Mezdek, İranlı bir sapıktır. Bunun meydana getirdiği zulüm yolu, büyük tahribat yapmıştır. Hem bu tahribat ve zulüm yolu, kendisinden sonra da devam etmiştir. Bu suretle de tarih boyunca zaman zaman tezahür ederek devam eden Mezdekizm (îştirakiyyun) hareketlerinden ve yeni ismi ile Komünizm hareketlerinden onun da vebal ve mesuliyeti devam etmiştir.

Mezdek, İran Hükümdar Kubat zamanında yeni bir görüşle ve bir Peygamber edası ile ortaya çıktı. Melanetini yaydı ve tatbik etti. Kubad oğlu Adil Nuşirevan zamanında da cehenneme gitti.

Kubat, zayıf karakterli ve tembel bir adamdı. Üstelik kardeşi ile taht kavgası da vardı. Türk hakanı ile İran arasında çatışmalar eksik olmuyordu. İşte bu ahval içinde ortaya çıkan Mezdek, bu müsait zeminden azami derecede istifade etmesini bildi. Her kötü niyetli insan gibi o da, bu ahvali tamamen lehine istismar etti. Mezdek'e göre: "Bütün insanlar bir ana ve babadan yani Âdem ile Havva'dan meydana gelmişti. Ayrı gayrıları yoktu. Kadın ve mal herkes için müşterekti. Herkes her kadından ve her maldan serbestçe istifade etmeli idi. Buna mani olmak haksızlıktı.

Bunu şiddetle yaydı. Mala ve şehvete düşkün olan insanları, fakir ve düşük karakterli insanları tahrik etti. Başkalarının mal ve namusuna saldırttı. Düşük insanlar tarafından büyük bir alaka gördü. Namuslu ve akıllı halk bizar oldu. Memleketin huzuru selb oldu.

Basit ve aklı kıt bir adam olan şah Kubad'ın da bunun mezhebine girmesi Mezdek'i büsbütün şımarttı. Taraftarları da gemi azıya aldılar. İran, tarihte görülmemiş bir bataklığın içine yuvarlandı. Artık Mezdek, İran'ın gerçek hâkimi durumunda idi. Başşehir Medain, saltanat sarayı, hatta Hire gibi belli başlı bağlı devletler, onun elinde, mevcut hükümdarlar onun hizmetinde idi.

O kadar ki, canı istediği zaman, istediği akşam saraya gelerek Şah Kubad'a: «Bu akşam zevcen benim olsun» veya "Falan cariyelerin benimle kalsınlar» der, Kubat da: «Peki,» der ve onun bu emrine boyun eğer. Mezdek de bu hakka serbestçe sahip olurdu.

Buna en çok üzülen, anasının bu pis adamın emrine tahsis edilmesinden ve onun da buna boyun eğerek emrine isyansız razı oluşundan kahrolan zavallı Şehzade Nuşirevan idi. Fakat zavallının ne selâhiyeti, ne de çocuk olduğu için gücü vardı.

Fakat artık halkın sabrı taşmıştı. Ayaklandı, saraya yürüdüler. Ve Kubad'ı azledip kardeşi Câmasp'ı tahta çıkardılar.

Kubad, Türk iline kaçıp Hakan'a sığındı. Ondan büyük ölçüde yardım alarak tekrar geldi. Kardeşini tahttan indirerek, tekrar tahta çıktı. Kardeşini hapsetti. Bunda Mezdek ve avenesi kendisine destek oldu. O da bunların himayesini tekrar üzerine aldı. İran halkının gayreti de bu suretle boşa gitti.

Mezdekçiler ise; İran zulüm ve ahlaksızlık içinde kasıp kavurmaya, mal, can ve ırz emniyetini çiğnemeye devam ettiler. Memleket içindeki yükselen anarşi bulutları artık Kubat'ın da elinden çıkmıştı.

Nihayet İran halkının talihi döndü. Kubat, Rey şehrinde helak olup gitti ve yerine Mezdek'ten en çok nefret eden oğlu Nûşirevan tahta geçti. Henüz çocuk yaşta olan Nûşirevan biraz daha sabretti. Mezdek'i biraz daha ihmal etti. Millet de tevekkülle bekledi.

Fakat Nûşirevan, çocukluk çağını geçirir geçirmez, derhal tedbir aldı. Bu zulüm gidişine bir son vermek gerekiyordu. Evvela Mezdek'i yakalattı, onu huzuruna yaka paça getirtti. Artık o, saraya arzularını hükümdara duyurmak için gelen zorba bir kahraman, saray kadınları­na ayağını, dizini öptürmek için gelen saygı değer bir adam değildi. Aksine o şimdi; zulmü, ahlaksızlığı, habaseti hakkında herkesten çok bilgi ve nefret sahibi olan Şah ve âdil Nûşirevan'ın huzurunda hesap sorulmak üzere yakalanıp getirilen bir suçlu idi.

Nûşirevan Mezdek'e sordu: "Ey soysuz adam, zulmün ve melanetlerin artık haddi aştı. Hatırlıyor musun, bir akşam saraya gelmiş, babamdan annemle beraber yatmak üzere izin almıştın. Annemin odasına geldiğinde annem ayaklarını öpmüştü. Ve ben sana rica ettikten sonra annemi bana bağışlayıp gitmiştin?" Mezdek "Evet hatırlıyorum" dedi.

Nûşirevan: "İşte, o tarihten beri cariyen olan o kadınların senin habis varlığından geçen iğrenç kokularını burnumda duyuyorum. Bunun için de, seni ve seninle ilgili herkesi ve her şeyi silip, insanlığı sizin murdar koku ve lekenizden silmek istiyorum." dedi.

Sonra emretti, Mezdek'i katlettiler. Murdar cesetini ateşte yaktılar. Başta Hire valisi Haris olmak üzere bütün Mezdekçileri (Komünistleri ) işbaşından uzaklaştırdı. Çıkardığı bir fermanla bütün Mezdekçilerin kanlarının helal olduğunu ilân etti. Fermanı bütün ülkenin en ücra köşelerine kadar gönderdi. Her nerede bir mezdekçi bulundu ise tereddütsüz temizlendi. Ayrıca hepsinin mallarına el koydu. Bu mallardan sahibi belli olanları tekrar sahiplerine iade etti Sahibi bulunmayanları da fakirlere dağıttı. Mezdek'le dünyaya gelen ve vahşi Komünizm, tatbikatına o devirde bu suretle adil Nûşirevan tarafından son verildi.