MOLLA ABDÃœLKADÄ°R NADÄ°R AZÃŽZÃŽ
{Ağrılı âlim ve mutasavvıf}
Tam adı Abdülkadir Nadir b. Ali b. Şano b. Ali’dir. Ailesi Azîzî aşiretindendir. Soyadı kanunuyla beraber Çankaya soyadını almıştır.
Molla Nadir Cizre’den Iğdır’a göç etmiş bir ailenin çocuğu olarak 1914 yılında Iğdır’a bağlı Karahacılı köyünde dünyaya gelmiştir.
{Ağrılı âlim ve mutasavvıf}
Tam adı Abdülkadir Nadir b. Ali b. Şano b. Ali'dir. Ailesi Azîzî aşiretindendir. Soyadı kanunuyla beraber Çankaya soyadını almıştır.
Molla Nadir, Cizre'den Iğdır'a göç etmiş bir ailenin çocuğu olarak, 1914 yılında, Iğdır'a bağlı Karahacılı köyünde dünyaya gelmiştir. O günün şartlarında ilk eğitimine babasının yanında başlamıştır. Medresede tahsil görebilecek yaşa geldiğinde Iğdır, Bitlis ve Muş'ta bulunan medreselerde farklı müderrislerden Arapça ve dinî ilimleri tahsil etmiştir.
Hocaları: Â
1. Kulutahlı Molla Hasan
2. Şeyhtevekkül köyünden Molla Mustafa
3. Norşin Müderrislerinden Sultan Veled
4. Norşin müderrislerinden Molla Muhammed Bakî
4. Şeyh Alaaddin Ohinî
5. Molla Zahir Tendürekî
6. Şeyh Cüneyd Ohînî
7. Şeyh Nesim Küfrevî
Molla Nadir, ilim icâzetini dönemin tanınmış âlim ve mutasavvıflarından Şeyh Nesim Küfrevî'den almıştır. Molla Nadir medrese tahsili yıllarında Küfrevî Tekkesiyle de tanışma imkânı bulmuştur. Onun tasavvufî eğitiminde ilim icazeti aldığı hocası Şeyh Nesim Küfrevî'nin dışında en çok etkilendiği şahsiyet yine Küfrevî Tekkesi mensuplarından Alvarlı Efe olarak tanınan Muhammed Lütfî Efendi (v. 1956) olmuştur. Bu nedenle zaman zaman Erzurum'a giderek seyr ü sülûk sürecini devam ettirmiştir.
Molla Nadir, Erzurum halkının gönlünde yer etmiş Nakşibendî-Hâlidî Şeyhi Muhammed Lütfî Efendi'nin (v.1956) yanında tasavvufî eğitimini tamamlamış ve halifesi olarak Ağrı'ya dönmüştür. Alvarlı Efe'nin tarikat silsilesi Şeyh Muhammed Küfrevî ve Seyyid Taha Hakkarî üzerinden Mevlânâ Hâlid-i Bağdâdî'ye dayanmaktadır.(1)
Ağrı'nın Tutak ilçesine bağlı Kargalık  köyünde bir medrese açan Molla Nadir, yarım asra yakın bir süre bu medresesinde ilim ve irşadla meşgul olmuştur. Ağrı ve çevresinde tanınmış pek çok şahsiyet ondan ders almak için Hasunan köyündeki medresesine gelmişlerdir. Yetiştirdiği çok sayıda talebelerinden bazıları:
1. Molla Zübeyr (kardeşi)
2. Molla Abdurrahman Tutağî (oğlu)
3. Molla Abdülhakim Yüce
4. Molla Muhammed Mustafa el-Melânî et-Tutağî
5. Molla Ebûbekir Kakzemanî
6. Molla Halis Tekmanî
7. Molla Muhammed KırkıncıÂ
8. Molla Nureddin Karayazî
9. Molla Şahabeddin Erzurumî
10. Molla Muhammed er-Ramanî el-Bingölî
11. Molla Ahmed Azîzî
12. Şeyh Ali Haydar Şirverandî
13. Şeyh Muhammed Nurî Patnosî
14. Molla Mahmûd Penasî
15. Molla Muhammed Suskî Siirdî
16. Molla Muhammed Diyarbekrî
17. Molla Nezir Tutağî
18. Molla Alican Tutağî
19. Molla Zeki Kazohî Patnosî
20. Molla Eyyüb Manokî
21. Molla Cemal Bayrakdar
22. Molla Cemal Celalî
23. Molla Hasan Başmî
24. Molla Muhammed Gazî er-Ritkânî
25. Molla Necmeddin ed-Delekî
26. Molla Mahmud AtalayÂ
27. Molla Muhammed Koçibey
28. Molla Muhammed Reşîd Karakösî
29. Molla Ebûbekir el-Hüseynî
30. Molla Selahaddin Demir
31- Molla Halid Tuzlucalı
Hayatının yaklaşık yetmiş yıllık bölümünü medrese tahsili, tedrisat ve irşadla geçiren Molla Nadir, 1986 yılında vefat etmiştir. Kabri Ağrı merkezinde bulunmaktadır.(2)
Mehmed Kırkıncı Hoca, Molla Nadir Azîzî'yi şöyle anlatır: "Nadir Efendi, ismi gibi nadirü'l-vücûd, halim selim bir insandı. Zühd ve takvasıyla olduğu kadar ilim ve irfanıyla da temayüz etmiş büyük bir üstaddı. Bereketli bir ilmi vardı. Şarkta çok sayıda ilim ve irfan sahibi talebe yetiştirmişti. Halkın hüsn-ü teveccühüne mazhar olmuş, nezih bir âlimdi. Maneviyat sahasında da feyizli tecellilere mazhardı."(3)
Molla Nadir'in talebelerinden biri olan Şeyh Vahyeddin Küfrevî ise hocası hakkında şu tespitlerde bulunmuştur: "Molla Nadir Efendi'de en dikkatimi çeken husus, onda ilmi enaniyet yoktu. Gurur ve kibir diye bir şey onda yoktu. Vechinde güzel bir nur vardı. Kendisinde güzel bir ahlak vardı. Kim olursa olsun birisi onun elini öpmeye çalıştı mı, o da eğilip onun elini öperdi. İlmi meseleleri en güzel ve derin bir şekilde anlatırdı. Fakat "illa bu benim dediğim doğrudur" diye ısrar etmezdi. "Ben böyle biliyorum, ama yine de sen araştır, bak" der, açık kapı bırakırdı. Bu güzel ahlak da onda mevcuttu."(4)
Yine talebelerinden Molla Kemal Buğdaycı onunla ilgili şu bilgileri aktarmaktadır: "Ben pek çok müderrisin yanında okudum. Çok sayıda ilim erbabı tanıdım. Fakat Molla Nadir'in feyiz ve bereketi bir başkaydı. Duruşu ve davranışları bizleri derinden etkilerdi. Arapça ve İslami ilimlerde tahkik sahibi bir alimdi. Meseleleri derinlemesine irdelerdi. Hemen her konuda çok sayıda eser okumuş ve incelemişti. Özellikle Ferâiz  ve Mantık ilimlerinde benzersiz bir şahsiyetti. Gittiği her yerde alimler onu görünce konuşmaktan çekinir ondan nasihat ve sohbet etmesini isterlerdi.
Seyyid Taha Norşinî'nin vefatı üzerine Muş'un Adgon köyüne taziyeye gittik. Molla Nadir içeriye girince herkes ona yöneldi. Bize biraz nasihatte bulu nur musunuz? deyince Molla Nadir onlara: "herkes ameliyle  bu dünyadan gidecek. Bu nedenle hasenat terazinizi yükseltin" diye kısa ve özlü bir nasihatte bulunmuştur."
Molla Nadir, ilim tahsil etmek isteyen çalışkan ve gayretli gençleri çok severdi. Sabahleyin erkenden medreseye gelir ve yatsı namazına kadar ders vermeye devam ederdi.
Nakşibendî-Hâlidî şeyhi olduğu halde kendisini öne çıkarmaz, adeta kendini gizlerdi. Her hareketinin Allah'ın rızasına muvafık olmasını ister, bu nedenle şeyh olarak muamele edilmesinin kendisini bu samimiyetinden uzaklaştıracağından korkardı. Bir gün ata binmiş, bir köye talebeleriyle giderken elindeki ağaç dalı yere düşmüş, bunun üzerine o ağaç dalını kendisine vermek için pek çok talebesinin koşuşturduğunu görünce, kendisine gösterilen bu ilgiden rahatsız olmuş ve o günden sonra daha çok tedrisatla meşgul olmaya başlamıştı.
Molla Nadir vefat ettiği köye yerleşmeden önce farklı köylerde görev yapıyordu. Bir bayram günü onunla Tutak'a dönüyorduk. Yolda bana şunları anlattı: "Ben üstad Said-i Nursî'yi ziyarete gittim. Bana "sen bu şekilde ilimle meşgul olup ders vermeye  devam et. Kıyamet günü benle sen beraber haşrolacağız" dedi.
Molla Nadir, ilmî konulardaki ciddi ve vakarlı duruÅŸunun yanında son derece yumuÅŸak huylu bir insandı. Melek gibiydi. Ömrünün son yıllarında kansere yakalanmıştı. Çok rahatsız olmasına raÄŸmen hiç halinden ÅŸikâyet etmezdi. Bir gün bana: "Molla Kemal, bu bendeki hastalık baÅŸkasında olsa kolay kolay dayanamazdı. Ama ben bir gün olsun of bile demedim "demiÅŸti.Â
Molla Nadir hakkında talebelerinin verdiği bilgilerden onun, ilim ve tasavvuf erbabı olarak İslamî ilimlerin yaşatılması ve İslam ahlakının yaygınlaştırılması için ne denli fedakârlık yaptığını ve ne kadar mahviyet sahibi bir alim ol duğunu öğreniyoruz.
DipnotlarÂ
(1)Alvarlı Efe'nin tarikat silsilesi için bk. Hâce Muhammed Lutfî, Hülâsatü'l Hakâyık, s. 43-50.190
(2) Sabahaddin el-Çânî, 'Ulemâunâ mine'l-müderrisîn fi'l-karni'l-'işrîn, Dâru'r-Ravza, İstanbul 2016, s.246-249.
(3)Â http://www.cevaplar.org/index.php?content_view=5692&ctgr_id=165
(4)-Vahyeddin Küfrevi, Küfrevî, Pîr Muhammed Küfrevî, s. 157.192
(5)-Bu bilgiler, 26/06/2020 tarihinde Molla Kemal Buğdaycı'dan telefon görüşmesi ile alınmıştır.
Bu yazıya yorum yazın
Bu yazıya gelen yorumlar.
Herekol Azizani, 2023-10-22 16:52:20
Yanında okuyan diğer öğrencileri; Molla Muhammed Kasori Molla Muhammed Eranosi Molla Ahmet Aşkaleyi Kırkıncı Hoca Erzıromi
Bu yoruma katılıyor musunuz ? 
Ayhan Åžahin, 2023-10-22 16:44:22
Benim merhum babam Molla İbrahim Azizi de onun yanında icazeti tamamlamıştı.
Bu yoruma katılıyor musunuz ?
Muhammet ferit suçın, 2022-12-22 23:18:56
Selamun aleykum hocam seyda molla nadirın yanında ıcazesını alanlardan biride seyda molla halıd tuzlucalı bu bılgıyıde eklerseniz memnun olurum
Bu yoruma katılıyor musunuz ?
serkan çakır, 2021-05-23 12:51:23
esselamün aleyküm ve rahmetullahi ve berekatuhu Evvela şunu ifade etmek isteriz ki Abdülcebbar kavak hocamıza anadolunun gönül dünyasını ve fikir alemini hem bizlere hem o yöre insanına da tanıttığı için çok teşekkür ederiz. manevi kuraklık yaşandığı şu zamanlarda böyle ab-ı hayat çesmesi mesabesindeki muhterem zatların hayatlarını okumak bile manevi susuzluğumuza bir nimet oluyor. kendilerinden başka çalışmları var ise bu istifade ettiğimiz cevaplar org.ta görmek isteriz.istifadeden ve istifazeden hali olmayacağı kanaatindeyim hayırlı bereketli ömürler niyaz eder gayretlerine cenab-ı Hak kın inayet etmesini dua ederim.
Bu yoruma katılıyor musunuz ?
DÄ°ÄžER YAZILAR
Onlar, bollukta da, darlıkta da infak edenler, öfkelerini yenenler ve insanlar (daki hakların)dan bağışlama ile (vaz) geçenlerdir. Allah, iyilik yapanları sever.
AL-Ä° Ä°MRAN,134.AYET
GÃœNÃœN HADÄ°SÄ°
Her kim, inanarak ve karşılığını yalnız Allahtan bekleyerek Ramazan orucunu tutarsa, geçmiş günahları bağışlanır."
Buhârî
SON YORUMLAR
- Bütün beytlerin tercümesini gönderebilir misiniz? sitede sadece son birkaç...
- Fıtrat, namaz, tevafuk, sırlar ve tüm bunların sahibi zişanı İlahi kusur...
- Selamünaleyküm Ä°nternette mütalaalı risale i nur dersleri diye arama yaptÄ...
- bu kıymetli yazıdan dolayı ahmed izz kardeşimize teşekkür ederiz çok mani...
- selamün aleyküm Ahmed kardeşimizi tebrik ediyor ve bu faideli tercümelerin...
- Yanında okuyan diğer öğrencileri; Molla Muhammed Kasori Molla Muhammed Era...
- Benim merhum babam Molla İbrahim Azizi de onun yanında icazeti tamamlamıştı...
- Teşekkürler. Sanırım Envar neşriyat idi.Tam hatırlayamıyorum.....
- Çok güzel bir çalışma Rabbım ilminizi arttırsın bu çalışmalarınızı...
- Merhaba, Ben Foliant yayınlarından uğur. Sizinle iletişim kurmak istiyoruz ...
TARÄ°HTE BU HAFTA
*Fatih Camii'nin yeniden ibadete açılışı(15 Nisan 1772)
*Turgut Özal'ın Vefatı(17 Nisan 1993)
*Türk-Yunan savaşının başlaması(18 Nisan 1897)
*Miladi takvime göre Efendimiz'in (s.a.v.)dünyaya teşrifleri(20 Nisan 571)
ANKET
Sitemizle nasıl tanıştınız?
Yükleniyor...