Eser Adı: Fethu'l-mülhim bi-şerhi Sahîhi'l-İmam Müslim

Müellifler: Şebbîr Ahmed Osmânî, Muhammed Taki Osmani

Yayınevi; Daru'l Kalem, Dımaşk, 2007

Bu hafta size tavsiye edeceğimiz eser, "İslâm'ın müstaid bir veledi" olan Hindistan'ın 20. asırda İslam alemine verdiği büyük alimlerden, muhakkik allame merhum Şebbir Ahmed Osmani'nin Sahih Müslim üzerine kaleme aldığı şerh olacak. Daha doğrusu onun Müslim'in Kitâbü'n-nikâh bölümüne kadar gelip vefatıyla inkitaya uğrayan ve Muhammed Takî Osmânî tarafından tamamlanarak Tekmiletü Fethu'l-mülhim adıyla neşredilen eser...

Bilindiği gibi, 19. ve 20. asır Hind alt kıtasında bir alimler yağmuru ve baharı yaşandı ki, başka yerlerde böyle bir bereket nasip olmadı desek doğru olur kanısındayız. Çok büyük muhakkik alimler, büyük hadis kitaplarına enfes ve derin şerhler yazdılar. Mesela Sahih Buhari'ye Feyzu'l Bari adıyla kıymetli bir şerh yazan ve Kâmil Miras üstadın deyimi ile "Sahih-i Buhari'nin son ve zeki şârihi" olan "Allâme-i Asr" lakabıyla meşhur Enver Şah Keşmiri", Sünen-i Ebu Davud'a Bezl'ül Mechud adlı mükemmel bir şerh kaleme alan Halil Ahmed Seharenfuri, İmam Malik'in Muvatta'sına 20 ciltlik Evcezu'l Mesâlik adlı şerhi yazan "Şeyh'ul Hadis Mevlana Zekeriya Kandehlevi, Maarifü'üs Sünen'i ile Tirmizi'yi şerh eden Mevlana Yusuf Bennuri ilk akla gelenler..

İşte bu kıymetli çabalardan birisi de "Şark'ın Ezheri" Diyobend Daru'l ulumundan mezun Şebbir Ahmed Osmani'nin Feth'ul Müslim adlı şerhidir. Şebbir Ahmed Osmani, Mevlana Keşmiri'nin en gözde talebelerinden ve ondan en çok istifade eden kişilerin başında gelir. 1949'da dâr-ı bekâya irtihâl eden bu muhakkik zatı merhum Abdulfettah Ebu Gudde şöyle övmektedir; "Allah Teâlâ, kendisine üstün bir ihsan, taşkın bir kabiliyet, ince ve derin bir anlayış verdiği için, müellifin nakiller esnasında bir söze şerh, ilave, reddiye veya destek (teyit) yaparken ortaya koyduğu ifadelerin güzelliğini, inceliğini, ciddiyetini ve sağlamlığını sorma gitsin!"

Şafii ulemasının çokça şerh yazdığı Sahih Müslim'e Hanefi alimlerce fazla bir şerh yapılmamış olması şârihin bu yola girmesinin mühim bir saikidir denebilir. Üstadı Enver Şah Keşmiri esere yazdığı takrizde bu duruma değinir. Merhum Keşmiri'ye göre eserin özgün yönleri ise şunlardır; "Yazarın hadislerdeki müşkilleri açıklaması, âlimlerin görüşlerini bir araya getirmesi, zor ve kapalı kelimeleri örneklerle şerh etmesi, mezhep imamlarının görüşlerini zikretmesi, Hanefî mezhebini savunması, esrâru'ş-şerî'ayı ortaya koyması, şüpheleri gidermesi, detaylı incelediği bazı hadisleri tahrîc etmesi, ihtilaflı hadislerin aralarını çözüme kavuşturması ve temel kaynaklardan nakillerde bulunması.."

Konu hakkında bir araştırma yazısı kaleme alan Yusuf Ziya Mermertaş hocamıza göre; "Müellif "Kitabımı nasıl daha kullanışlı ve daha çok istifade edilebilir hale getirim?" düşüncesiyle hareket etmiş, işlediği konuları belirli başlıklar halinde kategorize ederek kitabında zikretmiştir. Böylelikle okuyucunun araştırmak istediği herhangi bir hadisi bulabilmesini, eserin yalnızca fihristine göz gezdirerek dahi şerhte nelerle karşılaşacağı hakkında bilgi sahibi olmasını sağlamıştır. Şarih, itikadi meselelerden ibadet konularına, mezhepler arası görüş ayrılıklarından âlimlerin farklı mütalaalarına kadar akla gelebilecek neredeyse bütün konulara kendisine ait özel başlıklar halinde kitabında yer vermiştir. Bunu yaparken hadis şerhçiliği geleneğinde otorite kabul edilen temel kitaplardan da alıntılar yaparak, bizlere o eserleri de bir öz halinde inceleme imkânı sağlamıştır."

 İşte bu yönlerinden dolayı merhum Zahid Kevseri Makalat'ında bu eseri çok övmekte; "iştiyakla eksikliklerinin giderilmesini beklediğimiz bu hususları ele alan Fethü'l-Mülhim adlı esere kavuşmakla, yitiğimizi bulmuş durumdayız" demekte ve eklemektedir; "Her açıdan yeterli ve tatminkâr bulduğumuz bu büyük ve hacimli şerhi şekil ve muhteva açısından da çok beğendik."

Kevseri'ye göre müellifin kaleminden böyle güzel bir eserin çıkmasında bir gariplikte yoktur zira o; "konusunun otoritesi, hüccet, çeşitli ilimleri şahsında meczetmiş, asrın muhakkiki, müfessir, muhaddis, yetkin tenkitçi, ilimlerin derinliklerine dalıp gizli hakikatları ortaya çıkaran alim Mevlana Şebbir Ahmed Osmani'dir" ve "Kuran, Hadis, Fıkıh ve muhaliflere reddiye konusunda kaleme alınmış meşhur eserlerin müellifidir."

Kitaba babasının ısrarlı teklifleriyle tekmile yazıp, üç cilt ilave eden muhterem Muhammed Taki Osmani bu esere 18 sene harcamış ve 1994 senesinde şerhi tamamlamıştır. Eser neşredildikten sonra dünyanın dört bir yanındaki ilim çevrelerinde büyük bir rağbetle karşılanmıştır. Mesela Yusuf Karadavi bu kıymetli eser için şöyle demiştir; "ben bu şerhte bir muhaddisin dokunuşunu, bir fakihin dirayetini, bir hocanın keskin zekasını, bir hâkimin hoşgörüsünü ve muasır bir âlimin ferasetini birarada gördüm."

Türkiye'de sanırım İhsan Şenocak hocamızın medresesinde bu eser okutulmaktadır. Ebubekir Sifil hocamız da bu eser hakkında sitayişkar beyanlarda bulunmuştur. Mesela bir yazısında " Sahîhu Müslim şerhleri arasında gerçekten müstesna bir yeri olan Fethu'l-Mülhim sahibi Şebbîr Ahmed el-Osmânî" ifadesi gibi..(Milli Gazete - 22 Nisan 2004)

Kitabı temin etmek için;

https://www.seydayayinlari.com/urun/fethul-mulhim-1-6-fth-lmlhm-bshrh-shyh-lmm-mslm