Muhabbet şu kâinatın nurudur:
Kâinat muhabbet sebebine binâen vücud bulmuş. İfade-i ma'nâsı o muhabbet... devam ve bekâsı, yine o muhabbetledir.
Demek kâinat, muhabbetle nurlu yâni ma'nidar ve mevcuttur. Ma'nâsı muhabbet olan bir kitab gibidir. O ma'nâ onun nurluluğudur. s. 180

...İhlâs, ibâdetin ruhu hükmündedir. Cesed nasıl ruhsuz olmaz, ibâdet de hâlis değilse ibâdet olmaz. Ruh gitse cesed dağılır. Hayat gizlenir, görünmez. Öyle de; ihlâs ma'nâları ile olmayan ibâdet, ibâdet sayılmaz. Sevab değil, azab getirir. Vücuda ve nurlu berzah ve âhirete medar olmaz. s. 190

Mü'minin nazarı, îmana ve îmanın nurluluğuna ve îmandan hâsıl olan nurlu îmanî ma'nâlara göredir. Menşei, îman ve hakikatı, ma'nâdır. s. 197

Dünyaya âhiret nazarı ile bakan, dünyaya âhiret ma'nâsı ile bakan; dünyayı, âhiret namına ma'nidar ve nurlu bir surette görür. s. 199

Münazaranın en iyisi, karşısındakini insaflı bir şekilde anlamaktır. Enâniyeti ortadan kaldırmaktır.
"Senin ikramınla sana musahhar olur. Zâhiren leîm bile olsa îman cihetinde kerîmdir."¹
...Îman mü'mine bir çok meziyetler takmıştır. O meziyetlerden bir tanesi; ikram edici olmasıdır.
İkramın bir sureti, sana dokunan hatasından dolayı, kusurundan ötürü, onu affedici olman ve hayırla islahına duâ etmendir. s. 216

Hikmet hayra bakar onunla tahakkuk eder. Hikmetin tahakkukuna mani' ve perde olma! Yâni sebeb olma.
Hayrı sebebe vermek yok. Şerre sebeb bilmek var!..
Şer, kulun fiiline bakar. Ona göre şerdir.
Şer, onun fiilinde aranır. Çünkü kulun fiilinde irâdesi ve cüz'i ihtiyarîsi vardır. s. 219

Kur'ân'dan istifade ettiğin kadar akıllısın! Ma'nâ-yı Kur'âniyeden istifaden kadar ilim sahibisin!.. s. 220

Sana zarar verecek tek şey; senin su-i vehmin, tevekkülsüzlükten gelen endişe ve vesvesendir. Sana terk ettirir, atalete düşürür. s. 223

Hazer et! Dünya kelâmını zaruret miktarı konuş! Hem dünya ile zaruret miktarı uğraş, bulaşırsın. Madde sana mani olur. Körlendirir. Basit şeyler senin için dünya! Dünya âhiretin için mania ve hakdan gafletine sebeb olur. s. 228

Allah ve ma'rifetullah ve îman ve âhiretten bahsetmekten sıkılması, nefsin körlüğüne delildir. s. 229

Hakkı söylemek; yerinde zamanında ve usulünce olmalı. Hem bir hikmet ve faide ve nasihat ve irşada mebni olmalı, hem de tefrik için ve ifsad için ve tahkir için olmamalı. Hayra ve iyiye teşvik için olmalı. s. 236

Îmanî inkişâfa vesîle olan dersler, şefkatin inkişâfına götürür. Yağ ve eti devamlı yemek, kalbi kasavete götürür diye meşhurdur. Şükür ve iktisad derslerine dikkat edip israfattan kaçınmak lâzım geliyor. s. 238

Daire-i insaniyet, dâire-i ubûdiyet ve tefekkürdür. Öyle ise, tefekkürümüz nedir? Nasıl yapacağız? Tâ ki, îman inkişâf etsin, İslâmiyet temel olsun, hakka istinad edelim, hakikat-ı insaniyeyi bulalım, hakikî insan olarak hukuka riâyetkâr olalım. Zulüm ve abesiyetten ve mes'uliyetlerin ma'nevi tazyikinden kurtulalım! İnşaAllah-u Teâlâ... s. 241

Hak bir hizmet; uhuvvet ve ihlâs iledir. Hizmet zannıyla ihlâs kaçar ve uhuvvet rabıtaları kırılırsa hizmetin hakkı verilmemiş, lâyık bir hizmet yapılmamış olur. Hukuklar zayi olur. Abesiyetler ve hikmetsiz boş gayretler olur. s. 250

Uhuvvet ve ihlâsın, esas olmaması enâniyetten ileri gelir. Enâniyetle hizmet ve gayret eden, yalnız kalmaya mahkûm olur. Çünkü Allah (c.c.) enâniyete bina edilen hizmetten râzı olmaz. O hizmet, hizmet olmaz. s. 250

...Dünyada esas, âhiret olduğu gibi; hayat-ı dünya ve âhiret için esas, ihlâstır. s. 254

Dipnot:
1 - Mektubat, 22. Mektup, s. 471.

 ...devam edecek...