Soru: Bazı Müslümanların ölümden sonra kabrin üzerine hurma dalı koyduklarını görüyoruz. Bu konuda bir haber veya nass(kitap ve sünnetten delil) var mıdır?

Cevap: İmam Buharî Sahihinde bildirdiğine göre Allah Resulü (sallâllahû aleyhi vesellem) yaprakları olmayan taze hurma dalını iki kabir üzerine koymuştur.(1)

İmam Müslim`in(rahimehullah) Sahihinde rivayet ettiği hadis “Umarım ki şefaatlerimle onların azapları hafifler.”şeklindedir.

Allah Resulü (sallâllahû aleyhi vesellem) bunu bir veya iki kere yapmışlardır. Ve bu O`na mahsus bir hareket olarak değerlendirilir. Nitekim sahabe-i kiram(rıdvanullahi aleyhim ecmeîn)dan hiç biri bunu yapmamışlardır.(2)

Dipnotlar

(1)- Buharî [Kabre cerid(hurma dalı) dikmenin hükmü] babında Büreydetü`l-Eslemi`nin kabrine iki hurma dalının dikilmesini vasiyet ettiğini rivayet ediyor. Buhari bu babında İbni Abbas (R. Anhüma) dan şu hadisi rivayet ediyor: “Peygamber (sallâllahû aleyhi vesellem) -bir kere- sahipleri azap olunan iki kabrin yanından geçiyordu. Allah`ın Resulü(sallâllahû aleyhi vesellem): “Bunlar azap çekiyorlar, hem gördükleri azap büyük bir iş içinde değildir. Bunlardan birisi idrardan sakınmazdı. Öteki koğuculuk yapmağa çalışırdı.” buyurdu. Sonra yaprakları koparılmış taze bir hurma dalı aldı. Bunu ikiye ayırdı. Sonra her birini birinin kabirine dikti. Ashab-ı Kiram : Ey Allah`ın Resulü bunu niçin diktiniz?diye sordular. Resul-ü Ekrem (sallâllahû aleyhi vesellem) : ”Bu ağaçlar kurumayıp taze kaldıkça umarım azapları hafifler.” Buyurdular.(mütercim)

(2)-Her ne kadar muhterem müellif bunu Allah Resulü`ne mahsus bir hareket olarak kabul ediyorsa da fıkıh kitaplarında bu görüşü te`yid edecek bir beyana yer verilmemiştir. Bilakis bunun umumî olduğunun açıklaması vardır. Son asırların muhakkik âlimlerinden İbni Abidin(rahimehullah) bu meseleyi genel manada ele alıyor ve Reddü’l-Muhtar’da şunları yazıyor:

“Tetimme : Kabirde yaş ot ve nebat(bitki) kesmekte mekruhtur. Kuru ot kesmek mekruh değildir. Nitekim Bahr, Dürer, Münye şehrinde açıklanmıştır. İmdad adlı eserde bu, “Çünkü nebat ve ot yaş olduğu sürece Allah`ı tesbih eder. Ve ölüye yoldaş olur. Onun zikriyle rahmet iner.”sözleri ile ta’lil edilmiştir. Haniye’de de buna benzer ifadeler vardır.

Ben derim ki: Bunun delili, bir hadiste bildirdiği şekilde Allah`ın Resulü (SAV) yeşil bir hurma dalını ikiye ayırarak, azap olunan iki kimsenin kabirlerinin üzerine koyması ve dallar kurumadıkça onların azabını hafifletir, diye talilde bulunmasıdır. Yani dalların tesbihi bereketine bu kimselerin azabı da hafifletilir; demek istemiştir. Çünkü yaş otun tesbihi kurununkinden daha mükemmeldir. Zira yaş otta bir nevi hayat vardır. Buna binaen ot ve ağaç kendiliğinden bitse bile kesmekte kerahet vardır. Ve o ot kimsenin mülki olmaz. Çünkü bunda ölünün hakkını yemek vardır. Bundan ve hadisten, kabrin üzerine yeşillik koymanın mendüp olduğu hükmü çıkarılır.

Zamanımızda âdet olan mersin dalı gibi şeyler koymak ta buna kıyas edilir. Şafiilerden bir grup bunu açıklamışlardır. Bu söz bazı maliklerin “O iki kabrin sahiplerine azap, peygember(sallâllahû aleyhi vesellem) `in mübarek eli veya duası hürmetine hafifletilmiştir. Artık başkaları ona kıyas yapılamaz.”sözlerinden daha iyidir. Gerçekten Buharî`nin Sahihinde beyan ettiği şekilde Büreydetü`bnü Husayb (radıyallahü anh) kabrinin üzerine iki hurma konmasını vasiyet etmiştir.

Şunu da hatırlatmak yerinde olacaktır ki, kabirlerin üzerine hurma dalı ve mersin gibi taze ağaç dalları koymayı cenazelerdeki çelenklerle mukayese etmek yanlış bir düşünce olur.