ALLAH’IN VARLIĞININ AKLİ DELİLLERİ-1
Allah’ın varlığının akli delillerini, anlaşılır bir şekilde incelemeye çalışalım. 1-Hudus Delili:
Allah'ın varlığının akli delillerini, anlaşılır bir şekilde incelemeye çalışalım.
1-Hudus Delili:
Bu delili anlamak için, şu üç kelimenin anlamını bilmemiz gerekir:
Hudus: Sonradan yaratılma.
Muhdis: Yaratıcı.
Hâdis: Yaratılan varlık.
Hudus delilinin özeti şöyledir:
Bu âlem, cisimleriyle ve cisimlerinin özellikleriyle birlikte hâdistir. Her hâdis, var olmak için bir Muhdis'e muhtaçtır. İşte o Muhdis, Allah'tır.
Hudus delilini izah edebilmek için, önce bu alemin hâdis olduğunu ispat etmek gerekir.
Bu âlemdeki varlıklar cevher ve arazdan oluşurlar.
Cevher nedir? Maddenin özüne, aslına, değişmeyen haline cevher denir. Varlıklar cevher ile kaimdir. Demir madeni kendine ait değişmeyen özellikleri nedeniyle demir, bakır madeni de kendine ait değişmeyen özellikleriyle bakırdır.
Araz nedir? Varlıkların; hareket, sükun, bir araya gelme, birbirlerinden ayrılma, renk, koku, hacim ve şekil gibi değişken nitelikleri, arazdır.
Varlıklar, cevher ve araz özellikleriyle birlikte hâdistir.
Hâdis olmanın delili nedir?
Hâdis olmanın delili değişken olmaktır. Her değişiklik yeni bir yaratılmadır. Ezeli olan bir varlık, sıfatlarıyla birlikte ezelidir; değişme kabul etmez.
Araz ile cevherin hâdis olmasının delilleri nelerdir?
Arazların hâdis oluşlarının delili: Yukarıdaki tanımından da anlaşıldığı gibi, varlıkların değişen özelliklerini ifade etmekte olan arazların hâdis oldukları net olarak anlaşılan bir durumdur. Çünkü yukarıda da ifade edildiği gibi, her değişiklik yeni bir yaratılmadır
Cevherlerin hâdis oluşlarının delili: Cevherlerden oluşan arazlar, bir bütün olarak değişikliklerden etkilenirler. Dolayısıyla her varlığın özü olan cevherler de yaşanan değişikliğin bir parçasıdır. Bu sebeple arazlar hâdis oldukları gibi, cevherler de hâdistir. Varlıkların en değişmez kısmı olan atom bile, günümüzde parçalanabildiğine göre, cevherlerin de değiştiği şüphe götürmeyen bir durumdur.
Bu delili sonuca bağlamadan şu soruya da cevap vermek gerekir:
Bir varlığın var olma sebebi, kendinden önceki varlık olabilir mi?
Bir varlığın var olma sebebini, kendinden önceki varlık olarak görmeye, kelam dilinde teselsül denir. Son sözü başta söylemek gerekirse, Teselsül batıldır.
Teselsül niçin batıldır?
Teselsülün batıl olmasının en kestirme cevabı şudur: Bir şeyin varlığı, zincirleme olarak ne kadar sayı ve sürede birbirine bağlı olarak kabul edilirse edilsin, bir ilk varlığa ihtiyaç vardır. İşte o ilk varlığı, ilk örneği, ilk sebebi yaratan da Allah'tır.
Bunu insan örneğinde düşünelim: Mevcut insanların var olma sebeplerini zincirleme bir şekilde kendi anne babaları olarak kabul etsek bile, bunun ezeli olarak böyle olduğu kabul edilemez. Çünkü insanoğlu araz ve cevherlerden meydana geldiği için hâdistir. O halde bir ilk insan'a, ilk anne babaya ihtiyaç vardır. İlk anne babanın da bir yaratıcıya ihtiyacı vardır. O halde teselsül fikri, batıldır. Çünkü hem ilk örnekleri yaratan hem de sonradan gelenleri yaratan bir yaratıcı vardır; o da Allah'tır.
Sonuç olarak hudus delili, şu önermelerle ifade edilir:
-Bu âlem ve içindekiler hâdistir.
-Her hâdis, var olmak için bir Muhdis'e muhtaçtır.
-O halde bu âlemin de var olmak için bir Muhdis'e ihtiyacı vardır ki, o da ezeli ve ebedi olan Allah'tır.
Bu delilin ardından, sonradan meydana gelme özellikleri nedeniyle İmkân ve Hareket delillerini de anlatmak gerekir:
2-İmkân Delili:
İmkân: Olabilirlilik, bir şeyin olabilir olması.
Mümkün: Muhtemel, varlığı ve yokluğu eşit olan, var olması da yok olması da zorunlu olmayan.
Dini terim olarak mümkün: Var olması, Allah'ın onu var etmesine bağlı olan şey.
Bu alem mümkündür. Şu anda var olan alem, içindekilerle birlikte var olmak zorunda olmadığı gibi, hiç olmaması da mümkündü.
Mümkün olan varlık, ezeli değildir. Ezeli olmayan bir varlığın, kendiliğinden varlık sahasına çıkma imkânı yoktur.
Konuya bir de şu açılardan bakalım:
Vacibu'l-Vücud olmayan bir varlık, yaratıcı olamaz.
Bu alem, Vacibu'l-Vücud değildir.
Hâdis ve mümkün olan bir varlık, kendisinin yaratıcısı olamaz.
Var olmayan bir varlığın, henüz var olmayan bir şeyi yaratması mümkün değildir.
Her halükârda, hâdis ve mümkün olan bir varlığın, var olması, onu var edecek Vacibu'l-Vücud olan varlığın tercihine bağlıdır.
İmkân delili, şu önermelerden oluşur:
-Bu alem, mümkündür.
-Her mümkün, var olabilmek için, varlığını yokluğuna tercih edecek bir müreccihe (tercih ediciye) muhtaçtır.
-O halde bu alem de varlığını yokluğuna tercih edecek bir müreccihe muhtaçtır; işte o müreccih, Vacibu'l-Vücut olan Allah'tır.
Bu alemin varlığı, Allah'ın varlığının açık delilidir.
Konuya bir de şu şekilde açıklık getirmeye çalışalım:
Varlık aleminde iki varlık vardır:
1-Vacibu'l-Vücut olan, yani varlığı zorunlu olan Allah.
2-Varlığı mümkün, yani var veya yok olması, vacip olan Allah'ın takdirine bağlı bulunan, Allah dışındaki bütün varlıklar.
Bir de var olması mümkün olmayan bir mefhum vardır ki, o da ikinci bir Allah'ın varlığıdır; Allah tektir, ikinci bir Allah'ın varlığı asla mümkün değildir.
3-Hareket Delili:
Madde, hareket halindedir. Dünya, ay, güneş, gezegenler ve yıldızlar hareket etmektedir. Maddenin en küçük parçası alan atom, iç yapısı itibarıyla sürekli hareket halindedir.
Maddenin kendisi hâdis olduğu gibi hareket etmesi de hâdistir.
Maddedeki hareketleri birbirlerinin sebebi olarak kabul etmek teselsüldür. Teselsülün batıl olduğunu daha önce görmüştük. O halde maddedeki hareket için bir ilk muharrike (hareket ettiriciye) ihtiyaç vardır.
Maddedeki hareketin ezeli olamayacağının bir delili de, maddenin genel özelliğinin atalet (hareketsizlik) olmasıdır.
Hareket delili, şu önermelerle ispat edilir:
-Hareket halinde olan madde, kendiliğinden hareket etmiş olamaz.
-Maddedeki hareketleri, geriye doğru birbirlerinin sebebi saymak mümkün değildir; çünkü bir ilk muharrike ihtiyaç vardır.
-İşte o ilk muharrik, Allah'tır.
-devam edecek-
Bu yazıya yorum yazın
Bu yazıya gelen yorumlar.
Nurkadar, 2023-08-06 00:17:30
Açıklayıcı ve net ifadelerle bilgi verdiğiniz ićin siteye teşekkür ederim kaleminize sağlık
Bu yoruma katılıyor musunuz ?
DİĞER YAZILAR
ALLAH’IN SANATI
Edebiyatımızda anlatılan bir “Molla Kasım” anekdotu (hikâyesi) vardır. Bu anekdotu bu gün
İLAHİ SANAT İNSAN SANATINA BENZEMEZ
A benim iki gözüm, a benim tatlım, a benim gülüm, ilahi sanatla beşeri sanat, birbirinden çok
ESMAÜ’L-HÜSNA HAKKINDAKİ HADİSLER
Esmaü’l-Hüsna hakkında bilgi veren üç hadis-i şerif şöyledir: 1-Buhari’de yer alan hadi
ESMAÜ’L-HÜSNA HAKKINDAKİ AYETLER
Esmaü’l-Hüsna terimi, dört ayette geçer. İçinde Esmaü’l-Hüsna terimi geçen dört ayet
ALLAH’IN KADERİ VE KAZAYI BELİRLEYİP YARATMASI
Kader, Allah’ın ilim ve irade sıfatlarıyla, kaza ise tekvin sıfatı ile ilgilidir.
ALLAH’IN HAYATLARI SONA ERDİRMESİ (ECEL)
Ecel kelimesinin sözlük anlamı: Mutlak vakit, önceden tespit edilmiş süre. Ecel kelimesinin te
KULUN RIZKININ VERİLMESİ
Rızık kelimesi sözlükte yenilen, içilen ve faydalanılan şey; terim olarak ise Allah’ın can
HAYIR VE ŞERRİN ALLAH TARAFINDAN YARATILMASI
Yaratıcı tek olduğu için, hayrın da şerrin de yaratıcısı Allah’tır. Allah, hem hayrı he
KULLARIN FİİLLERİNİN YARATILMASI
İnsan, Allah tarafından yaratılan en mükemmel varlıktır. İnsanın en önemli özellikleri, ak
ALLAH’IN SUBUTİ SIFATLARI-8
Allah’ın Tekvin Sıfatı Tekvin, yaratmak demektir. Allah’ın sıfatı olarak Tekvin, Allah’
- ALLAH’IN SUBUTİ SIFATLARI-7
- ALLAH’IN SUBUTİ SIFATLARI-6
- ALLAH’IN SUBUTİ SIFATLARI-5
- ALLAH’IN SUBUTİ SIFATLARI-4
- ALLAH’IN SUBUTİ SIFATLARI-3
- ALLAH’IN SUBUTİ SIFATLARI-2
- ALLAH’IN SUBUTİ SIFATLARI-1
- ALLAH’IN ZATİ SIFATLARI-5
- KUR’AN’DA YASAKLANAN ŞİRK ÇEŞİTLERİ
- ALLAH’IN ZATİ SIFATLARI-4
- ALLAH’IN ZATİ SIFATLARI-3
- ALLAH’IN ZATİ SIFATLARI-2
- ALLAH’IN ZATİ SIFATLARI
- ALLAH HAKKINDA İKİ SORUYA CEVAP
- ALLAH’IN SIFATLARI HAKKINDA BAZI SORULAR
- ALLAH’IN BİRLİĞİNİN AKLİ DELİLLERİ-2
- ALLAH’IN BİRLİĞİNİN AKLİ DELİLLERİ-1
- ALLAH’IN VARLIĞININ AKLİ DELİLLERİ-2
- ALLAH’IN VARLIĞININ AKLİ DELİLLERİ-1
- KUR’AN ALLAH’IN VARLIĞINI İSPAT EDER-3
- KUR’AN ALLAH’IN VARLIĞINI İSPAT EDER-2
- KUR’AN ALLAH’IN VARLIĞINI İSPAT EDER-1
- ALLAH’IN VARLIĞI ZORUNLUDUR
- ALLAH İNANCI FITRİDİR
- ALLAH İSMİ YÜCE YARATICININ ÖZEL ADIDIR
- VARLIKLAR TESADÜFÜN ESERİ OLAMAZ
- ALLAH(C.C.)’I HAMD İLE TESBİH ETMEK
- KÂİNAT KİTABINDAN BİLGİ ALIP KAYNAK GÖSTERMEYEN BİLİM ADAMLARI
- KÂİNATIN VARLIK SEBEBİNİN AKLİ İHTİMALLERİ
Yeryüzüne iyi-yararlı kullarım vâris olacaktır.
Enbiya, 105
GÜNÜN HADİSİ
Kur'an öyle bir servettir ki, O'nu elde edenin hiçbirşeye ihtiyacı kalmaz. O'ndan daha büyük bir zenginlikte bulunmaz.
Camiü's Sagir, 4:535, Hadis No:6183
SON YORUMLAR
- Bütün beytlerin tercümesini gönderebilir misiniz? sitede sadece son birkaç...
- Fıtrat, namaz, tevafuk, sırlar ve tüm bunların sahibi zişanı İlahi kusur...
- Selamünaleyküm İnternette mütalaalı risale i nur dersleri diye arama yapt...
- bu kıymetli yazıdan dolayı ahmed izz kardeşimize teşekkür ederiz çok mani...
- selamün aleyküm Ahmed kardeşimizi tebrik ediyor ve bu faideli tercümelerin...
- Yanında okuyan diğer öğrencileri; Molla Muhammed Kasori Molla Muhammed Era...
- Benim merhum babam Molla İbrahim Azizi de onun yanında icazeti tamamlamıştı...
- Teşekkürler. Sanırım Envar neşriyat idi.Tam hatırlayamıyorum.....
- Çok güzel bir çalışma Rabbım ilminizi arttırsın bu çalışmalarınızı...
- Merhaba, Ben Foliant yayınlarından uğur. Sizinle iletişim kurmak istiyoruz ...
TARİHTE BU HAFTA
*Nizamü'l-Mülk'ün Şehadeti(14 Ekim 1092) *II.Kosova Zaferi(17 Ekim 1448) *Gedik Ahmed Paşa'nın Vefatı(18 Ekim 1482)
ANKET
Sitemizle nasıl tanıştınız?
Yükleniyor...