DEİZM
I-Deizm Nedir?
Deizm kelimesinin sözlük anlamı: Tanrıcılık, Yaradancılık.
Deizm kelimesinin terim anlamı: Deizm; Allah’ın varlığını ve evrenin Allah tarafından yaratıldığını kabul ettiği yani Allah’ı ilk sebep olarak gördüğü halde, onun vahiy ve peygamber göndermediğini, insanların
Deizm kelimesinin sözlük anlamı: Tanrıcılık, Yaradancılık.
Deizm kelimesinin terim anlamı: Deizm; Allah'ın varlığını ve evrenin Allah tarafından yaratıldığını kabul ettiği yani Allah'ı ilk sebep olarak gördüğü halde, onun vahiy ve peygamber göndermediğini, insanların bu dünyadaki yaşama biçimlerine kendi akıllarıyla karar vermeleri gerektiğini savunan görüş.
Deizmi savunan kişiye ise Deist (Yaradancı) denir. Bunlara göre, bir yaratıcı vardır; ancak bu yaratıcı, insanların işine karışmaz; onlara din göndermez.
Deizm'in genel prensiplerini şu şekilde sayabiliriz:
1-Tanrının varlığı bir ihtiyaçtır.
2-Evreni, dünyayı ve insanları Tanrı yaratmıştır.
3-Tanrı evreni, dünyayı ve insanı yarattıktan sonra bu varlıkları tabi oldukları doğal kurallar çerçevesinde kendi hallerine bırakmıştır.
4-Tanrı, vahiy ve peygamber göndermemiştir.
5-İnsanlar, en iyi yaşama biçimlerini kendi akıllarıyla bulmalıdır.
6-Mevcut dinler, insan aklının ürünüdür.
7-Deizm, kendisini akla dayalı tabii bir din gibi görür.
Bu aşamada şu soru önem kazanmaktadır:
Aynı zamanda hem Deist hem de Müslüman, Hıristiyan veya Yahudi olmak mümkün müdür?
Cevap kısa ve net: Mümkün değildir.
Peki, niçin? Çünkü semavi dinlerden birine mensup olmak için bir peygambere ve ilahi bir kitaba inanmak gerekir. Oysa Deizme göre Allah, evreni, dünyayı ve insanları yarattıktan sonra onları kendi hallerine bırakmış, herhangi bir müdahalede bulunmamış, ilahi vahiy ve peygamber göndermemiştir.
II-Deizm Anlayışının Taraftar Bulma NedenleriDeizmin ortaya çıkma sebeplerini genel anlamda şu şekilde sıralamak mümkündür:
1-Din-bilim çatışması varmış gibi algılar oluşturulması.
2-Semavi dinlerde akla aykırı şeyler varmış gibi yoğun yayınlar yapılması.
3-Dini baskılardan uzak kalarak istediği gibi bir hayat yaşamanın insanlara cazip gelmesi.
4-Hıristiyanlıktaki her mezhebin ayrı bir din gibi görülerek mezhep çatışmalarının yaşanmış olması.
5-Hıristiyanlıktaki teslis inancının kafa karışıklıklarına neden olması.
6-Müslümanlar arasında yaşanan çatışmalar ve tekfirci yaklaşımlar.
7-İslam âleminin, medeniyet yarışında geri kalmış olması.
8-Eğitim programlarında vahiy eseri olan bilgilere ya yer verilmemesi veya bu tür bilgilerin kesin bilgiler olarak sunulmaktan kaçınılması.
III-Deizm Anlayışını Reddeden AyetlerDeizm anlayışını reddeden yedi ayet ve kısa açıklamaları şöyledir:
1-"Kullarım sana, beni sorduğunda (söyle onlara): Ben çok yakınım. Bana dua ettiği vakit dua edenin dileğine karşılık veririm. O halde (kullarım da) benim davetime uysunlar ve bana inansınlar ki doğru yolu bulalar."(1)
*Allah, insanlarla ilişkisini kesmemiştir; insanlara çok yakındır.
*Allah, kullarının dualarını duyar ve onların isteklerine karşılık verir.
*Allah, peygamberleri aracılığıyla kullarına doğru yolu bildirir ve kullarının bu davete icabet etmelerini ister.
*Bu ayetten şunu net olarak anlıyoruz ki, Allah kullarını kendi hallerine bırakmamış, onlarla ilgilenmeye devam etmektedir.
2-"Gaybın anahtarları yalnızca O'nun katındadır. Onları ancak O bilir. Karada ve denizde olanı da bilir. Hiçbir yaprak düşmez ki onu bilmesin. Yerin karanlıklarında da hiçbir tane, hiçbir yaş, hiçbir kuru şey yoktur ki apaçık bir kitapta (Allah'ın bilgisi dâhilinde, Levh-i Mahfuz'da) olmasın."(2)
Allah evren, dünya ve insan ile olan ilişkisini sürdürmektedir. Olmuş ve olacak olan her şey Allah'ın bilgisi dâhilindedir. Yüce Allak kül olanı bildiği gibi cüz olanı da bilir. O izin vermeden hiçbir şey meydana gelmez.
3-"Allah'ın kadrini gereği gibi bilemediler. Çünkü "Allah, hiç kimseye hiçbir şey indirmedi" dediler. De ki: "Mûsâ'nın insanlara bir nur ve hidayet olarak getirdiği, parça parça kâğıtlar hâline koyup ortaya çıkardığınız, pek çoğunu ise gizlediğiniz; (kendisiyle) sizin de, babalarınızın da bilmediği şeylerin size öğretildiği Kitab'ı kim indirdi?" (Ey Muhammed!) "Allah" (indirdi) de, sonra bırak onları, içine daldıkları batakta oynayadursunlar."(3)
Günümüzde Allah'ın peygamber ve kitap göndermediğini savunan deistler olduğu gibi, geçmişte de "Allah, hiç kimseye hiçbir şey indirmedi" diyenler olmuştur. Bunlar, sapık görüşlerdir. Allah'ın ilahi kitap ve peygamber göndermiş olması insanlık tarihini en belirgin hadiselerindendir. İnsanlık tarihi, bir bakıma peygamberler ve dinler tarihidir.
4-"Şüphesiz sizin Rabbiniz, gökleri ve yeri altı gün içinde (altı evrede) yaratan ve Arş'a kurulan, geceyi, kendisini durmadan takip eden gündüze katan, güneşi, ayı ve bütün yıldızları da buyruğuna tabi olarak yaratan Allah'tır. Dikkat edin, yaratmak da, emretmek de yalnız O'na mahsustur. Âlemlerin Rabbi olan Allah'ın şanı yücedir."(4)
Konumuzla ilgili olarak bu ayetten şunları anlıyoruz:
*Allah'ın gökleri veri altı günde yaratıp arşa kurulması, evren üzerindeki hâkimiyetinin sürekli olduğu anlamına gelir.
*Allah'ın yaratması, geceyi kendisini takip eden gündüze katmasında olduğu gibi süreklidir; yani evreni bir kere yaratıp kendi haline bırakmamıştır.
*Allah, güneşi, ayı ve yıldızları hem yaratmış hem de buyruğuna tabi kılmıştır.
*Allah, "Dikkat edin, yaratmak da, emretmek de yalnız O'na mahsustur." buyurmakla varlıkları yaratanın kendisi olduğu gibi onlardaki düzeni sağlayanın da kendisi olduğunu haber vermektedir.
Görüldüğü gibi bu ayet, deizm anlayışını dört açıdan reddetmektedir.
5-"Andolsun, insanı biz yarattık ve nefsinin ona verdiği vesveseyi de biz biliriz. Çünkü biz, ona şah damarından daha yakınız."(5)
İnsanı Allah yaratmış ve yarattıktan sonra da onu kendi haline bırakmamıştır. Öyle ki, nefsinin kendisine verdiği vesveseleri bile bilmektedir. Çünkü Allah, insana şah damasından daha yakındır. Yani onun içinden geçen her şeyi bilir.
6-"Kendi nefsinin arzusunu kendisine ilâh edineni gördün mü? Ona sen mi vekil olacaksın?"(6)
Hayatını, ilahi vahiy ile bildirilen kurallara göre şekillendirmek istemeyen kişi, nefsinin arzularını kendine ilah edinmiş olur. Nefsin arzularına uyarak güzel, disiplinli ve itibarlı bir hayat yaşamak mümkün değildir.
7-"Göklerde ve yerde bulunan herkes, O´ndan ister. O, her an yaratma halindedir."(7)
Allah, deistlerin iddia ettikleri gibi evreni, dünyayı ve insanı yarattıktan sonra işleri doğal seyrine bırakarak onlarla ilişkisini kesmiş değildir. Bilakis her an yaratmaya devam etmiş ve hâlâ da devam etmektedir. Hiç şüphe yok ki, evrendeki, dünyadaki ve insandaki her değişme ve yenilik, Allah'ın yaratması ile meydana gelmekte ve bütün canlılar ancak Allah'ın yaratması ile hayatlarına devam etme imkânı bulmaktadır. Diyanet Tefsirinde açıklandığı gibi, bu 'âyet, "Tanrı yarattıktan sonra vahyetmek, ihtiyaçları karşılamak gibi şeylerle ilgilenmemiştir" diyen deist felsefeyi reddetmektedir.'(8)
VI-Deist Anlayışın Tahlil ve Tenkidi
1.Allah'ın insanı yarattıktan sonra onun yaşama biçimi hakkında hiçbir kural koymayarak pasif bir konum alması, ilahlık vasfı ile bağdaşmaz. Allah aciz değil, azamet sahibidir.
2.Allah'ın insanları yarattıktan sonra onlara hiçbir sorumluluk yüklememesi düşünülemez. Allah, peygamber göndererek insanlara sorumluluklarını bildirmiştir.
3.Allah'ın, insanı akıl ve irade sahibi bir varlık olarak yarattıktan sonra, onun akıl ve iradesini kullanması konusunda kurallar koymaması, ilahlık vasfına aykırı olurdu. Allah, gönderdiği vahiylerle bir takım emir ve yasaklar koyarak insan özgürlüğünün sınırlarını tayin ve tespit etmiştir. Esasen insanlar, doğru ve mutlu bir hayat yaşamak için, Allah'ın emir ve yasaklarına muhtaçtır.
4.Allah'ın insanı akıl sahibi bir varlık olarak yarattıktan sonra, kendisi devreden çıkarak, insan aklına Tanrı olma yolunu açması ilahlık vasfına aykırıdır. Aklın görevi, ilahi vahyin sınırları içinde kalarak fonksiyonunu yerine getirmektir. Aklını ilahi vahye tabi kılmayan insan, zamanla vicdanını da devreden çıkararak heva ve heveslerine uymaya başlar.
5.Allah'ın insanı akıl sahibi bir varlık olarak yarattıktan sonra, yarattığı akla peygamberlik görevini yüklenme fonksiyonu vermesi, ilahlık vasfı ile bağdaşmaz. Allah, Hz. Âdem'den başlayarak hatemu'l-enbiya olan Hz. Muhammed (s.a.v.)'e kadar yüz bini aşkın peygamber göndererek insanlara hidayet yolunu göstermiştir.
6.Allah'ın ahiret hayatının varlığını kabul edip etmemeyi insan aklının takdirine bırakması, ilahlık vasfı ile bağdaşacak bir durum değildir. Allah, dünya hayatından sonra insanları yeniden yaratacak ve onları sorguya çekip dünya hayatlarındaki iş ve inanışlarına göre cennet veya cehenneme gönderecektir.
Dipnotlar
1-Bakara-186
2-En'am-59
3-En'am-91
4-Araf-54
5-Kaf-16
6-Furkan-43
7-Rahman-29
8-DİB Kur'an Yolu Tefsiri, C: 5, S: 207
Bu yazıya yorum yazın
Bu yazıya gelen yorumlar.
DİĞER YAZILAR
ECDADA KÖPRÜ OLMAK

Bakara sûresinin 134 ve 141. ayetlerinde mükerrer olarak, geçmişlerimizin hatalarından sorumlu
TEVESSÜL VE İSTİĞASE HAKKINDA ON NOKTA RİSALESİ-4

SEKİZİNCİ NOKTA Eğer söylenirse: İstiğase edenin işi, müşriklerin işi gibi değil midir?
TEVESSÜL VE İSTİĞASE HAKKINDA ON NOKTA RİSALESİ-3

BEŞİNCİ NOKTA Eğer biri derse; “Kabir ehline hitap eden ancak onların sebep ve yapan oldukla
EMANETİN ZAYİ EDİLMESİ

Rahman ve Rahim olan Allah'ın adıyla... Ebû Hureyre’den (Radıyallahu Anh) rivayet edilen Buh
TEVESSÜL VE İSTİĞASE HAKKINDA ON NOKTA RİSALESİ-2

Eğer denirse; “Allah'tan başkası, diriltir ve öldürür dememiz caiz midir?” Biz deriz: Evet
TEVESSÜL VE İSTİĞASE HAKKINDA ON NOKTA RİSALESİ-1

Bu on noktayı yazan: Seyfi Asrî (hafizahullahu teala) Çarşamba günü Öğlen ile ikindi arası
KISA KISA NOTLAR-3

Çocuk ölü doğduğunda isim vermeye gerek yok. *Avukat suçluyu savunursa günahkâr olur. *Bir
TESADÜFÜN TESADÜFÜ (RASTLANTININ RASTLANTISI)

Not: Bu yazı alegorik ve fantastik anlatımla yazılmıştır. Bütün oluşçulara, şüphecilere
KISA KISA NOTLAR-2

Ortalama iki öğün yemek iyidir. Bazıları “bir kez yiyin” diyorlar. Ne 3 yap ne de 1 yap. Sa
KISA KISA NOTLAR-1

*Şevval ayında tutulan 6 gün orucu ara vererek tutmak efdaldir. *Abdest sıkışıkken cemaatl
BİR GARİP HEYKEL

Rahman ve Rahim olan Allah’ın adıyla... Yakın tarihimizde dinler arası diyalog adına icrâ e
- İSLAM’A KARŞI İSLAM
- HAYAT-MEMAT(ÖLÜM) MESELESİ
- NAMAZIN RUHU HUŞU
- TESETTÜRÜN YOZLAŞTIRILMASI
- ZAYIF ATIN KIBLESİ OLMAZ
- MEHDİYİ BEKLEMEK DİNDE BİR BİD’AT DEĞİLDİR
- KAİNAT DENEN MESCİD
- HAYVAN KESİMİNDEKİ SIKÇA YAPILAN YANLIŞLAR
- ÂLİMİN HAYATI, ÂLEMİN HAYATIDIR
- CENNET VE CEHENNEMİN VARLIĞI KULLUK ŞUURUYLA ÇELİŞMEZ
- KÂİNATLA BİRLİKTE NAMAZ NASIL KILINIR?
- ŞİRK SAYILAN AKIMLAR (1)
- GİZLİ ŞİRK VE SEBEPLERİ
- TORUNUM GÜLCE BENİ ŞAŞIRTTI VE SEVİNDİRDİ
- ŞİRK VE ÇEŞİTLERİ
- TUHFE-İ RAMAZAN (RAMAZAN HEDİYESİ)-5
- HZ. MUSA’NIN (A.S) KUR’AN’DAKİ MEŞHUR DUASI
- KUR’AN’DA İRTİDAT EDENLER HAKKINDAKİ AÇIKLAMALAR
- TUHFE-İ RAMAZAN (RAMAZAN HEDİYESİ)-4
- İRTİDAT VE RİDDE HAREKETLERİ
- TUHFE-İ RAMAZAN (RAMAZAN HEDİYESİ)-3
- TUHFE-İ RAMAZAN (RAMAZAN HEDİYESİ)-2
- TUHFE-İ RAMAZAN (RAMAZAN HEDİYESİ)-1
- TUĞYAN VE TAĞUT
- FITIR SADAKASI
- 92 MADDE İLE EHL-İ SÜNNET AKÎDESİ
- ZEKÂT HAKKINDA ON ÜÇ SORUYA CEVAP
- ŞEYHÜLİSLAM M.SABRİ EFENDİ’NİN BİR TENKİDİNE BİR TAVZİH
- EN DOĞRU YOL

Nâziât, 37-38-39
Azana ve dünya hayatını ahirete tercih edene, şüphesiz cehennem tek barınaktır.
GÜNÜN HADİSİ
"Cebrail, bana komşu hakkında o kadar ısrarlı tavsiyelerde bulundu ki, onu mirasçı yapacak sandım."
Buhari
SON YORUMLAR
- Nasıl İsrail'e karşı çıkıyorsak İran'a da aynı şekilde karşı çık...
- Bu ders Ahmet Akgündüz Hocanın Muhakemat dersinin Salih Okur bey tarafından ...
- Allah razı bu ders toplamımı? Yoksa videonun alt yazısını ama güzel istif...
- Rabbim rahmet eylesin ve bizide seydamız ile beraber peygamberimize üstadım...
- Mustafa Hoca Şia\'ya yönelik değerlendirmesinde genellemeci davranmıştır...
- Allah ebeden razı olsun Can babamızdan, yazıldığı üzere hakikaten öyle b...
- Allah rahmet eylesin. Mekanı Cennet, makamı saadet olsun. âmin....
- Salih Ekinci hocaefendiye şükran borçluyuz. Yazılarının devamını bekliyo...
- İlahiyatçı hocaların bir kısmı medrese eğitimine merdiven altı eğitim d...
- Allah razı olsun. Güzel bir yazı. Tebrike der, devamını dileriz....
TARİHTE BU HAFTA
*Misâk-ı Milli'nin Kabûlü(28 Ocak)
*İlk Türkçe Ezan Okutturuldu(29 Ocak)
*Yavuz Selim'in Kahire'yi Fethi(30 Ocak)
*İbrahim Müteferrika Osmanlı'da İlk Matbaayı Kurdu(31 Ocak)
*482 Senedir Camii Olan AYASOFYA Müzeye Çevrildi(1 Şubat)
ANKET
Sitemizle nasıl tanıştınız?
Yükleniyor...