MÜNKERİ DEĞİŞTİRMEK
Soru: “Sizden kim bir münkeri görürse onu eliyle değiştirsin…” hadisindeki emir kipi, vucûp (farziyet) için midir?
Soru: "Sizden kim bir münkeri görürse onu eliyle değiştirsin…" hadisindeki emir kipi, vucûp (farziyet) için midir?
Cevap: Evet, ümmetin icmaıyla sabittir ki, hadiste geçen emir kipi, vücûp içindir. İyiliği emretmek ve kötülükten yasaklamanın farziyeti Kitap, Sünnet ve ümmetin icmaıyla sabittir ve aynı zamanda 'din' sayılan nasihatin bir parçasıdır. Bu konuda sadece bazı Rafiziler muhalefet etmişlerdir. Ama onların muhalefetlerine itibar edilmez. Nitekim İmamu'l-Harameyn Ebu'l-Maâlî el-Cüveynî şöyle der: " Bu insanların böyle bir konudaki aykırı görüşlerine aldırış edilmez. Zira müslümanlar, henüz bu fırka tarih sahnesine çıkmadan önce, bu meselede icma etmişlerdir. Ayrıca iyiliği emretme kötülükten sakındırma görevi, Mutezilenin iddia ettiği gibi akli delil şeri açıdan farzdır. Bu noktada Yüce Allah'ın:
يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُواْ عَلَيْكُمْ أَنفُسَكُمْ لاَ يَضُرُّكُم مَّن ضَلَّ إِذَا اهْتَدَيْتُمْ
"Ey iman edenler, kendinize dikkat edin. Siz hidayette olursanız, sapan kimse size zarar veremez."(1) şeklindeki beyanı, bizim söylediklerimizle çelişmez. Çünkü ayetin manasıyla ilgili âlimlerin en doğru görüşü şudur: Eğer siz, üzerinize düşeni yaparsanız, başkalarının kusur ve yanlışlıkları size zarar veremez. Nitekim Allah Teâlâ:
وَلاَ تَزِرُ وَازِرَةٌ وِزْرَ أُخْرَى
"Hiçbir günahkâr, bir başkasının günahını yüklenmez"(2) buyurmaktadır. Durum böyle olunca, insanın üzerine düşen görev, iyiliği emretme ve kötülükten alıkoyma olmaktadır. Eğer bunu yapmasına rağmen muhatap kişi nasihata kulak vermiyor ve gereğini yapmıyorsa, o zaman bu işi yapan failin-yani münkerden alıkoyana- herhangi bir sorumluluğu kalmaz. Çünkü üzerine düşeni yapmıştır. Üzerine düşen ise, kabul ettirmek değil sadece emretmek ve yasaklamaktır. Allah en iyisini bilir."(3)
Soru- İyiliği emretme ve kötülüğü yasaklama, farz-ı ayn hale gelir mi? Ve muhatabın kabul etmeyeceği ihtimalinde farziyeti kalkar mı?
Cevap: Özü itibariyle bu mesele, farz-ı kifayedir; bir kısım Müslümanların yerine getirmesi halinde diğerleri sorumluluktan kurtulur. Eğer hepsi birden bu işi terk ederlerse, o zaman herhangi korku ve mazeret olmadığı halde yapmayanlar günah işlemiş sayılırlar. Tabii iyiliği emretme ve kötülüğü yasaklama meselesinin farz-ı ayn hale geldiği yerler de vardır. Münkerin sadece bu işi yapacak kişi tarafından bilindiği veya onu ortadan kaldırabilecek kişinin sadece kendisi olduğu bir ortamda, mesela eşini veya çocuğunu ya da hizmetçisini/kölesini bir münker üzere görmesi veya marufta (ibadet ve iyiliklerde) kusur ettiklerininn farkına varması hallerinde farz-ı ayn olur.
Âlimler (r.a.) şöyle demişlerdir: "Mükellefin, iyiliği emretme ve kötülüğü yasaklamanın faydalı olmayacağı şeklindeki zannı, üzerindeki sorumluluğu kaldırmaz. Tam aksine bunu yapması vaciptir. Zira ona düşen kabul ettirmek değil, sadece emir ve yasaktır. Nitekim Yüce Allah:
مَّا عَلَى الرَّسُولِ إِلاَّ الْبَلاَغُ
"Elçinin görevi ancak tebliğdir"(4) buyurur. Âlimler buna, bir insanı hamam ve benzeri bir yerde avret yerinden bir kısmının açık olduğunu görmek şeklinde bazı misaller vermişlerdir."(5)
Soru: Âlimler arasında ihtilaflı olan bir meselede münker yasaklanabilir mi?
Cevap: Âlimler, üzerinde icma edilmiş olan münkerleri yasaklamışlardır. İhtilaflı konularda ise yasaklama söz konusu değildir. Zira bir görüşe göre bütün müçtehitler isabet etmişlerdir ki muhakkik âlimlerin pek çoğunun tercih ettiği görüş budur. Diğer bir görüşe göre ise, içtihadında isabet eden kişi tektir ama kimin içtihadında hata ettiği –bizce-belli değildir. Dolayısıyla günaha girmek diye bir durum yoktur. Fakat muhatap şahsa, ihtilaftan kurtulması için nasihatte bulunmak, sakince ve yumuşaklıkla yapılması teşvik edilen güzel bir davranış olur. Çünkü âlimler, eğer bir sünneti çiğnemek yahut başka bir ihtilafa düşmek gibi bir tehlike söz konusu değilse, ihtilaflı meseleden çıkış yolunu bulmaya teşvik konusunda ittifak halindedirler."(6)
Soru: Münkeri değiştirmedeki sıralama nasıldır? "Sizden kim bir münkeri görürse.." hadisinden maksat nedir?
Cevap: Kâdı İyâz (rh.a) şöyle demiştir: "Bu hadis, münkeri değiştirmenin niteliği konusunda temel bir ilkedir. Böyle bir değişikliğe kalkışan kimse, mümkün olan her şekilde, sözlü veya fiili olarak, münkeri değiştirmeye çalışabilir. Batıl (eğlence ve çalgı) aletlerini kırabilir, içkiyi kendi eliyle veya bunu yapacak birine emrederek dökebilir ve gasbedilmiş bir şeyi bizzat kendisi ya da birine emretmek suretiyle asıl sahibine geri verebilir. Gücü yetiyorsa bunların hepsini yapabilir… Ancak bu hususta cahile ve şerrinden korkulan nüfuzlu bir zalime karşı biraz daha yumuşak bir üslup kullanmalıdır. Zira kabul konusunda bu üslup daha etkili olur. Bu itibarla bu işi üstlenen kimsenin, faziletli ve salih biri olması müstehabtır. Azgınlığında ısrar eden ve günahında sınır tanımayan kimselere -eğer daha kötü bir duruma yol açmayacaksa- sert ve katı davranabilir. Eğer eliyle münkeri değiştirmesi halinde kendisinin veya başkasının öldürülmesi gibi daha büyük bir münkere yol açabileceği endişesi varsa, bu işten vazgeçerek diliyle değiştirmeye, nasihat ve korkutma yoluyla engellemeye çalışır. Şayet bu metodun da kötü sonuçlara yol açacağını hissederse, o zaman da kalbiyle değiştirme/hoş görmeme durumundadır.
Kısacası, değişik yöntemler kullanma imkânı vardır. Allah'ın izniyle hadisten maksat budur. Eğer münkeri yasaklama konusunda kendisinden yardım alabileceği birini bulabilirse, -silah ve savaşa yol açmadığı sürece- ondan yardım alabilir. Şayet münker, kendi yetki alanının dışında ise onu ya o meseledeki bir yetkiliye iletmeli ya da sadece kalbiyle nefret etmelidir. Ulema ve muhakkiklerin meselenin fıkhı ve münkeri değiştirmeye dair doğru tutumla ilgili görüşleri budur. Buna karşılık, ölüm ve her türlü işkenceyi görme pahasına bile olsa, her hal ü kârda münkeri açıkça engellemek gerektiğini söyleyen kimseler de vardır.' Kadı İyaz'ın (rh.a) söyledikleri bundan ibarettir."(7)
Dipnotlar
1-Maide 5/ 105
2-En'âm 6/164; İsra 17/ 15; Fatır 35/18; Zümer 39/7; Necm 53/38
3-Nevevi, a.g.e., c. 2, s. 22
4-Maide 5/99
5-A.g.e., c. 2, s. 23
6-A.g.e., c. 2, s. 23
7-A.g.e., c. 2, s. 25
Bu yazıya yorum yazın
Bu yazıya gelen yorumlar.
DİĞER YAZILAR
CENNET VE CEHENNEM SADECE MANEVİ DEĞİLDİR
Cennet ve Cehennem iki yurttur; birisi sevaba birisi azaba, birincisi muttakilere, ikincisi kâfirle
ACBU’Z ZENEB HADİSİ
Bir sorunun cevabı; “Müzedeki bir insanın iskeleti 2.000 senedir var olduğu söyleniyor. Halbu
NAMAZDA 17 SIRRI
İslam Literatüründe “el-Mabud” kelimesi hakiki mabud olan Allah’ın bir vasfıdır. Ebced d
İNSANLARIN AYIBINI GİZLEMEK
Kişi kendisine nasıl davranılmasını istiyorsa, başkalarına da öyle davranmalıdır. Bu minva
CEHENNEM NEREDEDİR?
Soru: Cehennem Nerededir? Cevap: Cennet ise Kur’an-ı Kerim'de zikredildiği gibi yüksektedir ve
RUM SURESİ ÖZELİNDE FITRAT DİNİ’NE BAKIŞ
Rum suresi, Mekki mukattaat sureler sisteminde yer alan, Kur’an’daki tertip numarası 30 olan bi
HADİSLER IŞIĞINDA KOMŞULUK İLİŞKİLERİ-2
Ebû Hüreyre (r.a) anlatıyor: Rasûlullah (s.a.s) buyurdular ki: “Komşusu, zararlarından emin
HADİSLER IŞIĞINDA KOMŞULUK İLİŞKİLERİ-1
Kıyâmetin pek yakın olduğu ve vaktin bereketinin azaldığı günümüzde, insanlar dünya tela
SAYGI GÖSTERGELERİ
Toplum içerisinde âdâb-ı muâşeret dediğimiz; nezâket, saygı ve görgü kuralları, dünya v
SAHÂBENİN ADALETİ VE ÂLİMLERİN BUNA DAİR AÇIKLAMALARI-2
İbn Hacer el-Heytemî diyor ki: "Sahabe arasında cereyan eden hâdiseler konusunda dilimizi tutmam
SAHÂBENİN ADALETİ VE ÂLİMLERİN BUNA DAİR AÇIKLAMALARI-1
1.Hâfız ibn Hacer el-Askalânî el-İsâbe adlı eserinde diyorki: "Ehli-sünnet, sahâbenin âdil
- FİTNE HADİSLERİNE İTİRAZLAR
- NEDİR İTTİHAD-I İSLAM?
- BATI DÜNYASININ İHANET SENARYOLARI VE PİLTDOWN ADAMI
- HZ. MUAVİYE'NİN, OĞLU YEZİD'İ VELİAHD TAYİN ETMESİ
- KUR’ÂN VE HADİS-İ ŞERİFLERDE MUTLU EVLİLİK PRENSİPLERİ-5
- HZ. MUÂVİYE RÂŞİD HALÎFELERDENDİR
- KUR’ÂN VE HADİS-İ ŞERİFLERDE MUTLU EVLİLİK PRENSİPLERİ-4
- ABDULLAH BİN SEBE DİYE BİRİ YOK MUDUR?
- KUR’ÂN VE HADİS-İ ŞERİFLERDE MUTLU EVLİLİK PRENSİPLERİ-3
- KUR’ÂN VE HADİS-İ ŞERİFLERDE MUTLU EVLİLİK PRENSİPLERİ-2
- SORU SORMA AHLAKI
- İLİM ALINACAK ÂLİMİN ÖZELLİĞİ VE SEÇİMİ
- KUR’ÂN VE HADİS-İ ŞERİFLERDE MUTLU EVLİLİK PRENSİPLERİ-1
- HÜR MÜSLÜMAN HANIMIN VASIFLARI:
- İLMİ, SALİH VE EHLİYETLİ HOCALARDAN ALMANIN ZORUNLULUĞU
- İLİM TAHSİLİNDE ÂLİ HİMMET SAHİBİ OLMAK
- İLİM TAHSİLİNDE VE ÖĞRETİMİNDE İYİ NİYET
- HAKKA TALİP OLANLARA ÖNEMLİ TAVSİYELER
- İSLÂM, BİLİME DÜŞMAN MIDIR?
- İLİM TALEBESİNİN İHTİYAÇ DUYACAĞI MEZİYETLERİN ÖZETİ
- İLMİN KADRİNİ BİLMEK
- PEYGAMBERLERİN MASÛM OLUŞU
- BİR MEDRESE PROGRAMI ÖRNEĞİ
- ERZURUM TEDÂİLERİ-5
- ERZURUM TEDÂİLERİ-4
- ERZURUM TEDÂİLERİ-3
- ERZURUM TEDÂİLERİ-2
- HAK VE SALAHİYET ÇERÇEVESİNDE KADINLAR MESELESİ
- ERZURUM TEDÂİLERİ-1
Kim Rabbine kavuşmayı arzu ediyorsa güzel bir amel işlesin ve Rabbine kullukta hiç bir ortak koşmasın.
Kehf, 110
GÜNÜN HADİSİ
Zalim sultanın yanında gerçeği söylemek en büyük cihaddandır.
Tirmizi 13, (2175)
SON YORUMLAR
- Fıtrat, namaz, tevafuk, sırlar ve tüm bunların sahibi zişanı İlahi kusur...
- Selamünaleyküm İnternette mütalaalı risale i nur dersleri diye arama yapt...
- bu kıymetli yazıdan dolayı ahmed izz kardeşimize teşekkür ederiz çok mani...
- selamün aleyküm Ahmed kardeşimizi tebrik ediyor ve bu faideli tercümelerin...
- Yanında okuyan diğer öğrencileri; Molla Muhammed Kasori Molla Muhammed Era...
- Benim merhum babam Molla İbrahim Azizi de onun yanında icazeti tamamlamıştı...
- Teşekkürler. Sanırım Envar neşriyat idi.Tam hatırlayamıyorum.....
- Çok güzel bir çalışma Rabbım ilminizi arttırsın bu çalışmalarınızı...
- Merhaba, Ben Foliant yayınlarından uğur. Sizinle iletişim kurmak istiyoruz ...
- Selamünaleyküm bu değerli yazınızdan dolayı Ahmets kardeşimizi tebrik edi...
TARİHTE BU HAFTA
*Evliya Çelebi'nin Doğumu(25 Mart 1611) *Edirne'nin İşgali(26 Mart 1913) *Ahmed Cevdet Paşa'nın Doğumu(27 Mart 1822) *Fatih Sultan Mehmed'in Doğumu (30 Mart 1432) *Lâleli Camii'nin Temeli Atıldı (31 Mart 1760)
ANKET
Sitemizle nasıl tanıştınız?
Yükleniyor...