ile yerine gelmiştir."
Eseri sadeleştirenlerden merhum Mustafa Barçın Hoca bu mütalaaya şöyle karşı çıkmıştır; "Her ne kadar mütercim bunu Balkan savaşına yoruyorsa da, daha önce geçen Haçlı seferleri, Tatar iptilası var. Birinci Cihan Savaşı hadisin anlamına daha uygun görülebilir. Kızıl Çin'in taşması da akla gelebilir."
Kaynaklar
1- İsmail Çetin, Cemaat, Dilara Yayınları, Isparta, 2005
2- Necati Yeniel, Hüseyin Kayapınar, Sünen-i Ebu Davud Terceme ve Şerhi, Şamil Yayınevi, İst.1989
3- Kamil Miras, Tecrid-i Sarih Tercümesi- Cilt: 9-DİB Yayınları-Ankara-1988
4- Ömer Ziyaüddin Dağıstani, Zübdetü'l Buhari tercümesi, sad. Mustafa Barçın, İrfan Kocabaş, Salah Bilici Yayınları, İst. 1971
Bu yazıya yorum yazın
Bu yazıya gelen yorumlar.
Ali Demirel, 2013-06-05 03:15:41
Yazıda bir kısmından bahdesilen kıyamet alâmetleri, ibret almak ve âhirete hazırlanmak için âhiret yurdunun yoluna dizilmiş yol işaretleri gibidir. Âyet ve hadislerdeki kıyamet alâmetleri gelecekten açık bilgi vermekten ziyade dünya hayatında inanan insanların karşısına çıkması muhtemel tehlikeleri haber vermek maksadıyla zikredilmiştir. Bu sebeple kıyamet alâmetlerinde kişi, tarih ve mekânlar açıkça belirtilmemiş, kapalı bir üslûpla benzer birçok olaya işaret edecek şekilde ana hatlarıyla belirtilmiştir. Kıyamet alâmetleri tayin ve teşhis için değildir. İnananlara ümit vermek, günahlara, fitnelere ve küfre karşı uyanık olmalarını temin etmek için okunmalıdır. Aksi takdirde yazıda da ifade edildiği gibi “Ye’cuc ve Me’cud kim” veya “Mehdi kim?” “Mesih kim?” gibi tartışmaların inanan insanlara kazandıracağı dünyevî ve uhrevî hiç bir kazanç yoktur. Tam aksine bu tür tartışmalar, olumsuz kıyamet alâmetlerinin en önemlilerinden birisi olan mü’minler arasındaki ihtilafların artmasına sebep olurlar. Bu istifadeli yazıdan dolayı kıymetli yazar Salih Okur Beyefendi’ye teşekkür ediyor, sa’yinin meşkur olmasını Rabb-i Rahimimden niyaz ediyorum. Ali Demirel Bugün Gazetesi Yazarı
Bu yoruma katılıyor musunuz ?
serkan çakır, 2013-05-23 04:01:09
Yapılacak yorum bu kıymetli yazının içinde uslubunca ifade edilmiş :Bu itibarladır ki, işin aslını iyi öğrenmeden böyle şeyler söylemek çok yanlış ve zararlı olmaktadır. Değil bunlar gibi vâhi teviller; İslâmî meseleler, pozitif usûllerle en sağlam yorumlara tâbi tutulduğunda dahi, eskilerin ifadesiyle \\\"Fîhi nazar\\\" deyip mülâhaza dairesini açık bırakmak, başka ihtimalleri göz ardı etmemek ve ifadelerin müsaadesi ölçüsünde alternatif yorumlara da yer vermek mecburiyetindeyiz.Bu itibarladır ki, hadisler ve Kur\\\'ân\\\'ın âyetleri bahis mevzuu olduğu yerlerde, her mü\\\'min, çok dikkatli konuşmalı, dikkatli düşünmeli ve onlarla alâkalı hususlarda dikkatli olmalıdır. salih okur beyfendiye binler teşekkür eder bu tarz çalışmaları tahricleri bu güzel yazıları müştaklara sunduğu için gayretinin ve sayinin ulvi ve kudsi olmasını cenabı hak tan niyaz ederiz
Bu yoruma katılıyor musunuz ?
DİĞER YAZILAR
ALLAH RASULÜ HAKKINDA ÖZ BİLGİ
Annem, babam ona feda olsun. O, zamanen, şanca, cemâlen ve kemâlen Peygamberlerin hâtemidir. Onl
PEYGAMBER EFENDİMİZ’İN “İSMET”İ VE “İSTİĞFAR”I
Özet: Kulun işlediği günahlardan pişmanlık duyma ve Allah’ın affına sarılma anlamını i
ALLAH RASULÜNÜN MANEVİ ŞAHSİYETİ-3
Fahr-ı Kâinat Efendimize Ta’zîm edip Saygı Göstermeyi Emreden Ayetler: 1- Yüce Allah Kur’
ALLAH RASULÜNÜN MANEVİ ŞAHSİYETİ-2
Fahr-ı Kainat’a Nasıl Bakmalıyız: Kur’ân’da, “Muhakkak ki, Allah katında sizin en d
ALLAH RASULÜNÜN MANEVİ ŞAHSİYETİ-1
Fahr-ı Kâinat Efendimiz, (Aleyhissâlatü vesselâm) Kur’ân’ı Mekkelilere tebliğe başladı
HADİS DEĞERLENDİRMELERİNDE MODERNİST BAKIŞIN ÇIKMAZLARI
Muhâl ve münker muhteva taşıyan veya bu türden bir sonuca götüren hadislerin isnadı nasıl o
MODERN DÖNEMDE SÜNNETİN HÜCCET DEĞERİNE DİL UZATILMASI
FİTNENİN TARİHÇESİ Dr. Mustafa el-A’zamî “Dirasat fi’l-Hadisi’n-Nebevî” adlı kita
SİYER OKUNURKEN DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN BİR HUSUS
Bu güne kadar Hz. Peygamber hakkında birçok kıymetli eser kaleme alınmıştır. Bu eserlerin ç
HATEMİYYET’E DAİR FARKLI BİR TAHKİK
Bu yazıda Muhammed Mustafa’nın (sallallahu aleyhi ve sellem) son Peygamber, Kur’an’ın da im
MEALCİLERİN SÜNNET HAKKINDAKİ ŞÜPHELERİ VE BUNLARA VERİLEN CEVAPLAR
Hadisleri inkar edenlere mealciler, akılcılar ve Kur'an'cılar denilir. Bunlar kendilerine nispet
HZ. PEYGAMBERE KARŞI GÖREVLERİMİZ
İslâm bir dindir. Bu dini gönderen Allah (cc)'dır. Bu dinin bir kutsal kitabı, bir peygamberi,
- HZ. PEYGAMBER HAKKINDAKİ TAVRIMIZ NASIL OLMALI?
- SÜNNETE BAŞVURMADAN KUR’AN’LA AMEL ETMENİN İMKANSIZLIĞI
- SAHABENİN HADİS YAZMAMASININ ÜÇ SEBEBİ
- TABİÎNİN SÜNNETİN YAZIM ve TEDVİNİNE VERDİĞİ ÖNEM
- HADİSLERİN TEDVİNİ-3
- HADİSLERİN TEDVİNİ-2
- GÜZEL AHLAKA AİT 15 HADİS-İ ŞERİF
- HADİSLERİN TEDVİNİ-1
- HADİS’E SALDIRILMASININ ASIL SEBEBİ
- SÜNNET İSLAM’IN ASILLARINDAN BİR ASILDIR-4
- HABER-İ VÂHİDİN İ’TİKÂTTA HÜCCET DEĞERİ
- SÜNNET İSLAM’IN ASILLARINDAN BİR ASILDIR-3
- SÜNNETİN HÜCCETİYETİ HUSUSUNDA SAHABE TATBİKATI
- SÜNNET İSLAM’IN ASILLARINDAN BİR ASILDIR-2
- SAHİH BUHARİ’NİN EŞŞİZ ÜSTÜNLÜĞÜ
- EY ALLAH’IM!
- HADİS YAZILMASINI YASAKLAYAN RİVAYETLERE BAKIŞ
- SÜNNET İSLAM’IN ASILLARINDAN BİR ASILDIR-1
- PEYGAMBER (S.A.V)’İN HADİS YAZIMINA MÜSAADE ETMESİ
- SÜNNETİN YAZIYA AKTARILMASI
- MEVLİD-İ ŞERİF Mİ, KUTLU DOĞUM MU?
- GARİB HADİS NEDİR?
- AZİZ HADİS NEDİR?
- MEŞHUR HADİS NEDİR?
- MÜTEVATİR HABER NE DEMEKTİR?
- PEYGAMBERİMİZ HAKKINDA BİLİNMESİ GEREKEN HUSUSLAR
- ÇELİŞKİLİ GİBİ GÖRÜNEN BAZI HADİSLER
- RASULULLAH’IN ÜSTÜNLÜĞÜ
- HADİS VE HADİS İLİMLERİNİN EN ÖNEMLİ MESELELERİNE DAİR SORU-CEVAPLAR
Onu(Kuranı) Ruh-ul Emin(Cebrail), inzar edenlerden olasın diye, kalbine apaçık Arapça olarak indirmiştir.
Şuara:193-195
GÜNÜN HADİSİ
Yapılan hayırdan (ma'ruf) hiçbir şeyi küçük bulup hakir görme, kardeşini güler yüzle karşılaman bile olsa (bunu ehemmiyetsiz görüp ihmal etme)
Müslim, Birr 144, (2626)
SON YORUMLAR
- Bütün beytlerin tercümesini gönderebilir misiniz? sitede sadece son birkaç...
- Fıtrat, namaz, tevafuk, sırlar ve tüm bunların sahibi zişanı İlahi kusur...
- Selamünaleyküm İnternette mütalaalı risale i nur dersleri diye arama yapt...
- bu kıymetli yazıdan dolayı ahmed izz kardeşimize teşekkür ederiz çok mani...
- selamün aleyküm Ahmed kardeşimizi tebrik ediyor ve bu faideli tercümelerin...
- Yanında okuyan diğer öğrencileri; Molla Muhammed Kasori Molla Muhammed Era...
- Benim merhum babam Molla İbrahim Azizi de onun yanında icazeti tamamlamıştı...
- Teşekkürler. Sanırım Envar neşriyat idi.Tam hatırlayamıyorum.....
- Çok güzel bir çalışma Rabbım ilminizi arttırsın bu çalışmalarınızı...
- Merhaba, Ben Foliant yayınlarından uğur. Sizinle iletişim kurmak istiyoruz ...
TARİHTE BU HAFTA
ANKET
Sitemizle nasıl tanıştınız?
Yükleniyor...