"Hayatımız Rabbânî bir mektuptur; kardeşlerimiz olan zîşuur mahlûkata kendini okutturur, Yaratanı bildirir bir mütalâagâhtır. Hâlıkın kemâlâtını teşhir eden bir ilânnâmeliktir.

Hayatı yaratanın hayatla ihsan ettiği kıymettar hediyeler ve nişanlarla bilerek süslenip hergün tekerrür eden resmî küşatta mü'minâne, şuurdarâne, şakirâne, minettartarâne Padişah-ı Bimisâlin nazarına arz etmektir.(1)

Evet, hayat iki flama arasındaki bir yürüyüşe benzer.

Nasıl yürüyeceksin? Mesele bu!

Askerlik yapanlar bunu iyi bilir. Dik yürüyeceksin. Sağa sola kaymak, meyletmek yok! Göğüslerin askerlik şerefinin taşlamış bir abidesi olacak. Adımların istikameti hedefleyecek. Gözlerini gayene kilitleyeceksin. Seri, vakur, izzetli bir yürüyüş…

Evet, insan hayatı da öyle olmalı…

İnsan nefsine seslenmeli.

Ey nefsim! Bir ömür boyu imanla yürü, istikametten sapma!

Ey nefsim! Şuur keskinliği içinde yürü, rehavet ve gafletle hayatını karatma!

Ey nefsim! Şükreden bir kul olarak yürü, lakaytlık ve nankörlüğe sapma!

Ey nefsim! Rabbine karşı minnettarane yürü, haddini bil, akıbetini karatma!

Evet, hayatın hakiki hukuku, hadsiz zîhayatların Hâlıklarına vâsıfâne tahiyyatlarını ve şâkirâne tesbihat hediyelerini anlamak, müşahede etmek ve şehadetle ilân etmeye çalışmaktır.

Ve nihayet hayatın hakiki hukuk, elinen geldiği kadar azm ve gayretle lisan-ı hal ve lisan-ı kàl ve lisan-ı ubudiyet ile Hayy-ı Kayyûm olan Allah-u Azimüşşan'ın rububiyetine medar güzellikleri hayatında fiilen sergilemek, takva libasını giymek, kulluk şeref ve izzetini istikametle muhafaza etmek ve hayatını bir ömür boyu ihlas ve samimiyetle, şefkat ve merhametle, adalet ve ihsanla, yüksek hamiyet ve gayretle taçlandırmaktır.

ALTINCI NOKTA: NEDİR İNSANIN HALIKINA AYİNEDARLIĞI?

Hayatımız hayatın Hâlıkına üç cihetle âyinedarlık eder:

Birinci vecih: İnsan hayatı, acz ve zaafıyla ve fakr ve ihtiyacıyla Hâlık-ı hayatın kudret ve kuvvetine ve gına ve rahmetine âyinedarlık eder.

Evet, nasıl ki açlık derecesiyle yemeğin lezzet dereceleri ve karanlığın mertebeleriyle ışık mertebeleri ve soğuğun mikyasıyla hararetin mizan dereceleri bilinir; öyle de, hayatımızdaki hadsiz acz ve fakr ile beraber hadsiz ihtiyaçlarımızı izale ve hadsiz düşmanlarımız def etmek noktasında Hâlıkımızın hadsiz kudret ve rahmetini bilmek; sual ve dua ve iltica ve tezellül içinde Cenab-ı Hakk'ın hadsiz kudret ve rahmetini bilmek; sual ve dua ve iltica ve tezellül ile ubudiyet vazifesini anlamak ve almaktır.

İkinci vecih: Hayatımızdaki cüz'î ilim ve irade ve sem' ve basar gibi mânâlarıyla Hâlikımızın küllî ve ihâtalı sıfatlarına ve şuûnâtına âyinedarlıktır. Evet, insan kendi hayatında ve şuurlu fiillerinde bilmek, işitmek, görmek, söylemek, istemek gibi çok mânâlarıyla, bu kâinatın şahsından büyüklüğü derecesinde daha büyük bir mikyasta Hâlıkımın muhit ilmini, iradesini, sem' ve basar ve kudret ve hayat gibi evsafını ve muhabbet ve gazap ve şefkat gibi şuûnâtını anlamak, iman ederek tasdik etmek ve itiraf ederek bir mârifet yolunu daha bulmaktır.

Üçüncü vecih: Hayatımızda nakışları ve cilveleri bulunan esmâ-i İlahiyeye âyinedarlıktır. Bu aynadarlığı şöyle dile getirmelidir: "Evet, ben kendi hayatıma ve cismime baktıkça, yüzer tarzda mu'cizâne eserler, nakışlar, san'atlar görmekle beraber, çok şefkatkârâne beslendiğimi müşahede ettiğimden, beni yaratan ve yaşatan Zât, ne kadar fevkalâde sehâvetli, merhametli, san'atkâr, lütufkâr, ne derece hârika iktidarlı-tâbirde hata olmasın-maharetli, hüşyar, işgüzar olduğunu iman nuruyla bildim, tesbih ve takdis ve hamd ve şükür ve tekbir ve tâzim ve tevhid ve tehlil gibi fıtrat vazifeleri ve hilkat gayeleri ve hayat neticeleri olduğunu bildim" demektir.

Ve hem, kâinatta en kıymettar mahlûk hayat olduğunun sebebini ve herşey hayata musahhar olmasının sırrını ve hayata karşı herkeste fitrî bir iştiyak bulunduğunun hikmetini ve hayatın hayatı iman olduğunu ilmelyakîn ile anlamaya çalışmaktır."(2)

Dipnotlar 

 Şualar, RNK.s.71

 Şualar, RNK.s.72