Ders: Muhakemat

İzah: Prof. Dr. Ahmet Akgündüz

Not: Kıymetli ziyaretçilerimiz, bildiğiniz gibi geçen senelerde iki yüz tane risale sohbetini notlarla genişleterek hazırlamış ve sitemizde neşretmiştim. Bu notları iki yüz dersle sınırlamak istemiştim. Ancak isteği benim için emir sayılabilecek bir dostum Hollanda İslam Üniversitesi rektörü Ahmet Akgündüz hocamızın yeni Muhakemat Derslerini de not tutarak yayınlamamı istedi. Her ne kadar o ders Notlarında Akgündüz hocanın 1990'larda yaptığı Muhakemat derslerinden de notlar vardı. Ama sayıca sınırlı idi.

İnşallah faydalı bir çalışma olur. Ve minallahi' tevfik. Salih Okur/cevaplar.org 

Akgündüz hoca ilk derste bir nevi konuya giriş mahiyetinde "Arşiv Belgeleri Işığında Bediüzzaman" isimli muhalled eserinden bazı açıklamalar yapıyor. Biz de oradan başladık.

*Bediüzzaman hazretleri Osmanlının son döneminde altmış ciltlik bir tefsir yazmayı düşünmüş. Allame bir insan.. Ama Cenab-ı Hak onun bu isteğini Risale-i Nur Külliyatı şeklinde gerçekleştirmiş. Kader bu..

Not: Merhum Hâfız Hâlid Efendi diyor ki; "Bana bir gün dedi ki: "Harb-i Umumî hâdisat ve netaicleri mani' olmasa idi, İşarat-ül İ'caz'ı Allah'ın tevfiki ve izni ile altmış cild yazacaktım. İnşâallah Risale-i Nur, ahîren o mutasavver hârika tefsirin yerini tutacak."(Barla Lahikası, s.149)

Bediüzzaman o altmış ciltlik tefsirin mukaddimesi olarak bu kitabı kaleme almış. Yani 1910-11 yıllarında kaleme almış. İlk önce Arapça kaleme almış, sonradan Türkçeye tercüme etmiş.

İttihat Terakki hükümetleri Avrupa'dan kanun dilenciliğine başladıklarında bazı hocalar da aynen günümüzde olduğu gibi reformizme veya modernizme -Allah korusun- kaymaya başlıyorlar. Bakıyor ki İslam âlimleri arasında muhakeme kayboluyor. İşte öyle bir dönemde, İslam'a hücumların yöneldiği bir dönemde bu eseri kaleme alıyor.

Bu eserin üç tane adı var;

1-Reçetet'ul Ulema(Âlimlere yazılan reçete); şu anda İsyanoğulları gibi, Öztürk gibi hasta ilahiyatçıların reçetesidir bu. Hatta İslam'ı yanlış anlayan bazı aklı eksiklerin de reçetesidir, ilaçlarla dolu..

2-Bir diğer adı; Saykal-ül İslâmiyet.

3-Bir diğer adı da Muhakemat. Muhakemat, muhakemenin çoğulu. Muhakeme demek-bura çok önemli- yargılama demek normalde. Bir diğer manası da akıl yürütme demek.

Arapçasının başında tembih kısmı var. Bu tembih kısmı maalesef Türkçeye konulmamış. Ben oturdum bunu tercüme ettim. Ama çok zorlandım. O kadar ağır ki, bütün allameliğini kullanmış orada. Onu da Arşiv Belgeleri Işığında Bediüzzaman, 1, s.721'e koydum.

Not: Bu tenbihi muhterem hocam Seyda Fehmi Türkmen Efendi Arapçasından okuyarak hiç zorlanmadan bana tercüme etti. Barekallah..(Salih Okur)

*Akgündüz hoca, Bediüzzaman'ın İlmi Şahsiyeti(Osav Yayınları) adlı eser elde olmadan Muhakemat'ın her noktasını anlamanın zor olacağını ifade ediyor.

*Arkadaşlar, şu Muhakemat adlı eserde asırlarca tartışılan Kâtip Çelebi'nin Mizan'ul Hak'kı gibi, Aliyyül Kâri'nin risaleleri gibi, İbn-i Kemal'in risaleleri gibi risalelerde tartışılan meselelerin tamamının izahı yapılmış.

Not: Muhakemat hakkında son Şeyhülislam merhum Mustafa Sabri Efendi'nin senası hakkında merhum Mehmed Kırkıncı Hocaefendi diyor ki; "Ben sonraları, Mustafa Sabri Efendi'nin Mısır'da yazdığı "El-Kavl ve'l-Fasl" isimli eserinde Üstad'ın Muhakemat'ından senakârane bahsettiğini gördüm."(Mehmed Kırkıncı, Hayatım ve Hatıralarım, s. 35, Zafer Yayınları)