KIZIL ÎCÂZ’IN TERCÜMESİNİ TAKDİM EDERKEN

Kızıl Îcâz, Bedîüzzaman’ın mantıkla ilgili bir kitâbıdır. Kızıl İcaz, Abdurrahman Ahdarî’nin Süllem’ül-Münevrak isimli eserine bir Şerh olarak kaleme alınmıştır. Abdülmecîd Nursî ise, heme ağabeyi ve hem de Üstâdı olan Bedîüzzaman’ın bu mûcez Şerhine Hâşiye kaleme almıştır


Ahmed Akgündüz (Prof. Dr.)

akgunduz@islamicuniversity.nl

2019-10-13 21:02:35

Kızıl Îcâz, Bedîüzzaman'ın mantıkla ilgili bir kitâbıdır. Kızıl İcaz, Abdurrahman Ahdarî'nin Süllem'ül-Münevrak isimli eserine bir Şerh olarak kaleme alınmıştır. Abdülmecîd Nursî ise, heme ağabeyi ve hem de Üstâdı olan Bedîüzzaman'ın bu mûcez Şerhine Hâşiye kaleme almıştır ki, hem Üstâdından bu kitâbı ders alması ve hem de büyük bir âlim olması hasebiyle bu vazife ona nasip olmuştur. Biz, hem metin olan Süllem'i; hem tenâkuz bahsinin sonuna kadar yani yaklaşık %60'ını teşkil eden kısmına Bedîüzzaman'ın telif ettiği Şerh'i ve hem de Abdülmecid Nursî'nin Hâşiye'sini tercüme eyledik. Bununla da kalmayıp bu üç eserin de daha rahat okunması ve anlaşılabilmesi için, her fasıl yahud bâbın başına, diğerleriyle karışmasın diye, siyah harflerle, açıklamalar ekledik. Ayrıca dipnotlarda da bazı ıstılâhları açıklama ihtiyâcı hissettik.

Konuyu biraz daha açalım:

İslam tarihindeki eserleri te'lif tarzları itibariyle dört gruba ayırmak mümkündür.

A)Metinler'(el-mütûn)dir. Özellikle Selçuklu Devletinden itibaren çoğu müellifler, seleflerinin yazdığı çeşitli ilimlere dair ana kaynakları bir kanun metni şeklinde kısaltarak el kitapları hazırlamışlardır. Osmanlı Devleti zamanında da devam eden bu geleneğe göre hazırlanan eserler, medreselerde el kitabı olarak kullanılagelmiştir. Türkistan'lı büyük hukukçu El-Merginanî (593/1197)nin kaleme aldığı El-Hidâye adlı eser, söz konusu metinlerin ana kaynağı mahiyetindedir. Osmanlı Devleti de dâhil olmak üzere, bütün Müslüman Türkler tarafından itibar edilen ve "mütûn-ı erbaa-i mu'tebere=dört mu'teber metin" olarak kabul edilen şu eserleri örnek olarak zikredelim: 1) Musûl'lu Mecdüddin Abdullah (683/1284)ın kaleme aldığı "El-Muhtâr"ı; 2) Türkistan'lı hukukçu Tac'üş-Şeria Mahmud' (680/1281)un "el Vikâye"si; 3) ibn'üs-Saatî' (694/1294)nin "Mecma‛ül-Bahreyn" adlı eseri ve 4) Nesef'li Hafîzüddin'in (710/1310) "Kenzüd-Dekâik"i en çok tutulan hukukî metinlerdir.

İşte Mantık ilminde de durum aynıdır. Kâtıbî'nin "Risâletu'ş- Şemsiyyefi'l- Kavâ'idi'l- Mantıkiyye" adlı eseri; Gelenbevînin"el-Burhân fî 'İlmi'l-Mantık ve Fenni'l-Mîzân, klasik mantık alanında XVIII. yüzyılda telif edilen eser ve Abdurrahman Ahdarî'nin Süllem'ül-Münevrak adlı kitabı bu grubta yer alır. Biz bu metni SÜLLEM başlığıyla kitaba aldık ve tercüme eyledik.

B)Şerhlerdir. Biraz önce bahsedilen metinleri herkes tarafından tam olarak anlaşılmayınca, daha sonraki âlimler tarafından bunları izah eden şerhler yazılmıştır. Mesela, El-Hidaye adlı metne Sivas'lıİbn-i Kemal (861/1457) tarafından yazılan "Feth'ul-Kadir" isimli müdellel şerh ile Türkistan'ın Farab şehrinden olan Emir Kâtip El-İtkânî'nin (758/1356) "Gâyet'ül-Beyan"ını misal olarak zikredebiliriz.

İşte Mantık ilminde bir metin olan Abdurrahman Ahdarî'nin Süllem'ül-Münevrak adlı eseri, Bedîüzzaman tarafından Bedîüzzaman tarafından KIZIL ÎCÂZ adıyla şerh edilmiştir. Biz bunun da tercümesini yaptık. Bu Hâşiye'denziyâde klasik anlamda Şerh'dir. Zira Bedîüzzaman, Süllem metnini neredeyse kelime kelime izah eylemiştir.

C)Hâşiyeler (Havâşî)dir. Bu eserler, ya metinlere yazılan şerhlerdeki bazı noktaların izahı amacını güder (ki bunlara ta'likat da denir) veya şerhlerde açıklanan görüşleri tenkid eder. Bu çeşit izah veya tenkit sadedinde, şerhler üzerine yazılan eserlere hâşiye denmiştir. Zikredilen bu üç eser tipine de güzel bir misal zikredelim: Şeyhül-İslâm Timurtaşî (1004/1595) adlı Hanefi hukukçusu, özellikle Molla Hüsrev'in "Ed-DürerVe'l- Gurer" adlı metin ve şerh mahiyetindeki kitabından ilham alarak "Tenvir'ül-Ebsâr" isimli bir hukuk metni yazmıştır. Alâaddin El-Haskefî (1088/1677) de bunu "Ed-Dürr'ü-Muhtâr" adıyla şerh etmiştir. Osmanlı devrinin büyük hukukçularından (XIX. asır) İbn-i Abidin ise "Redd'ül-Muhtar" adıyla hâşiye yazmıştır. Verilen bu misal, metin, şerh, hâşiye geleneğinin Osmanlı devrinde de aynen sürdürüldüğünü göstermektedir.

D) TA‛LÎKAT yani ilmî bir metnin üzerine kaleme alınan mülâhazalar, istifsârlar ve manalar üzerine yapılan derin açıklamalar demektir. Mesela İsmail Gelenbevî‛nin Burhân isimli mantık kitabı üzerine Bediüzzaman'ın kaleme aldığı TA‛LÎKAT bu kabildendir. Kısaca İslâm telif geleneğinde bir metnin daha iyi anlaşılabilmesi için kaleme alınan mufassal takrirle, bir müellifin bazı görüş ve düşüncelerinin notlar halinde toplandığı eserlerin ortak adıdır. Kızıl Îcâz üzerine Molla Sadreddin ve Molla Musa'nın yazdıkları da kısmen TA‛LÎKAT kabilindendir.

İşte Mantık İlmindeki Abdurrahman Ahdarî'nin Süllem'ül-Münevrak adlı metnini Bedîüzzaman KIZIL ÎCÂZ adıyla şerh etmiş ve Abdülmecîd Nursî de kendisinden ders aldığı KIZIL ÎCÂZ Şerhine Hâşiye kaleme almıştır. Biz bunları da tercüme etmiş bulunuyoruz. Abdülmecîd Nursî'nin yaptığı klasik manada bir Hâşiye'dir.

Hem Süllem, hem şerhi olan KIZIL ÎCÂZ ve hem de Hâşiyesi olan Abdülmecid Efendi'nin izahları, bazanÜstad'ın eserini anlamada yeterli olmadığı için, biz de ana konu başlıklarında bir nevi TA‛LÎKAT kabilinden açıklayıcı izahlar koymak durumunda kaldık. Bu izahlarımızı kitabın içinde ve tırnak arasında siyah harflerle yazdık ki, asıl kitaplar karışmasın.

Bütün bunlara rağmen, dipnot yani eski tabirle Hâşiye olarak bazı ıstılâhları izah etmek mecburiyetinde kaldık.

Önemle itirâf edelim ki, bazı metinleri yüzde yüz anladığımızı söylemek zordur. Ancak elimizden gelen budur. Bundan sonraki baskılarda tashihler ve tavsiyeler gelirse, şerefle nazar-ı itibara alacağız.

Çalışmak bizden ve tevfîk ise Allah'dan olduğuna gönülden inanıyoruz.

Ahmed Akgündüz

 

Bu yazıya yorum yazın


Not: Yanında (*) işareti olanlar zorunlu alanlardır.

Bu yazıya gelen yorumlar.

Mehmet, 2020-09-20 23:59:46

Rabbim niyetlerimizin mükafatını kat kat mahşetde mizanı ekbetde karşımıza şefaatçi olarak lutfeylesin.Başta Üstadımıza kardeşi Molla Müftü A.Mecid hz.lerine Gelenbevi hz.lerine ve Üstadımızın şerhini yazdığı eser sahibi Abdurrahman Ahdâri hz.lerine rahmetler dilerim.

Bu yoruma katılıyor musunuz ?

Yavuz Selim, 2019-10-16 00:55:14

ALLAH razı olsun. Maddî manevi bereketini nasip etsin inşaAllah Âmin

Bu yoruma katılıyor musunuz ?

DİĞER YAZILAR

TEHANEVİ HAZRETLERİNİN ESERLERİNİN DİLİMİZE ÇEVİRİLERİ MÜNASEBETİYLE

TEHANEVİ HAZRETLERİNİN ESERLERİNİN DİLİMİZE ÇEVİRİLERİ MÜNASEBETİYLE

“Onun başarılarının bir benzeri birçok önceki yüzyılda bulunmaz.” Muhammed Taki Osmanî

KIRKINCI HOCAEFENDİ’NİN ESERLERİNİN YENİ BASKISI TAMAMLANDI

KIRKINCI HOCAEFENDİ’NİN ESERLERİNİN YENİ BASKISI TAMAMLANDI

Ülkemizin mühim âlimlerinden olan merhum Mehmed Kırkıncı Hoca Efendinin tüm eserlerinin yer a

HANIMLARA ÖZEL HADİSLER ÜZERİNE

HANIMLARA ÖZEL HADİSLER ÜZERİNE

Mukaddime Buraya, her zaman yapılan kadınları övücü klasik sözlerle başlamayacağım. Zira

TEBRİK VE TEŞEKKÜR

TEBRİK VE TEŞEKKÜR

Muhterem üstadım Prof. Dr. Niyazi Beki hocamın "El Münebbihat' ismiyle müsemma eserini mütala

NİYAZİ BEKİ HOCAMIZIN EL MÜNEBBİHAT ADLI ŞİİR KİTABI ÜZERİNE

NİYAZİ BEKİ HOCAMIZIN EL MÜNEBBİHAT ADLI ŞİİR KİTABI ÜZERİNE

“Şiir ise çendan kıymetdar, şirin bir vasıta-yı ifadedir.” Bediüzzaman Malum olduğu

TALİKAT TERCÜMESİ YAYINLANDI

TALİKAT TERCÜMESİ YAYINLANDI

Ta‘lîkât adlı eser Bedîüzzamân tarafından, Gelenbevî’nin Mantıkla ilgili yazdığı

HAYATIM HATIRALARIM’IN YENİ BASKISI ÇIKTI

HAYATIM HATIRALARIM’IN YENİ BASKISI ÇIKTI

Merhum Mehmed Kırkıncı Hocaefendi’nin bir devre ışık tutan hatıratı vefatının altıncı

KIZIL İCÂZ TERCÜMESİNİ TAKDİM EDERKEN

KIZIL İCÂZ TERCÜMESİNİ TAKDİM EDERKEN

Kızıl Îcâz, Abdurrahman Ahdarî’nin 142 beyitten oluşan “Süllemü’l-Münevrak” isimli

NİYAZİ HOCAMIZIN YENİ ESERİ KIYAMET ALAMETLERİ ÇIKTI

NİYAZİ HOCAMIZIN YENİ ESERİ KIYAMET ALAMETLERİ ÇIKTI

İnsanların en büyük rehberi ilimdir. Kur’ân’ın ilk emri “Oku!”dur. “Bilenlerle bilme

KIZIL ÎCÂZ’IN TERCÜMESİNİ TAKDİM EDERKEN

KIZIL ÎCÂZ’IN TERCÜMESİNİ TAKDİM EDERKEN

Kızıl Îcâz, Bedîüzzaman’ın mantıkla ilgili bir kitâbıdır. Kızıl İcaz, Abdurrahman Ah

“HALK ARASINDA YANLIŞ BİLİNENLER”E DAİR

“HALK ARASINDA YANLIŞ BİLİNENLER”E DAİR

Allahu Teâlâ’ya hamd olsun, ısrarla uzun süredir beklediğimiz bir eser irfan dünyamıza kaza

Çünkü Allah, haktır. O'ndan başka taptıkları ise hiç şüphesiz batıldır. Gerçekten Allah çok yüce, çok büyüktür.

Lokman, 30

GÜNÜN HADİSİ

"Kişinin yapacağı en üstün iyiliklerden biri, ölümünden sonra babasının dostlarına sıla-i rahimde bulunmasıdır"

Müslim, Birr, 11-13 (2552);

TARİHTE BU HAFTA

*Nizamü'l-Mülk'ün Şehadeti(14 Ekim 1092) *II.Kosova Zaferi(17 Ekim 1448) *Gedik Ahmed Paşa'nın Vefatı(18 Ekim 1482)

ANKET

Sitemizle nasıl tanıştınız?

Yükleniyor...

SİTE HARİTASI