İLMİ ARAŞTIRMALARDA İNSAFLI OLMAK VE HAKKA UYMAK
Rabbani bir eğitimcinin önem vermesi gereken önemli hususlardan biri de hoca, öğrencilerini ilmi meselelerde insafı elden bırakmama, dillerinin sürçtüğü veya kalemlerinin kaydığı
إِنَّ اللّهَ يَأْمُرُ بِالْعَدْلِ وَالإِحْسَانِ وَإِيتَاء ذِي الْقُرْبَى وَيَنْهَى عَنِ الْفَحْشَاء
وَالْمُنكَرِ وَالْبَغْيِ يَعِظُكُمْ لَعَلَّكُمْ تَذَكَّرُونَ
"Muhakkak ki Allah adaleti, ihsanı, akrabaya karşı cömert olmayı emreder; hayâsızlığı, kötülüğü ve zorbalığı yasaklar. İşte Allah, aklınızı başınıza alasınız diye size böyle öğüt veriyor."(Nahl,16/90);يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُواْ كُونُواْ قَوَّامِينَ لِلّهِ شُهَدَاء بِالْقِسْطِ وَلاَ يَجْرِمَنَّكُمْ شَنَآنُ قَوْمٍ عَلَى أَلاَّ تَعْدِلُواْ اعْدِلُواْ هُوَ أَقْرَبُ لِلتَّقْوَى وَاتَّقُواْ اللّهَ إِنَّاللّهَ خَبِيرٌ بِمَا تَعْمَلُونَ
"Ey iman edenler! Allah için hakkı ayakta tutun, adaletle şahitlik eden kimseler olun. Herhangi bir topluluğa duyduğunuz kin, sizi adaletsiz davranmaya itmesin. Adaletli olun; bu, takvâya daha uygundur. Allah'tan korkun. Şüphesiz Allah yaptıklarınızdan haberdardır."(Maide, 5/8). Yani bir topluluğa olan kin, düşmanlık ve muhalefetiniz sizi onlara karşı adaletsizliğe sevk etmesin.İmam Buharî(r.h), el-Camiu's-sahîhi 'nde Ammar b. Yasir 'den muallak bir hadis olarak rivayet ettiği hadiste Allah Rasulü(s.a.v) şöyle buyurmuştur: "Üç şey vardır ki kim onları kendisinde cem etse imanı kendinde cem etmiştir; insaflı olmak, herkese selam vermek ve darlıkta infakta bulunmak."(1)
İmam İbn Abdilber(r.h) bu konuda şöyle der: " İlimde insaf, ilmin ahlak ve bereketinin bir gereğidir. İnsaflı olmayan kişi, ne bir şey anlar ne de anlamak için gösterdiği çabada başarılı olur." O, İmam Malik'ten(r.h) de şöyle bir söz aktarmaktadır: "Zamanımızda insaftan daha az bir şey yoktur."(2)
İmamların bu konudaki sözleri çoktur ve onların her birini takip etmek ise zordur. Onların bu ahlakta öncüleri, Ebu Ya'la'nın, el-Müsnedü'l-kebîr 'inde rivayet ettiği ve İbn Hacer el-'Askalânî 'nin de naklettiği meşhur kıssadaki Müminlerin Emiri, Efendimiz Hz. Ömer (r.a) b. Hattab 'tır. Mesruk anlatıyor: "Hz. Ömer(r.a)", Hz. Peygamber'in(s.a.v) minberine çıktı ve "400 dirhemden fazla mehir tanımam!" dedikten sonra minberden indi. Onun bu sözü üzerine Kureyş'ten bir kadın şöyle itiraz etti: Ey Müminlerin Emiri! İnsanlara, 400 dirhemden fazla mehir vermelerini mi yasakladın? Hz. Ömer(r.a) "evet" dedi. Bunun üzerine kadın ona, "Yüce Allah'ın, Kur'an'da şöyle dediğini duymadın mı? "Eğer bir eşi bırakıp da yerine başka bir eş almak isterseniz, onlardan birine yüklerle mehir vermiş olsanız dahi ondan hiçbir şeyi geri almayın. Siz onu, iftira ederek ve apaçık günah işleyerek mi geri alacaksınız?" (Nisa, 4/20),
Hz. Ömer(r.a), "Allah'ım bağışla! Bütün insanlar dinini Ömer'den daha iyi biliyor" dedi ve tekrar minbere çıkarak şöyle dedi: "Ey İnsanlar! Size 400 dirhemden fazla mehir vermenizi yasaklamıştım. Sizden kim malından mehir olarak ne vermek istiyorsa ya da gönlü neyi arzu ediyorsa/canı neyi istiyorsa onu versin."(3)
Hiç şüphesiz ilim ehlinin münazaralarında insaflı olması, hem kendisi için, hem de münazarada bulunduğu kişiler için, dinleyicileri için ve sözlerini okuyanlar için hakka/gerçeğe ulaşmaya en yakın yoldur. İnsaf, dilin ve kalemin sürçmesinden kişiyi uzak tuttuğu gibi, ilimde kavga etmekten ve mugalata yapmaktan/safsatadan da uzak tutar. Her kim insaftan uzaklaşırsa hevaya meyletmiş demektir. Bu ise bidat ehlinin özelliğidir. Nitekim Dârekutnî(r.h), İmam Vekî b. Cerrah'ın(r.h) şöyle dediğini aktarmaktadır: "Ehl-i ilim hem lehlerine ve hem aleyhlerine olanı yazar; ehl-i heva ise sadece lehlerine olanı yazar."(4)
Dipnotlar
1- Buharî, İman/20.
2-İbn Abdilber, Cami-u beyâni'l-ilmi ve fażlihî (1/530).
3-İbn Hacer el-'Askalânî, el-Metâlibü'l-'âliye (1566). Hatîb el-Bağdadî, Âdabü'l-fakîhi vel-mütefakkih
4-Dârekutnî, es-Sünen (36).
Bu yazıya yorum yazın
Bu yazıya gelen yorumlar.
DİĞER YAZILAR
SAHÂBENİN ADALETİ VE ÂLİMLERİN BUNA DAİR AÇIKLAMALARI-2

İbn Hacer el-Heytemî diyor ki: "Sahabe arasında cereyan eden hâdiseler konusunda dilimizi tutmam
SAHÂBENİN ADALETİ VE ÂLİMLERİN BUNA DAİR AÇIKLAMALARI-1

1.Hâfız ibn Hacer el-Askalânî el-İsâbe adlı eserinde diyorki: "Ehli-sünnet, sahâbenin âdil
FİTNE HADİSLERİNE İTİRAZLAR

Bazı İslami oturumlara katılan hocalardan birisi, bu hadislerin(gelecekte olan fitnelerden bahsed
NEDİR İTTİHAD-I İSLAM?

İTTİHAD-I İSLAM, şeref tacımız, uhuvvet sancağımız, muhabbet bayrağımızdır. İTTİHAD-
BATI DÜNYASININ İHANET SENARYOLARI VE PİLTDOWN ADAMI

Batı dünyası ve materyalist felsefenin düzenbazları yalan üretmekte, hakikatleri evirip çevir
HZ. MUAVİYE'NİN, OĞLU YEZİD'İ VELİAHD TAYİN ETMESİ

Meseleyi iki açıdan ele almak durumundayız: A. İslâm şeriatına göre veliahtlığın hükm
KUR’ÂN VE HADİS-İ ŞERİFLERDE MUTLU EVLİLİK PRENSİPLERİ-5

Eşler Arasında Dünya ve Âhiret Hayatını Berbat Eden Bir Kötü Davranış: Nuşûz Kur’ân,
HZ. MUÂVİYE RÂŞİD HALÎFELERDENDİR

Muâviye'nin (r.a) hayatına az çok vakıf olan biri, onun hidayete eren ve erdiren raşid halifele
KUR’ÂN VE HADİS-İ ŞERİFLERDE MUTLU EVLİLİK PRENSİPLERİ-4

"Sâliha" Eş Olmaya Çalışmak İslâmî hayatta en önemli konulardan olan iffeti koruma yollar
ABDULLAH BİN SEBE DİYE BİRİ YOK MUDUR?

Bazıları, Taberî'nin İbn Sebe ile ilgili aktardığı rivayetin senedinde Seyf b. Ömer et-Temim
KUR’ÂN VE HADİS-İ ŞERİFLERDE MUTLU EVLİLİK PRENSİPLERİ-3

Allah’ın emirlerini yerine getirip; yasakladıklarından da kaçınma gibi anlamlara da gelen “
- KUR’ÂN VE HADİS-İ ŞERİFLERDE MUTLU EVLİLİK PRENSİPLERİ-2
- SORU SORMA AHLAKI
- İLİM ALINACAK ÂLİMİN ÖZELLİĞİ VE SEÇİMİ
- KUR’ÂN VE HADİS-İ ŞERİFLERDE MUTLU EVLİLİK PRENSİPLERİ-1
- HÜR MÜSLÜMAN HANIMIN VASIFLARI:
- İLMİ, SALİH VE EHLİYETLİ HOCALARDAN ALMANIN ZORUNLULUĞU
- İLİM TAHSİLİNDE ÂLİ HİMMET SAHİBİ OLMAK
- İLİM TAHSİLİNDE VE ÖĞRETİMİNDE İYİ NİYET
- ORYANTALİST TEZLERİ İSLAM DÜNYASINDA YAYMAYA ÇALIŞAN ÜÇ GRUP
- HAKKA TALİP OLANLARA ÖNEMLİ TAVSİYELER
- İSLÂM, BİLİME DÜŞMAN MIDIR?
- İLİM TALEBESİNİN İHTİYAÇ DUYACAĞI MEZİYETLERİN ÖZETİ
- İLMİN KADRİNİ BİLMEK
- PEYGAMBERLERİN MASÛM OLUŞU
- BİR MEDRESE PROGRAMI ÖRNEĞİ
- ERZURUM TEDÂİLERİ-5
- ERZURUM TEDÂİLERİ-4
- ERZURUM TEDÂİLERİ-3
- ERZURUM TEDÂİLERİ-2
- HAK VE SALAHİYET ÇERÇEVESİNDE KADINLAR MESELESİ
- ERZURUM TEDÂİLERİ-1
- EHL-İ BEYT SEVGİSİ-2
- VAAZ VE NASİHAT ADABI
- EHL-İ BEYT SEVGİSİ-1
- TEZKİYE VE SİCİL AMİRLİĞİ
- İLMİ ARAŞTIRMALARDA İNSAFLI OLMAK VE HAKKA UYMAK
- BİR İRFAN OLUĞU; ARVAS SEYYİDLERİ-2
- İLİM TALEBESİNİN İHTİYAÇ DUYACAĞI MEZİYETLERİN ÖZETİ
- BİR İRFAN OLUĞU; ARVAS SEYYİDLERİ-1

"Ey Rabbimiz! Nurumuzu tamamla ve bizi bağışla, şüphesiz ki sen her şeye kadirsin."
Tahrim, 8
GÜNÜN HADİSİ
İlim talebi için yola çıkan kimse dönünceye kadar Allah yolundadır.
(Tirmizi, 2649)
SON YORUMLAR
- Teşekkürler. Sanırım Envar neşriyat idi.Tam hatırlayamıyorum.....
- Çok güzel bir çalışma Rabbım ilminizi arttırsın bu çalışmalarınızı...
- Merhaba, Ben Foliant yayınlarından uğur. Sizinle iletişim kurmak istiyoruz ...
- Selamünaleyküm bu değerli yazınızdan dolayı Ahmets kardeşimizi tebrik edi...
- Vesîkalara göre, doğum târîhi 13.01.1889 (1 Kânûnisânî 1304), vefât t...
- Açıklayıcı ve net ifadelerle bilgi verdiğiniz ićin siteye teşekkür eder...
- Hocam açıklamalarınız için gerçekten yürekten teşekkürler Hep oyunlar...
- Az önce rast gele aldığım bir hadis kitabında rastgele açtığım bir sayf...
- Rabbimiz gani gani rahmet eylesin…...
- Yahudi propagandası için uydurulmuş yalan bir hikâyeyi bu güzel siteye yak...
TARİHTE BU HAFTA
ANKET
Sitemizle nasıl tanıştınız?
Yükleniyor...