ÇELİŞKİLİ GİBİ GÖRÜNEN BAZI HADİSLER

Soru: İlk bakışta çelişkili ve birbirine zıt gibi görünen bazı hadisler nasıl uzlaştırılır? Cevap: Mutezileden el-Câhız ve onun gibi düşünenler, bazı hadislerin birbiriyle çelişkili veya Kur’an’a muhalif olduğunu iddia etmişlerdir. Bu iddialara cevabı, İmam İbn Kuteybe’nin Tevilu Muhtelifi’l-Hadis adlı eserinin 87. sayfasından

Muhammed Emin Er

2020-01-08 10:48:51

Soru: İlk bakışta çelişkili ve birbirine zıt gibi görünen bazı hadisler nasıl uzlaştırılır?

Cevap: Mutezileden el-Câhız ve onun gibi düşünenler, bazı hadislerin birbiriyle çelişkili veya Kur'an'a muhalif olduğunu iddia etmişlerdir. Bu iddialara cevabı, İmam İbn Kuteybe'nin Tevilu Muhtelifi'l-Hadis adlı eserinin 87. sayfasından itibaren özet mahiyette aktararak vermeye çalışacağız.

1.soru: "Allah Teâlâ, Âdem (a.s.) sırtını sıvazladı ve oradan kıyamete kadar gelecek olan zürriyetini, zerre şeklinde çıkartarak kendi nefislerine şahit tuttu ve onlara: Ben sizi Rabbiniz değil miyim? Diye sordu. Onlar da: Evet, dediler" hadisi, "Rabbin, Âdemoğullarının bellerinden soylarını aldı ve onları kendilerine şahit tutarak 'Ben sizin Rabbiniz değil miyim? dedi. Onlar: Şüphesiz Sen bizim Rabbimizsin, biz de şahidiz, dediler."(1) ayetiyle çelişmektedir. Çünkü hadis, Allah'ın bu zürriyetleri Âdem'in belinden aldığını söylerken, ayet, âdemoğullarının bellerinden alındığı haber vermektedir.

Cevap: Hadis, ayetteki ibareyi tafsil/izah mahiyetinde gelmiştir. Aralarından herhangi bir çelişki yoktur; aynı manaya gelmektedirler.

2. soru: "Kabrimle minberimin arası, cennet bahçelerinden bir bahçedir" hadisi ile "Cennet, yedinci kat göktedir" hadisi arasında bir çelişki vardır.

Cevap: Burada herhangi bir çelişki yoktur. Zira Hz. Peygamber (s.a.v.): "Kabrimle minberimin arası, cennet bahçelerinden bir bahçedir" derken, bu yerin gerçek manada bir 'bahçe' olduğunu kastetmiş değildir. O sadece orada namaz kılmanın ve Allah'ı zikretmenin, insanı cennete götüreceğini kastetmiştir. Dolayısıyla orası cennetten bir bahçe sayılmaktadır.

3. soru: "Doğan her çocuk, fıtrat üzere doğar.." hadisi ile "bedbaht kimse, anasının karnındayken bedbaht olandır" hadisi arasında bir çelişki vardır.

Cevap: Ortada herhangi bir çelişki ya da ihtilaf söz konusu değildir. Peygamberimiz (s.a.v.) 'doğan her çocuk, fıtrat üzere doğar..' derken, Allah Teala'nın ruhlar alemindeyken onların babalarının sırtlarından almış olduğu misakı kastetmektedir. İşte dünyaya gelen her çocuk, bu ahid ve ikrar üzeredir.

4. soru: Kitabın ve aklın yalanladığı bir hadis var. Siz şu hadisi rivayet ediyorsunuz: "Resulullah (s.a.v.), Bedir Savaşında ölen müşriklerin cesetleri başında durup: Ey Utbe b. Rebîa, ey falanca, ey filanca! Rabbinizin size vadettiğinin gerçek olduğunu şimdi gördünüz mü? Zira biz Rabbimizin bize vadettiğinin gerçek olduğunu gördük." Diye seslendiğinde, etrafındakiler, onların bu sözleri nasıl işittiklerini sordular. Efendimiz de (s.a.v.) cevap olarak: "Canımı elinde tutana yemin olsun ki onlar beni, sizin duyduğunuz gibi duyuyorlar" buyurdu. Buna karşılık Yüce Allah da: "Sen kabirlerde olanlara işittiremezsin"(2) ve "Sen ölülere duyuramazsın"(3) buyurmaktadır.

Cevap: Sözü geçen ayetlerin bu konuyla ilgisi yoktur. Zira Allah Teâlâ 'ölüler' derken, cahilleri ve aynı zamanda ölmüş olanları kastetmektedir. Dolayısıyla mana şöyledir: 'Sen, Allah Teâlâ'nın cahil bıraktığı bir adama laf anlatamazsın ve Allah'ın hidayete karşı kulağını sağır ettiği birine de işittiremezsin"(4)

5. soru: Birbiriyle çelişen iki hadis var. Siz hem Hz. Peygamber'in (s.a.v.): " Tek başına yolculuk eden kimse şeytandır, iki yolcu iki şeytandır, üç kişi olurlarsa yolcu kafilesi sayılır" dediğini hem de postacıyı tek başına gönderdiğini ve Ebu Bekirle birlikte hicret ettiğini rivayet ediyorsunuz.

Cevap: Efendimiz (s.a.v.): "Tek başına yolculuk eden kimse şeytandır" hadisiyle yalnızlığın tehlikesine işaret etmektedir. Bu itibarla bir veya iki kişinin şeytanın tuzaklarına, yırtıcı hayvanların veya hırsızların saldırılarına maruz kalabileceğini ifade etmektedir. Ayrıca Peygamberimiz (s.a.v.) bir memleketten diğerine postacıyı tek başına gönderirken, ona yoldaki bir kafileye katılarak eşlik etmesini de emretmiştir. Bu ise, insanların her zaman yapa geldikleri şeylerden biridir."(5)

6. soru: Birbiriyle çelişen iki hadis daha var. Siz hem Allah Resulü'nün (s.a.v.) fakirlikten Allah'a sığınarak 'Allahım senden kendi zenginliğimi ve mevlamın (yakın akraba, eş-dost, komşu, köle, yardımcı v.s.) zenginliğini niyaz ederim" dediğini hem de "Ey Allahım! Beni miskin olarak yaşat, miskin olarak öldür ve beni miskinler arasında haşret" dediğini rivayet ediyorsunuz. Bu ise bir çelişki ve ihtilaftır.

Cevap: Burada da herhangi bir çelişki söz konusu değildir. Zira onlar, fakirliği meskenetle aynı anlamda değerlendiriyorlar. Oysa hadis "Allahım beni fakir olarak yaşat ve fakir olarak öldür" şeklinde olsaydı, o zaman dedikleri gibi gerçekten bir tutarsızlık olabilirdi. Ama "Allahım beni miskinlerle beraber haşret" ifadesi, tevazu (alçakgönüllülüğü) manasına gelmektedir. Sanki Peygamberimiz (s.a.v) Allah Teâlâ'dan, kendisini zorba ve mütekebbirlerden etmemesini ve onlarla birlikte haşretmemesini istemiş gibidir."(6)

Dipnotlar

1-A'raf 7/ 17

2-Fâtır 35/ 22

3-Neml 27/ 80

4-İbn Kuteybe, Tevil, s. 149, 152

5-İbn Kuteybe, Tevil, s. 162

6-A.g.e., s. 167

Bu yazıya yorum yazın

Bu yazıya gelen yorumlar.

DİĞER YAZILAR

MEALCİLERİN SÜNNET HAKKINDAKİ ŞÜPHELERİ VE BUNLARA VERİLEN CEVAPLAR

Hadisleri inkar edenlere mealciler, akılcılar ve Kur'an'cılar denilir. Bunlar kendilerine nispet

HZ. PEYGAMBERE KARŞI GÖREVLERİMİZ

İslâm bir dindir. Bu dini gönderen Allah (cc)'dır. Bu dinin bir kutsal kitabı, bir peygamberi,

HZ. PEYGAMBER HAKKINDAKİ TAVRIMIZ NASIL OLMALI?

Hucurât, 2. âyet: “Ey iman edenler! Seslerinizi, Peygamber'in sesinin üstüne yükseltmeyin. Bi

SÜNNETE BAŞVURMADAN KUR’AN’LA AMEL ETMENİN İMKANSIZLIĞI

Sahâbe, dinî hükümleriKur’an-ı Kerim’den alıyordu. Ancak çoğu kez Kur’an ayetleri tafs

SAHABENİN HADİS YAZMAMASININ ÜÇ SEBEBİ

“Sahâbenin hadisleri yazmamasının üç sebebi vardır. Birinci Sebep: Allah Rasûlü'nün (S.

TABİÎNİN SÜNNETİN YAZIM ve TEDVİNİNE VERDİĞİ ÖNEM

Sünnetin tedvin ve muhafazası konusunda tâbiîn kuşağının çok büyük hizmetleri olmuştur.

HADİSLERİN TEDVİNİ-3

Müslümanların "sahih hadis"i tespit amacıyla ortaya koyduğu benzersiz ilimlerden biri de cerh v

HADİSLERİN TEDVİNİ-2

Ashab-ı Kiramın öğrencileri olan tabiûn kuşağının tarihçesi, hicretin ilk senesinden başl

GÜZEL AHLAKA AİT 15 HADİS-İ ŞERİF

1.Mekârim-i ahlâkı itmâm için ba’s buyuruldum.(1) 2. Ahlâk-ı ilâhiyye ile tahalluk edin

HADİSLERİN TEDVİNİ-1

Bilindiği üzere Allah Rasûlü (s.a.v) başlangıçta Kuran'la karışmasını önlemek amacıyla

HADİS’E SALDIRILMASININ ASIL SEBEBİ

Çağımızda hadisi ve hadis ehlini hedef alan ve öncülüğünü müsteşriklerin yaptığı ve M

"Her ümmet için Allah'ın kendilerine rızık olarak verdiği kurbanlık hayvanların üzerine O'nun adını ansınlar diye bir kurban kesme ibadeti koymuşuzdur. Hepinizin ilâhı bir tek ilâhtır. Onun için yalnız O'na teslim olan müslümanlar olun. Allah'a itaat e

Hacc:34

GÜNÜN HADİSİ

Bir kimseye şer olarak bir müslüman kardeşine hakaret etmesi kafidir.

Riyazü's Salihin, 3/1605

SON YORUMLAR

TARİHTE BU HAFTA

*Conk Bayırı Zaferi(10 Haziran 1915) *Yeniçeri Ocağı'nın Lağvı(12 Haziran 1826) *Cemil Meriç'in Vefatı(13 Haziran 1987) *Darendeli Hacı Hulusi Edendi'nin Vefatı(14 Haziran 1990) *Türkçe Ezan Uygulamasının Kaldırılması(16 Haziran 1950)

ANKET

Sitemizle nasıl tanıştınız?

Yükleniyor...