Soru: Ta Ha Suresinde; "Doğ­ru­su Biz da­ha ön­ce Âdem'e de va­hiy ve emir ver­miş­tik, ne var ki o ah­di unut­tu, on­da bir kararlılık bu­la­ma­dık."(Ta Ha: 115) ayet-i kerimesini nasıl anlayacağız?

Cevap:

-Ta Ha suresinin 115. ayetinde geçen "Nesiye" kelimesine farklı anlamalar verilmiştir.

-İbn Abbas ve Mücahid'e göre bu kelime unutmak değil, terk etmek anlamına gelir(Taberi, ilgili, yer).

Buna göre ayetin manası: "Doğrusu Biz daha önce Âdem'e de (şeytanı düşman bilip ona uymaması konusunda)vahiy ve emir vermiştik, ne var ki o ahdi/emrimizi terk etti, onda bir azim bulamadık" şeklinde olur.

-İbn Zeyd'e göre, "Nesiye" kelimesi aslı anlamında olup unutmayı ifade eder. Buna göre ayetin manası şöyle olur: "Doğrusu Biz daha önce Âdem'e("Ey Âdem! bu şeytan senin ve eşinin düşmanındır. Dikkat edin ki, sizi cennetten çıkarmasın" şeklinde) vahiy etmiş ve emir vermiştik, ne var ki o bu ahdi unuttu, onda bir azim bulamadık."

-Bir diğer rivayete göre İbn Abbas şöyle demiştir: " insana "insan" denmesinin hikmeti, Âdem'in Allah'ın ahdini unutmasıdır"(a.g.y).

Buna göre, Hz. Adem'in unuttuğu şey, "şeytanın onun düşmanı olduğuna" dair Allah'ın yaptığı ikazıdır. Bu ikaza rağmen, Onun şeytanın sözüne kanması, bu ikazı unuttuğunu gösterir.

-Genel bir değerlendirme çerçevesinde diyebiliriz ki;

Hz. Âdem'in ahdi unutması, onun şeytanın dediklerine bilinçli bir şekilde uymasına aykırı değildir. Çünkü, unutulan şey "şeytanın düşman olduğu" hususudur. Bu sebeple, onun şeytanın düşman olduğuna dair Allah'ın tavsiyesini unutması, onun şeytanın dediklerine bilerek uymasına aykırı değil, hatta daha da pekiştiricidir. Çünkü, Hz. Âdem'in şeytana uyması, onun dediklerine kanmasından kaynaklanmıştır. Onun sözlerine kanması ise, onu gerçekten nasihat eden bir dost gibi görmesinden ileri gelmiştir. Şeytanı dost gibi görmesi ise, "onun azgın bir düşman olduğuna" dair Allah'ın tavsiyelerini unutmasından kaynaklanmıştır. Demek ki, Hz. Adem'in "şeytanın, kendisine düşman olduğunu" unutması, ona kanmasına yol açmış ve bu da onun bilinçli bir şekilde şeytanın desiselerine kapılmasını sağlamıştır.

-Denilebilir ki, Kur'an'da Hz. Adem'in özrünün kabul görmesinin önemli bir sebebi, onun "AHD"i unutmasıdır. Buna mukabil, "onun suç işlediği"ne dair ifadeler ise, bilinçli bir şekilde şeytana kanması ve ona uymasıdır.