Muhasebe, insanın tüm amellerini veya o günkü amellerini günde bir veya birkaç kez gözden geçirmesi demektir. Uygun olan muhasebenin uyumadan önce yapılması; amellerinin iyi olduğunu gördüğünde kendisini buna muvaffak kıldığı için yüce Allah’a hamd etmesi, kendisinde meydana gelen eksiklik ve kusurlarından dolayı af dilemesi; amellerinin kötü olduğunu gördüğünde ise, Yüce Allah’tan bağışlanma ve af dileyip tövbesini yenilemesi ve en iyiyi yapmaya karar vererek uyumasıdır.

Namaz kıldın mı? Eğer kılmadıysan, ölüm aniden sana gelebilir korkusuyla kalk ve kıl.

Kaç vakit cemaatle kıldın? Rasûlullah (s.a.v.) harp esnasında bile cemaatle namazını kılarken barış anına ne dersin?

Namazını huşu ile kıldın mı? “Kurtuluşa erdi o mü’minler ki onlar namazlarında huşu içindedirler.” (Mü’minun, 1-2)

Hayatlarında ve ölümlerinden sonra anne-babana iyilik ettin mi? Zira Yüce Allah: “... Bana anne ve babana şükret, dönüş banadır.” (Lokman, 14) ve Allah’a ibadet edin, O’na hiçbir şeyi ortak koşmayın, ana babaya iyilik edin...” (Nisa, 36) buyurmaktadır.

Gerçek bir tövbe ile Rabbinden özür diledin mi? Yüce Allah: “Ey inananlar! Allah’a yürekten tevbe edin. Umulur ki Rabb’iniz sizin kötülüklerinizi örter...” (Tahrim, 8) buyurmaktadır.

İşlediğin Salih amellerinden sonra meydana gelen/gelebilen noksanlık ve kusurlardan dolayı Rabbinden af diledin mi? Zira Yüce Allah: “Onlar ki, Rabb’lerine dönecekler diye yapmakta oldukları işleri kalpleri titreyerek yaparlar.” (Mü’minun, 60) buyurmaktadır. Ayrıca namaz bittikten sonra üç defa “estağfirullah el azim” demenin sünnet olduğu da unutulmamalıdır.

Gece (teheccüd) namazını kılıp, seher vaktinde istiğfarda bulunanlardan oldun mu? Hadis-i şerifte şöyle buyrulmaktadır: “Gecenin son üçte biri kaldığında Rabbimiz (rahmetiyle) dünya semasına tecelli ederek: Yok mu bana dua eden, duasını kabul edeyim; yok mu benden isteyen, istediğini vereyim; yok mu benden af dileyen, af edeyim, buyuruyor.” (Buhari, Müslim)

Fecrin atması (sabah vaktinin girmesi) ile güneş doğumu arasındaki vakti ihya ederek tam bir hacc ve umre mükâfatını almaya çalıştın mı?

Ölümü ve ölüm sonrasını, kabri, hesap için Allah’ın huzurunda durmayı, Allah’ın nimet ve azabını düşündün mü?

Fakrını, aczini, Allah’ın emirlerini ihmal ettiğini ve amellerindeki kusurlarını hiç düşündün mü?

Allah’ın seni nerede istihdam ettiğine bakıp düşündün mü? Zira Allah katındaki değerini öğrenmek istiyorsan o’nun seni nerede istihdam ettiğine, ne ile uğraştırdığına bakmalısın demişlerdir.

Kaynak:

Allah'a Yönelenlerin Rehberi-Salih Ekinci-Ravza Yayınları-İst-2006