HADİS VE HADİS İLİMLERİNİN EN ÖNEMLİ MESELELERİNE DAİR SORU-CEVAPLAR

Soru-: Sahih-i Buhari ve Sahih-i Müslim’deki hadisler, ilim ifade eder mi? Cevap-: Muhakkik âlimlerin pek çoğuna göre, Buhari ve Müslim’de mütevatir olmayan hadisler, zan ifade ederler; çünkü ahad haberlerdir. Genel bir usul kaidesi olarak ahad haberler, zan ifade ederler. Bu konuda Buhari, Müslim ve diğer hadis kitapları arasında herhangi bir fark yoktur

Muhammed Emin Er

2019-11-21 09:59:53

Soru-: Sahih-i Buhari ve Sahih-i Müslim'deki hadisler, ilim ifade eder mi?

Cevap-: Muhakkik âlimlerin pek çoğuna göre, Buhari ve Müslim'de mütevatir olmayan hadisler, zan ifade ederler; çünkü ahad haberlerdir. Genel bir usul kaidesi olarak ahad haberler, zan ifade ederler. Bu konuda Buhari, Müslim ve diğer hadis kitapları arasında herhangi bir fark yoktur.(1)

Soru-: Ravinin cerhi (ravinin kendisinin veya rivayetinin kusur sebebiyle reddedilmesi), mutlak manada tadilden (onu güvenilir sayma) öncelikli midir?

Cevap: Eğer cerh, sebep ve gerekçeleri açık bir biçimde ortaya çıkmış ise, tadilden önce gelir. Eğer değilse cerh kabul edilmez.(2)

Soru: Bidatçinin (mübtedi') rivayeti geçerli midir?

Cevap: Hadis âlimleri, fakihler ve usulcüler şöyle demişlerdir: Bidatinden dolayı tekfir edilen bidatçinin rivayetli ittifakla kabul edilmez. Tekfir edilmeyenin rivayetinde ise ihtilaf edilmiştir. Kimisi bu tür bir bidatçinin, fasıklığından dolayı rivayetinin genel anlamda kabul edilemeyeceğini ve tevilin ona fayda sağlamayacağını belirtir. Diğer bir kısmı ise, kendi mezhebine destek için yardım söylemeyi caiz sayan biri olmadığı müddetçe- ister bidatinin propagandasını yapan olsun veya olmasın- rivayetlerini geçerli sayarlar. Kimisi de şöyle demiştir: Kendi bidatine çağıran bir propagandacı değilse kabul edilir, aksi halde edilmez. Bu görüş âlimlerin çoğunluğunun görüşü olup en tutarlı/dengeli ve doğru görüş de budur.(3)

Soru: Haberle şahitlik arasındaki fark nedir?

Cevap: Haber ve şahitlik bazı yönlerde ortak iken bazı yönlerden de farklılık arz eder. Ortak yönleri: Müslüman, akıl-bâliğ, adalet, mürüvvet(4), naklettiği haberi ve şahid olduğu şeyi zihnine iyice kaydedip başkalarına aktarabilecek kabiliyette olmak. Farklı yönler ise: Hürriyet, erkek olmak, sayı, töhmet (rivayette yalanla suçlama) ve aslın olduğu yerde ferin kabûlüdür. Mesela, kölenin, kadının, tek kişinin haberleri ve hocanın (asıl) huzurunda talebenin (fer') rivayeti makbuldür. Ancak bu sayılanlar içinde kadın haricindekilerin şahitlikleri kabul edilmez. Kadının da belli yerlerdeki şahitliği –diğer şahitler gibi- geçerli sayılır.(5)

Soru: Hadis ravisi veya hadis okuyan kimse, hadisin lafzında şüpheye düşerse yahut mana olarak rivayet etmek isterse ne demelidir?

Cevap: Âlimler şöyle demişlerdir: "Ravinin ve hadis okuyan kimsenin, hadis lafzında şüpheye düşmesi halinde, hadisin peşinden 'ev kemâ kâl: yahut buna benzer bir şey söyledi' demelidir." Âlimler şunu da ifade etmişlerdir: "Hadisleri mana olarak nakleden kişinin, tıpkı sahabe ve ondan sonraki nesillerin yaptığı gibi, hadisi rivayet ettikten sonra 'ev kemâ kâl, nahvu hâzâ: veya buna benzer, bunun gibi' ifadesini kullanmaları müstehaptır. Allah, yine de en doğrusunu bilir."

Soru: Yalan nedir? Bir haberin yalan sayılabilmesi için kasıtlı olması şartı aranır mı?

Cevap: Âlimlere göre yalan, bir şeyi olduğundan farklı bir şekilde haber vermektir. Ve kasıt şartı aranmaz. Fakat kasıt, yapılan işin günah sayılabilmesi için şarttır. Yine de en doğrusunu Allah Teâlâ bilir.(6)

Soru: Her insandan rivayette bulunmak caiz midir? Cerhin hükmü nedir?

Cevap: Sadece güvenilir (sika) ravilerden rivayette bulunmak caizdir. Ravileri, taşıdıkları kusur ve yaptıkları yanlışlardan dolayı cerhetmek caiz, hatta farzdır. Üstelik bu tür bir eleştiri, haram olan bir gıybet değil, tam tersine yüce şeriatı savunma sayılır.(7)

Dipnotlar

1-Nevevi, Mukaddimetu Şerhu Müslim, c. 1, s. 20

2-A.g.e., c. 1, s. 25

3-A.g.e., c. 1, s. 60

4-Sözlükte adamlık ve insaniyet anlamına gelen mürüvvet, hadis ıstılahında ravinin rivayetinin kabul edilebilmesi için onda bulunması gereken adaleti sağlayacak meleke olarak tanımlanır. Adalet ise en azından takvayı bırakmamak, mürüvveti ihlal edecek şeylerden kaçınmakla olur. Buna göre mürüvvet, halk nazarında hoş karşılanmayan davranışlardan kaçınarak güzel ahlakın tamamlayıcısı olan davranışlar içinde bulunmak ve müslüman şahsiyetini en mükemmel seviyeye çıkarmak anlamında bir haslet olmaktadır. (bkz, Mücteba Uğur, Hadis Terimleri Sözlüğü, s. 273 vd., T.D.V.Y, Ankara-1992) [M].

5-A.g.e., c. 1, s. 61

6-A.g.e., c. 1, s. 75

7-A.g.e., c. 1, s. 84

Bu yazıya yorum yazın

Bu yazıya gelen yorumlar.

DİĞER YAZILAR

MEALCİLERİN SÜNNET HAKKINDAKİ ŞÜPHELERİ VE BUNLARA VERİLEN CEVAPLAR

Hadisleri inkar edenlere mealciler, akılcılar ve Kur'an'cılar denilir. Bunlar kendilerine nispet

HZ. PEYGAMBERE KARŞI GÖREVLERİMİZ

İslâm bir dindir. Bu dini gönderen Allah (cc)'dır. Bu dinin bir kutsal kitabı, bir peygamberi,

HZ. PEYGAMBER HAKKINDAKİ TAVRIMIZ NASIL OLMALI?

Hucurât, 2. âyet: “Ey iman edenler! Seslerinizi, Peygamber'in sesinin üstüne yükseltmeyin. Bi

SÜNNETE BAŞVURMADAN KUR’AN’LA AMEL ETMENİN İMKANSIZLIĞI

Sahâbe, dinî hükümleriKur’an-ı Kerim’den alıyordu. Ancak çoğu kez Kur’an ayetleri tafs

SAHABENİN HADİS YAZMAMASININ ÜÇ SEBEBİ

“Sahâbenin hadisleri yazmamasının üç sebebi vardır. Birinci Sebep: Allah Rasûlü'nün (S.

TABİÎNİN SÜNNETİN YAZIM ve TEDVİNİNE VERDİĞİ ÖNEM

Sünnetin tedvin ve muhafazası konusunda tâbiîn kuşağının çok büyük hizmetleri olmuştur.

HADİSLERİN TEDVİNİ-3

Müslümanların "sahih hadis"i tespit amacıyla ortaya koyduğu benzersiz ilimlerden biri de cerh v

HADİSLERİN TEDVİNİ-2

Ashab-ı Kiramın öğrencileri olan tabiûn kuşağının tarihçesi, hicretin ilk senesinden başl

GÜZEL AHLAKA AİT 15 HADİS-İ ŞERİF

1.Mekârim-i ahlâkı itmâm için ba’s buyuruldum.(1) 2. Ahlâk-ı ilâhiyye ile tahalluk edin

HADİSLERİN TEDVİNİ-1

Bilindiği üzere Allah Rasûlü (s.a.v) başlangıçta Kuran'la karışmasını önlemek amacıyla

HADİS’E SALDIRILMASININ ASIL SEBEBİ

Çağımızda hadisi ve hadis ehlini hedef alan ve öncülüğünü müsteşriklerin yaptığı ve M

"İyilik ve takva üzerine yardımlaşınız, kötülük ve düşmanlık üzerine yardımlaşmayınız."

Mâide, 2

GÜNÜN HADİSİ

"Kişi, dostunun dini üzeredir. Bu nedenle, kiminle dost olacağına dikkat etsin!"

Ebû Hureyre radıyallahu anh. Ebû Dâvud.

SON YORUMLAR

TARİHTE BU HAFTA

*Sultan Abdulaziz Han Şehid Edildi.(4 Haziran 1876) *Kırım'ın Fethi(6 Haziran 1475) *Süleymaniye Camii İbadete Açıldı(7 Haziran 1557) *EFENDİMİZ'İN (s.a.v.) DÂR-I BEKA'YA İRTİHALİ(Vefatları)(8 HAZİRAN 632) *Hz.Ebubekir (r.a.)Halife Seçildi(9 Haziran

ANKET

Sitemizle nasıl tanıştınız?

Yükleniyor...