2. Kitap

Tefsir Usulü

Prof. Dr. İsmail Cerrahoğlu, Ankara, 1979

47- Vahiy iki kısma ayrılır;

1-Gayr-i ilahi vahy;

a-Mesela Zekeriyya Peygamberin kavmine yaptığı vahy;

فَخَرَجَ عَلَى قَوْمِهِ مِنَ الْمِحْرَابِ فَأَوْحَى إِلَيْهِمْ أَن سَبِّحُوا بُكْرَةً وَعَشِيّاً

"Derken mihrabdan kavmine karşı çıktı da «Sabah ve akşam tesbih edin» diye onlara vahy etti."(Meryem; 19/11) ayetindeki vahiyden maksat; işaret ve imadır.

b-En'am 112'de insi ve cinni şeytanların birbirlerine vahyleri; fısıldamak, gizli söylemek manasınadır. Yine aynı surenin 121. Ayetinde şeytanların vahyi, telkin ve teşvik manasınadır.

2-İlahi vahy;

a-Cansız arz ve semaya; Zilzal (5,6), Fussilet 12. Ayetlerdeki vahy "emretti" manasına,

b- Canlılara, mesela Nahl Suresi; 68-69'da Arıya olan vahy "ilham" manasına,

c-Meleklere olan vahy; Enfal 12'de olduğu gibi emir manasına

d-İnsanlara olan vahy; Mesela Maide 111'de Havarilere vahy; ima ve emir manasına, Kasas; 7'de Hz. Musa'nın annesine; ilham ve rüya manasınadır.

Bir de bunlardan tamamen ayrı olarak Peygamberlere vahy vardır ki, hakiki vahy odur. s.37-39

48-İnzal; vahy'in tüm olarak indirilmesine denilir. Tevrat, Zebur ve İncil inzal olunmuştur. Yani bir defada nazil olmuştur. Tenzil demek ise; parça, parça, zamanla indirmeye denilir ki; Kur'an bu manada tenzil olmuştur. Yine bazı âlimlere göre; Kur'an Levh-i Mahfuz'dan dünya semasındaki Beytül İzzet'e bir Kadir gecesi birden inzal olmuş, oradan da Hz. Peygambere 23 senede tenzil olunmuştur. S. 43

49- Müsteşriklerin ekseriyeti Kur'an'ın bir vahy eseri olduğunu inkâr ederler. Onlarla olan ihtilafımız menşe ve metot meselesinden ortaya çıkmaktadır. Onlar meseleyi Müslümanlar gibi teolojik olarak telakki etmemektedirler. Sosyal ilimler açısından meseleyi ele aldıklarından, metotta anlaşamamaktayız. Başlangıçta bir anlaşma olmayınca, neticelerde de bir anlaşma olamayacağı kendiliğinden ortaya çıkar.

Kur'an'ın bir vahy mahsulü olduğu kabul edilmeyince, ona bir kaynak aramak icap edecektir. Bu sebepten dolayı hemen hemen bütün müsteşrikler Kur'an'a bir kaynak aramakta gecikmediler. S. 44-45

50-Vahyler inme zaman ve mekânına göre şöyle sınıflandırılırlar;

1-Hadari; Hz. Peygamberin(sallallahu aleyhi ve sellem) seferde ve misafirlikte olmadığı zamanlar nazil olanlar ki, Kur'an'ın ekser ayetleri böyledir.

2-Seferi; Hz. Peygamberin(aleyhissalatu vesselam) seferde, savaşta veya yolculukta olduğu zamanlar nazil olanlar.

3-Nehari; gündüz nazil olan ayetler; ekser ayetler böyledir.

4-Leyli; geceleyin vahyedilen ayetler; mesela kıblenin değiştirilmesine dair ayet(Bakara; 144) Kuba mescidinde, sabah namazında nazil olmuştur. Al-i İmran suresinin son ayetlerinin de geceleyin nazil olduğu rivayet edilmektedir.

5-Sayfi; Yaz mevsiminde nazil olan vahyler,

6-Şitai: Kış mevsiminde nazil olan ayetler.

7-Firaşi; Hz. Peygamber(sallallahu aleyhi ve sellem) yatağındayken nazil olan ayetler.

8-Nevmi; Hz. Peygamber (aleyhissalatu vesselam) uykuda iken nazil olan ayetler; Kevser suresi gibi.

9-Ardi; Hz. Peygamber(sallallahu aleyhi ve sellem) yeryüzünde iken nazil olan ayetler ki, Kur'an'ın tamamına yakını böyle iken nazil olmuştur.

10-Semai; Hz. Peygamber(aleyhissalatu vesselam) semada iken nazil olan ayetler; Bakara suresi 285. Ayet olan Amenerrasulu, Miraç'ta iken nazil olmuştur. S. 51-52

-devam edecek-