Cebbâr kelimesinin sözlük anlamı: Bozuk olan bir şeyi düzelten, birine zorla iş yaptıran.

Cebbâr isminin terim anlamı: Bozuk şeyleri düzelten, her şeyi emri altında bulunduran ve iradesini muhakkak surette yerine getiren.

Cebbâr kelimesi insanlar için bir sıfat olarak kullanıldığında zorba ve kaba gibi anlamlar taşır. Şu ayette Hz. Yahya'nın cebbar yani zorba olmadığı ifade edilir:

"Ana-babasına çok iyi davranırdı; o, isyankâr bir zorba değildi."(1)

Cebbâr kelimesi Allah için kullanıldığında ise işleri düzelten, bozuklukları gideren, adaleti yerine getiren gibi anlamlara gelir.

İçinde "El-Cebbâr" ismi geçen ayet şöyledir:

"O, öyle Allah'tır ki, kendisinden başka hiçbir ilah yoktur. O, mülkün sahibidir, eksiklikten münezzehtir, selâmet verendir, emniyete kavuşturandır, gözetip koruyandır, üstündür, istediğini zorla yaptıran, büyüklükte eşi olmayandır. Allah, müşriklerin ortak koştukları şeylerden münezzehtir."(2)

Bu ayetteki Cebbâr kelimesi, aşağıda isimleri sıralanan beş mealde şu şekilde tercüme edilmiştir:

Diyanet tercümesi: "Düzeltip ıslah eden"

Diyanet Vakfı tercümesi: "İstediğini zorla yaptıran"

Hasan Basri Çantay: "Halkın hâlini kemâl-i salâha götürendir."

Ömer Nasuhi Bilmen: "Dilediğini cebren var eden"

Diyanet Tefsiri, bu ayetteki Cebbâr kelimesini şu şekilde açıklamıştır: 'Cebbâr: İradesine sınır olmayan, murat ettiğini her durumda icra edebilen, hükmüne ve etkisine karşı direnilemeyen, yaratılmışların halini iyileştiren, yaraları saran, dertlere derman olan, erişilemez, yüceler yücesi, güç ve azamet sahibi.'(3)

El-Cebbâr isminden çıkarmamız gereken ders:

İradesini muhakkak surette yerine getiren Allah'tan, bozulan işlerimizi düzeltip ıslah etmesini, bize haksızlık edenlere ise engel olmasını istemeliyiz.

Dipnotlar

1-Meryem-14

2-Haşr-23

3-DİB Kur'an Yolu Tefsiri, C:5, S: 304