Tevvâb kelimesinin sözlük anlamı: Çok tövbe eden ve tövbe edenlerin tövbelerini kabul eden.

Tevvâb isminin terim anlamı: Tövbeleri çokça kabul eden.

Tevvâb kelimesi insan için kullanıldığında, çokça tövbe eden, Allah için kullanıldığında ise tövbeleri çokça kabul eden anlamına gelir. Burada Allah'ın ismi olarak kullanılmaktadır.

Kul çok tövbe edince, Allah da tövbeleri çok kabul eder.

Küçük günahlardan ve şirk dâhil bütün büyük günahlardan tövbe edilir. Tövbe kapısı ölüm sekeratının başladığı ana kadar açıktır.

İçinde Tevvâb ismi geçen dört ayet ve kısa açıklamaları şöyledir:

"Derken, Âdem (vahy yoluyla) Rabbinden birtakım kelimeler aldı, (onlarla amel edip Rabb'ine yalvardı. O da) bunun üzerine tövbesini kabul etti. Şüphesiz O, tövbeleri çok kabul edendir, çok bağışlayandır."(1)

Hz. Âdem ile eşi şu ayette bildirilen metin ile pişmanlıklarını dile getirip tövbe etmişler ve Allah da onları bağışlamıştır.

"(Âdem ile eşi) dediler ki: Ey Rabbimiz! Biz kendimize zulmettik. Eğer bizi bağışlamaz ve bize acımazsan mutlaka ziyan edenlerden oluruz."(2)

Tövbede asıl olan, pişmanlık duymakta gecikmemek ve bir daha aynı hatayı işlememek üzere Allah'a söz vermektir.

"Sizlerden fuhuş (zina) yapanların her ikisini de incitip kınayın. Eğer onlar tövbe edip ıslah olurlarsa, onları incitip kınamaktan vazgeçin. Çünkü Allah, tövbeleri çok kabul edendir, çok merhamet edendir."(3)

Zina edenler bile ilk kınanmalarından sonra tövbe edip nefislerini ıslah ederlerse, artık onları kınayıp aşağılamaktan vazgeçilmesi gerektiği, çünkü Allah'ın tövbeleri çok kabul eden ve çok merhamet eden olduğu bildirilmektedir.

 "Rabbini överek tesbih et, O'ndan bağışlanmanı dile, çünkü O, tövbeleri çok kabul edendir."(4)

Ömer Nasuhi Bilmen, bu ayeti şöyle açıklamıştır: '(ve ondan mağfiret dile.) o rahîm, gafûr Mâbudunun af ve keremine dâima sığın, ümmetinden sudûr edecek bir kısım kusurların bağışlanmasını o kerîm Rab'binden niyâza devam et. (Şüphe yok ki: O) Yüce Mâbud (tövbeleri çok kabul edici olmuştur.) mükellef kullarını yarattığı günden beri onların tövbelerini fazlasıyla kabul etmek lütfunda bulunmuştur. Artık her tövbe ve istiğfar eden kimse, tövbesinin Allah tarafından kabul olmasına, ümitli olmalıdır. "Bu Kur'anî beyanlarda şuna da işaret vardır ki: Bir kul, ne kadar sâbit, itaatkâr bulunmuş olsa da yine kendi amelini, yaptığı kulluk vazifesini noksan görmelidir. Nefsini yenmelidir. Allah'ın haklarını büyük görerek elinden geldiği kadar hamd ve senadan, tesbîh ve takdisten geri durmamalıdır, Allah'ın mağfiretine olan ihtiyacını bilmelidir. İşte Resûl-i Ekrem, Sallal'lah-ü Aleyhi Vesellem Efendimiz de mâsum olduğu hâlde yine gece ve gündüz yüz kere istiğfarda bulunurdu ve âhirete göç etmesinden önce: (Sübhanekel'lâhüme ve Bihamdik, âstağfirüke ve etûbü İleyke.) cümlesini çokça okumakta bulunmuştu.'(5)

Hz. Muhammed (s.a.v.) şu şekilde istiğfarda bulunmuştur: "Rabbim, beni bağışla, tövbemi kabul et, şüphe yok ki sen hatalarından dönenlere lütfünle muamelede bulunan ve bütün günahları bağışlayansın."(6) 

Allah, tövbeleri çokça kabul eder.

Et-Tevvâb isminden çıkarmamız gereken ders:

Her türlü hatamızdan hemen pişman olup bir daha aynı hatayı tekrarlamama azmiyle tövbe ederek Allah'tan mağfiret dilemeliyiz.

Dipnotlar

1-Bakara-37

2-Araf-23

3-Nisa-16

4-Nasr-3

5-Ömer Nasuhi Bilmen, Kur'an-ı Kerim'in Türkçe Meali Âlisi ve Tefsiri, C: 8, S: 4110

6-İbn Mace, Edeb-57; Tirmizi, Daavat-38