Son devrin din âlimlerinden merhum Hasan Basri Çantay(V.1964) Hocamızın Üstad Bediüzzaman’la alakalı bazı hatıralarına daha önce sitemizde yer vermiştik.

Şimdi de, kendisini bir bayramda ziyaret eden muhterem Ali Çakmak beyefendi’den dinlediğim bir hatırayı sizlere paylaşacağım. Şöyle anlatıyor Ali ağabey;

“Hasan Basri Efendi’yi vefatından az bir zaman evvel, bir bayram günü, Balıkesirli bir grup arkadaşla ziyaret etmiştik. Vardığımızda büyük bir odaya alındık. Ziyaretçiler bayağı kalabalıktı. Bizi “nur talebeleri” olarak takdim ettiklerinde, dedi ki; Eğer ilk mecliste biz Bediüzzaman’ın cübbesinden tutmasaydık, bu işler başımıza gelmezdi”(*)

Sonra, nur talebelerini kastederek şöyle dedi; “İşte bu gençler vapurda beni de zorlayarak namaz kıldırdılar. Bir gün İstanbul’dan vapurla buraya geliyordum. Doğrusu, vapurda namaz kılmaya çekiniyordum. Baktım, bu gençler güvertede yer hazırlamışlar. Beni de davet ettiler. Ben de mecbur oldum, namazı cemaatle kıldık” dedi.

HASAN BASRİ ÇANTAY’A ÜSTAD’IN SELAM GÖNDERMESİ

Geçenlerde Emirdağ’ında, “Son Şahitlerden” kıymetli insan Ahmed Urfalı ağabeyi ziyaret ettik. Ahmed ağabey 86 yaşında bahtiyar bir ihtiyar. Askerliğini, o zamanki tabirle “Alaman harbi” denen İkinci Dünya Savaşı yıllarında dört sene olarak yapmış. 1944 senesinde Eskişehir’e vazifeli olarak geldiği bir gün(o zaman harp yüzünden askerde izin yokmuş) Emirdağ’da Üstad hazretlerini ziyaret etmiş.

Ahmed ağabey, üstadı Emirdağ Çarşı camiindeki bu ziyaretini, 16.08.2010 tarihinde bendenize şöyle anlattı; “Üstadımız “sen nerede askersin” diye sordu. “Balıkesir’de” deyince “Benim orada dostlarım var. Dostum Hasan Basri Çantay var, ona benden selam söylersin” dedi.

Balıkesir’e döndüğümde, Ali ismindeki bir arkadaş beni Hasan Basri Efendi’nin yanına götürdü; “Hocam, bu asker Emirdağ’ından. Üstad Bediüzzaman’ın sana selamını getirmiş” dedi. Rahmetli minderde oturuyordu. Hemen doğruldu, selamı aldı. “Gel, gel, gel” diye beni yanına çağırdı.

 “Vay Bediüzzaman vay” diye başladı rahmetli. “Nasıl, sıhhati yerinde mi, eziyet ediyorlar mı” diye sordu. Tabii biz Üstadı yeni tanımışız, eziyet ediyorlar mı etmiyorlar mı ne bilelim? Üstad’a en büyük eziyet Afyon hapsinde(1949) yapıldı. Ben bilemediğimi söyledim. Yarım saat kadar huzurunda bulunduktan sonra Hasan Basri Efendi’nin yanından ayrıldım. Allah rahmet eylesin.

Dipnot

(*) Bana öyle geliyor ki, Mustafa Kemal’in ilk mecliste Üstad Bediüzzaman’a gönderdiği hocalardan biri de merhum Hasan Basri Çantay'dı. Üstad bu meseleye şöyle değiniyor; “Kırk sene evvel bir başkumandan beni bir parça dünyaya alıştırmak için bazı kumandanları, hattâ hocaları benim yanıma gönderdi. Onlar dediler: "Biz şimdi Avrupa'nın bazı usûllerini, medeniyetin îcablarını taklide mecburuz" dediler.

Ben de dedim: "Çok aldanmışsınız. Zaruret sû'-i ihtiyardan gelse kat'iyen doğru değildir, haramı helâl etmez. Sû'-i ihtiyardan gelmezse, yani zaruret haram yoluyla olmamış ise, zararı yok.

Meselâ: Bir adam sû'-i ihtiyarı ile haram bir tarzda kendini sarhoş etse ve sarhoşlukla bir cinayet yapsa; hüküm aleyhine cari olur, mazur sayılmaz, ceza görür. Çünki sû'-i ihtiyarı ile bu zaruret meydana gelmiştir. Fakat bir meczub çocuk cezbe halinde birisini vursa mazurdur, ceza görmez. Çünkü ihtiyarı dâhilinde değildir."

İşte, ben o kumandana ve hocalara dedim: Ekmek yemek, yaşamak gibi zarurî ihtiyaçlar haricinde başka hangi zaruret var? Sû'-i ihtiyardan, gayr-ı meşru meyillerden ve haram muamelelerden tevellüd eden hareketler, haramı helâl etmeye medar olamazlar. Sinema, tiyatro, dans gibi şeylerde tiryaki olmuş ise, mutlak zaruret olmadığı ve sû'-i ihtiyardan geldiği için, haramı helâl etmeğe sebeb olamaz. Kanun-u beşerî de bu noktaları nazara almış ki; ihtiyar haricinde zaruret-i kat'iye ile, sû'-i ihtiyardan neş'et eden hükümleri ayırmıştır. Kanun-u İlahîde ise, daha esaslı ve muhkem bir şekilde bu esaslar tefrik edilmiş.” (Emirdağ Lahikası, s. 455)