RAHMAN İSMİNİN YANSIMALARI
Allah'ın isim ve sıfatları, genel olarak iki şekilde mütalâa edilir: Bunlardan birincisi, azamet ve kibriya [büyüklük ve yüceliği] ifade eden, celâlli isim ve sıfatlardır. İkincisi ise lütuf ve merhamet ifade eden cemalli isim ve sıfatlar olarak adlandırılır.(
Allah'ın isim ve sıfatları, genel olarak iki şekilde mütalâa edilir: Bunlardan birincisi, azamet ve kibriya [büyüklük ve yüceliği] ifade eden, celâlli isim ve sıfatlardır. İkincisi ise lütuf ve merhamet ifade eden cemalli isim ve sıfatlar olarak adlandırılır.(1)
Allah'ın isim ve sıfatlarının bu iki tecellisini gösteren yer, kâinat aynasıdır. Bütün kâinat, bu iki tecellinin ışıklarını yansıtan bir ekran hükmündedir. Gerçekte bu iki tecellinin hiçbirisiyle yakından uzaktan bir münasebeti bulunmayan mükevvenatın simasında parlayan bu yansımalar, Rahman olan Allah'ı gösteriyor.
Yaratılışı itibarıyla bir varlığa muhtaç, yaratıcı bir kuvvete muhtaç, yaratılmaya muhtaç, var olduktan sonra ayakta kalmaya muhtaç, öldükten sonra dirilmeye muhtaç olan şu insanlar ve cinler, Cennet'e girmeye, Cehennem'den kurtulmaya ne kadar da muhtaçtır. İşte bütün bu ihtiyaçlarının giderilmesi ve arzularının yerine getirilmesinde, elbette sonsuz bir şefkat ve rahmete, nihayetsiz bir azamet ve kudrete ihtiyaç vardır.
Rahman Suresi, Rahman isminin bir yansıması olarak baştan sona kadar bu iki tecelliyi nazara vermektedir. Hadis-i kutsîde ifade edilen "Rahmetim, gazabımın önüne geçti."(2) şeklindeki kutsî fermanın hakikati, bütün berraklığıyla bu surede kendini göstermektedir.
Celâl ve cemal sıfatlarının farklı iki yönü vardır. Bunlardan birisi, Yüce Allah'ın Zat-ı Akdesine bakar, O'nun zatının şuunatına işaret eder; yani bizzat Allah'ın kendisini tavsif eder, O'nu gösterir. İkincisi ise, Allah'ın kâinatta cereyan eden fiillerinin ve o fiillerin yansıdığı varlıkların kendi durumlarını gösterir.
Bir cümleyle ifade etmek gerekirse bu sıfatlar bir yönüyle Yüce Yaratıcı'ya, diğer yönüyle de yaratıklara bakar. Bu iki sıfat, Rahman Suresinde iki ayette geçmiştir. Surenin 27. ayetinde, Allah'ın kendisine bakan cihetini göstermek üzere, "celâl ve cemal sahibi" anlamındaki isim, "Zü'l-celâli ve'l-İkram" şeklinde gelmiştir. Burada "zü" lâfzı, merfu gelmekle ayette geçen ve Allah'ın "Zât-ı Akdes"i anlamına gelen "Vech" kelimesinin bir vasfı olarak kullanıldığını göstermektedir.(3)
Bu sıfatların ikinci defa geçtiği yer ise surenin son ayetidir. Bu ayette "Zi'l-celâli ve'l-İkram" isminin ilk kelimesi olan "Zü" lâfzı, yukarıdakinin aksine merfu değil, mecrur olarak "Zi" şeklinde gelmiş ve "Rab" isminin bir vasfı olduğu gösterilmiştir. "Rab" isminin tezahürleri, kâinattaki rububiyet yansımalarıdır. Rububiyet ise yaratma-yönetme gibi fiilî icraata bakan nizamın adıdır.
Özetlersek: Bu iki sıfat, surede iki ayrı ayette söz konusu yapılmış ve iki farklı cihete işaret edilmiştir. İlk yerde Allah'ın zatına, ikinci yerde de Allah'ın fiillerine bakan cihetine dikkat çekilmiştir.(4)
Gerçekten, "Rezzak" anlamında olan Rahman isminin en bariz vasfı "celâl ve cemal"dir, diğer bir ifadeyle izzet ve ikramdır. Bütün canlıların rızkını veren bir rezzakın ihsan ve ikramı, lütuf ve rahmeti güneş gibi parlıyor. Celâl ve izzete gelince; onlar da az bir dikkatle görülebilir. Çünkü her şey zatında güçsüz ve zayıftır, birçok cihetle fakir ve muhtaçtır. Hâlbuki diğer taraftan umulmadık bir şekilde bu ihtiyaçları gideriliyor; kendilerine yapılan gaybî yardımlarla izzetli bir hâle geliyorlar.
Meselâ: Maddelerde asıl olan, atalet ve eylemsizliktir. Bu ise zillet ve miskinliği, tembellik ve rehaveti beraberinde getiriyor. Hâlbuki kâinatta hiçbir şeyi sükûn-u mutlaka mahkûm etmeyen Yüce Yaratıcı, atom sisteminden galâksilere kadar her şeyi hareketli kılarak canlılığın izzetiyle onları serfiraz kılmıştır.
Yine, bir külçe kemikten ibaret olan ağaçları dal, budak, sümbül, meyve ve çiçek gibi yemyeşil elbiselerle hazır bir tören alayı şeklinde donatmıştır. Hele fakirlerin de fakiri olan insanoğlunun üzerinde görülen izzet ve ikram görüntüleri ve "yeryüzünün halifesi" unvanına yakışır bir mevkiye oturtulması, sonsuz bir lütuf ve ihsandan başka neyle izah edilebilir?
Bir hayvan yavrusu birkaç saat içerisinde ayağa kalktığı ve birkaç gün zarfında hayat şartlarına ayak uydurabildiği hâlde, insanoğlunun bir-iki yılda ancak ayağa kalkması ve yıllardan sonra ancak hayata uyum sağlayabilmesi gerçeği ortadayken bu âcizliğiyle beraber, bütün hayvanlara hâkim olması, ilâhî lütuf dışında neyle açıklanabilir?
Dipnotlar
1-bk. Nursî, Bediüzzaman Said, İşaratü'l-İcaz, s. 15.
2-el-Buharî, Tevhid, 55.
3-krş. el-Kurtubî, a.g.y.
4-krş. el-Kurtubî, a.g.y.
Bu yazıya yorum yazın
Bu yazıya gelen yorumlar.
DİĞER YAZILAR
ALLAH’IN SANATI
Edebiyatımızda anlatılan bir “Molla Kasım” anekdotu (hikâyesi) vardır. Bu anekdotu bu gün
İLAHİ SANAT İNSAN SANATINA BENZEMEZ
A benim iki gözüm, a benim tatlım, a benim gülüm, ilahi sanatla beşeri sanat, birbirinden çok
ESMAÜ’L-HÜSNA HAKKINDAKİ HADİSLER
Esmaü’l-Hüsna hakkında bilgi veren üç hadis-i şerif şöyledir: 1-Buhari’de yer alan hadi
ESMAÜ’L-HÜSNA HAKKINDAKİ AYETLER
Esmaü’l-Hüsna terimi, dört ayette geçer. İçinde Esmaü’l-Hüsna terimi geçen dört ayet
ALLAH’IN KADERİ VE KAZAYI BELİRLEYİP YARATMASI
Kader, Allah’ın ilim ve irade sıfatlarıyla, kaza ise tekvin sıfatı ile ilgilidir.
ALLAH’IN HAYATLARI SONA ERDİRMESİ (ECEL)
Ecel kelimesinin sözlük anlamı: Mutlak vakit, önceden tespit edilmiş süre. Ecel kelimesinin te
KULUN RIZKININ VERİLMESİ
Rızık kelimesi sözlükte yenilen, içilen ve faydalanılan şey; terim olarak ise Allah’ın can
HAYIR VE ŞERRİN ALLAH TARAFINDAN YARATILMASI
Yaratıcı tek olduğu için, hayrın da şerrin de yaratıcısı Allah’tır. Allah, hem hayrı he
KULLARIN FİİLLERİNİN YARATILMASI
İnsan, Allah tarafından yaratılan en mükemmel varlıktır. İnsanın en önemli özellikleri, ak
ALLAH’IN SUBUTİ SIFATLARI-8
Allah’ın Tekvin Sıfatı Tekvin, yaratmak demektir. Allah’ın sıfatı olarak Tekvin, Allah’
- ALLAH’IN SUBUTİ SIFATLARI-7
- ALLAH’IN SUBUTİ SIFATLARI-6
- ALLAH’IN SUBUTİ SIFATLARI-5
- ALLAH’IN SUBUTİ SIFATLARI-4
- ALLAH’IN SUBUTİ SIFATLARI-3
- ALLAH’IN SUBUTİ SIFATLARI-2
- ALLAH’IN SUBUTİ SIFATLARI-1
- ALLAH’IN ZATİ SIFATLARI-5
- KUR’AN’DA YASAKLANAN ŞİRK ÇEŞİTLERİ
- ALLAH’IN ZATİ SIFATLARI-4
- ALLAH’IN ZATİ SIFATLARI-3
- ALLAH’IN ZATİ SIFATLARI-2
- ALLAH’IN ZATİ SIFATLARI
- ALLAH HAKKINDA İKİ SORUYA CEVAP
- ALLAH’IN SIFATLARI HAKKINDA BAZI SORULAR
- ALLAH’IN BİRLİĞİNİN AKLİ DELİLLERİ-2
- ALLAH’IN BİRLİĞİNİN AKLİ DELİLLERİ-1
- ALLAH’IN VARLIĞININ AKLİ DELİLLERİ-2
- ALLAH’IN VARLIĞININ AKLİ DELİLLERİ-1
- KUR’AN ALLAH’IN VARLIĞINI İSPAT EDER-3
- KUR’AN ALLAH’IN VARLIĞINI İSPAT EDER-2
- KUR’AN ALLAH’IN VARLIĞINI İSPAT EDER-1
- ALLAH’IN VARLIĞI ZORUNLUDUR
- ALLAH İNANCI FITRİDİR
- ALLAH İSMİ YÜCE YARATICININ ÖZEL ADIDIR
- VARLIKLAR TESADÜFÜN ESERİ OLAMAZ
- ALLAH(C.C.)’I HAMD İLE TESBİH ETMEK
- KÂİNAT KİTABINDAN BİLGİ ALIP KAYNAK GÖSTERMEYEN BİLİM ADAMLARI
- KÂİNATIN VARLIK SEBEBİNİN AKLİ İHTİMALLERİ
İnkâr edenler, Allah'ın yolundan ve -yerli, taşralı- bütün insanlara eşit (kıble veya mâbed) kıldığımız Mescid-i Harâm'dan (insanları) alıkoymaya kalkanlar (şunu bilmeliler ki) kim orada (böyle) zulüm ile haktan sapmak isterse ona acı azaptan tattırırız.
Hac,25
GÜNÜN HADİSİ
Geçmiş peygamberlerin sözünden (hiç eksiksiz) nâsın eriştiği haberlerden birisi de: Utanmazsan dilediğini işle! (sözü) dür.
Abdullâh b. Mes'ûd (r.a)'dan
SON YORUMLAR
- Bütün beytlerin tercümesini gönderebilir misiniz? sitede sadece son birkaç...
- Fıtrat, namaz, tevafuk, sırlar ve tüm bunların sahibi zişanı İlahi kusur...
- Selamünaleyküm İnternette mütalaalı risale i nur dersleri diye arama yapt...
- bu kıymetli yazıdan dolayı ahmed izz kardeşimize teşekkür ederiz çok mani...
- selamün aleyküm Ahmed kardeşimizi tebrik ediyor ve bu faideli tercümelerin...
- Yanında okuyan diğer öğrencileri; Molla Muhammed Kasori Molla Muhammed Era...
- Benim merhum babam Molla İbrahim Azizi de onun yanında icazeti tamamlamıştı...
- Teşekkürler. Sanırım Envar neşriyat idi.Tam hatırlayamıyorum.....
- Çok güzel bir çalışma Rabbım ilminizi arttırsın bu çalışmalarınızı...
- Merhaba, Ben Foliant yayınlarından uğur. Sizinle iletişim kurmak istiyoruz ...
TARİHTE BU HAFTA
ANKET
Sitemizle nasıl tanıştınız?
Yükleniyor...