Komisyonculuk, aracılık demektir. Ticaret alanında çok yaygın olan bu uygulama ile, alıcı ile satıcı yani müstahsil ile müstehlik veya bir başka tabirle üretici ile tüketici yüzyüze gelmemektedir. İslam’ın bu konuya genel yaklaşımı menfidir. Zira Allah Rasulü (s.a.s) “Şehirlinin köylü adına mal satmasını yasaklamıştır” (Buhari, Büyu 58,64) Zira bu uygulama ile malın üretilmesi veya imal edilmesinde hiçbir emeği, çabası, alın teri, sermayesi bulunmayan bir kişi, başkasının alın teri üzerinden para kazanacaktır. Bu durumda müstahsil daha az kar edecek, müstehlik o malı daha pahalıya alacak ve orada başkasının emeğinden beslenen asalak bir sınıf türeyecektir. Aynı zamanda bu uygulama ile piyasa fiyatları sun’i ve gereksiz yere yükselmiş olacaktır. Bu ise İslam’ın genel prensiplerine terstir. Yalnız Hanefi mezhebi, komisyoncunun malı satmasından, üretici zarar görmüyorsa buna cevaz vermiştir. Öte yandan muamele açısından komisyoncunun malı satmasını İslami kaideler açısından inceleyecek olduğumuzda, onda bir mahzur yoktur. Zaten Hanefi mezhebinin buna bir şartla cevaz vermesi de bu sebepten dolayıdır. Şöyle ki, üretici malını komisyoncuya 100 milyona satması için teslim eder ve %3–5 kar vereceğini söyler. Komisyoncu da malı, aralarındaki şartnameye uygun olarak satar ve ön görülen kârı alır. Belki günümüz gerçekleri içinde böyle bir uygulamaya ihtiyacın var olduğu da söylenebilir. Meseleyi sadece köylünün ürettiği 10 çuval patatese indirgemek imkansızdır. Dev sanayi tesisleri, üretilen mamuller, dünyanın pazar haline gelmesi.. vs elbette ticari hayatta yeni uygulamaların devreye girmesini şart kılmaktadır. Bunlar yapılırken ticari ahlaksızlıklara sebebiyet vermemek, üretici ve tüketiciyi aldatmamak, piyasanın aşırı yükselmesine imkan vermemek, stokçuluk yapmamak, gibi hususlara riayet edilmelidir. Yalnız başta ifade ettiğimiz İslam’ın genel disiplinlerinin meseleye bakış açısı unutulmamalı ve o disiplinler doğrultusunda imkanlar zorlanarak ticari sistem oluşturulmaya çalışılmalıdır. Son olarak günümüzde komisyonculuk alış–veriş yani ev, oto, sebze.. vb. alanların yanı sıra, kiralama işlerinde de müracaat edilen bir usuldür. Hassaten büyük şehirler adına bu mesele düşünülecek olursa, bunun yani kira komisyonculuğunun insanlara büyük kolaylıklar sağladığı rahatlıkla söylenebilir. Yalnız “insanlara kolaylık sağlıyor, hayatı kolaylaştırıyor” diye, buna mutlak surette cevaz vermek imkansızdır. Ticari alanda söylediğimiz kar–zarar, aldatma, piyasayı yükseltme gibi unsurlara bu alanda da dikkat edilmesi gerekmektedir.