KUR'AN'DAKİ TEKRARLARIN HİKMETİ
Bazı âlimlere göre, Kur'an'da özellikle peygamberlere ait kıssaların tekrarlanmasının üç hikmeti vardır:
Birincisi: Bir yerde bir bölümü zikredilen kıssanın diğer bölümü başka bir yerde zikredilmiştir. Bu, dış görünümü itibarıyla bir tekrar gibi görünür.
Bazı âlimlere göre, Kur'an'da özellikle peygamberlere ait kıssaların tekrarlanmasının üç hikmeti vardır:
Birincisi: Bir yerde bir bölümü zikredilen kıssanın diğer bölümü başka bir yerde zikredilmiştir. Bu, dış görünümü itibarıyla bir tekrar gibi görünür.
İkincisi: Kur'an, fesahat ve belâgatını göstermek için bir yerde uzunca anlattığı bir kıssayı, başka yerde çok veciz bir ifadeyle anlatır.
Üçüncüsü: Kıssaların zikredilmelerinde nübüvvetin, özellikle Hz. Muhammed'in (a.s.m.) nübüvvetinin, Allah'ın varlığı ve birliğinin ispatı, Allah'ın zalimleri cezalandırmaya kadir olduğunun ders verilmesi, eski münkirlerin başına gelen kötü akıbete dikkat çekilerek yeni inkârcıların uyarılması gibi değişik maksatlar vardır. Her bir yerde hikmete münasip bir tarzda adı geçen hususlardan birini veya birkaçını ders vermek için kıssanın tekrarı söz konusudur.(1)
Bu tekrarların hikmeti şöyle de düşünülebilir:
a) Kur'an'ın irşat maksadıyla yaptığı tekrarlar, muhatapların kalbine gerçekleri güzelce yerleştirmek içindir. Bu tekrarlar muhatapların öğrenme ihtiyaçları nazara alınarak yapıldığı için usanç değil, lezzet verir.
b) Kur'an, kalplere gıdadır, ruhlara şifadır. Gıdanın tekrarı lezzeti artırdığı gibi, manevî gıdanın tekrarı da insanların ruhî lezzetlerini artırır.
c) İnsan maddî hayatında her an havaya, her vakit suya, her zaman ve her gün gıdaya, her hafta ışığa muhtaçtır. Bunların tekerrürü, haddizatında tekrar olmayıp, tekerrür eden ihtiyaçların giderilmesi içindir.
İşte, Kur'an'da tekrarlanan hususlar da bunlar gibidir. Bazılarına insan her an muhtaçtır-"Hüvellah" gibi... Çünkü bununla manen nefes alınır. Bunun gibi "Bismillah" da hava-i nesimi gibi kalbi ve ruhu tatmin ettiği, ona her an ihtiyaç duyduğu için çokça tekrarlanmıştır.(2)
d) Kıssa-i Musa gibi bazı cüz'î hadiselerin tekrarı, o hadisenin büyük bir düsturu ihtiva ettiğine işarettir. Hülâsa: Kur'an, hem bir zikir, fikir ve hikmet kitabıdır; nem bir ilim, hakikat ve şeriat kitabıdır; hem de akıl ve gönüllere şifa, müminlere hidayet ve rahmettir.(3)
e) "Kur'an'da sarihan ve zımnen ve işareten olmak üzere, ahiret ve tevhidi ve beşerin mükâfat ve mücazatını binler defa nazara verip ispat etmenin; her surede, her sahifede ve her makamda ders vermenin hikmeti nedir?" şeklindeki soruya Bediüzzaman şöyle cevap vermektedir:
"Büyük emaneti ve hilâfet görevini omuzlayan insanoğ¬lunun şekavet ve saadetini netice verecek olan imtihanında en önemli meselelerini ona ders vermek, hadsiz şüpheleri izale etmek, inatları ve dehşetli inkârları kırmak, diğer taraftan ölümün bir hiçlik, bir idam, bir dipsiz kuyu olmadığını, aksine bir terhis tezkeresi olup Cennet gibi bir mükâfat yerinin ilk kapısı olduğunu ispat etmek cihetiyle Kur'an, binler defa değil, milyonlar defa o meseleleri tekrar edip gözler önüne serse yine israf sayılmaz.(4)
Bediüzzaman Said Nursî, "Mesnevî-i Nuriye" adlı ese¬rinin bir yerinde, Kur'an'da yapılan tekrarları onun icazının bir başka parıltısı olarak değerlendirmiş ve bunu altı madde hâlinde açıklamıştır. Bunlardan bir kısmı yukarı¬daki hususlara benzerlik içerisinde olmakla beraber, farklı yönleri de bulunduğu için çok kısa ve özet hâlinde arz edilmesinde fayda vardır:
Birinci nokta: Kur'an bir zikir, bir dua ve bir davet kitabı olduğundan surelerinde meydana gelen tekrarlar, belâgatça ayn-ı isabet ve ayn-ı hikmettir.
İkinci nokta: Kur'an her kesimden insana hitap ettiği için, zeki olsun, gabi olsun, takva sahibi olsun, hepsinin bu ilâhî eczahaneden ilâç almaya hakları vardır. Hâlbuki Kur'an'ın tamamını okumak herkese müyesser olmaz. İşte, Kur'an, lüzumlu olan maksatları ve hüccetleri özellikle uzun surelerde tekrar etmiştir ki her bir sure bir nevi Kur'an olsun ve onları okuyan, bütün Kur'an'ı okumuş gibi sayılsın. Kur'an'da defalarca tekrarlanan "Şüphesiz, Biz, Kur'an'ı zikir için kolaylaştırdık."(5) ayeti bu gerçeğe işaret etmektedir.
Üçüncü nokta: İnsanın hava, gıda, ışık ve su gibi maddî ihtiyaçları farklılık gösterdiği gibi, manevî ihtiyaçları da farklıdır. Meselâ: Her an "Allah" kelimesine, her vakit "Besmele"ye, her saat "Kelime-i Tevhit"e ihtiyaç vardır. İşte, Kur'an'ın tekrarları, bu ihtiyacın tekrarından ileri gelmektedir.
Dördüncü nokta: Kur'an'ın, yeni bir dinin müessisi olması haysiyetiyle vazettiği prensipleri fert ve toplumun zihinlerine iyice yerleştirmek için yaptığı tekrarlar ayn-ı hikmettir.
Beşinci nokta: Kur'an'ın, doğruluğunun tasdik edilmesini istediği pek çok ince hakikat vardır. Bu hakikatlerin tam anlaşılabilmesi için değişik yerlerde değişik üslûpla tekrarlanması gereklidir.
Altıncı nokta: Bilindiği gibi, her ayet için bir zahir, bir bâtın, bir had ve bir muttala' vardır. Ve her bir kıssa için çok vecihler, hükümler, faydalar, maslahatlar bulunmaktadır. Buna göre, muayyen bir ayet, belli birtakım münasebetler ve faydalar için birçok değişik yerde zikredilebilir. Bu itibarla, zahiren tekrar görünse bile hakikatte tekrar değildir.(6)
Dipnotlar
1-bk. İbn Cüzeyy, 6.
2-bk. Nursî, Mesnevî, s. 116; Sözler, s. 475-484.
3-bk. Nursî, Mesnevî, a.g.y.
4-bk. Nursî, Şualar, s. 209-211.
5-el-Kamer, 54/17, 22, 32, 40.
6-bk. Nursî, Mesnevî, s. 220-221. Tekrarların hikmeti ve diğer misaller için bk. Nursî, Lema'at, s. 593-97; Mesnevî, s. 218-219; Lem'alar, s. 71; Şualar, s. 201-2
Bu yazıya yorum yazın
Bu yazıya gelen yorumlar.
DİĞER YAZILAR
NAZM-I MEBANİ İLE NAZM-I MAANİ ARASINDA TEVAFUK

Belagat ilminin inceliklerinden biri de bir manayı ifade eden beyanın o manaya uygun bir kıyafete
KUR’AN’IN TERTİBİNDEKİ BELAGAT NÜKTELERİ

Kur’an’da ayet ve sureler, tamamen vahiy ile tespit edildiğine dair âlimlerin büyük çoğunl
GÖĞÜ YÜKSELTTİ VE MİZANI KURDU

“Göğü yükseltti ve mizanı koydu.”(Rahman:7) Ayette geçen "sema" kelimesinin sözlük anla
ADALET VURGUSU

Tartıyı adaletle yapın, terazide eksiklik yapma¬yın.”(Şuara: 26/182) Bilindiği gibi, Kur'a
SALIVERİLEN İKİ DENİZ

İki denizi birbirine kavuşmak üzere salıvermiş¬tir.”(Rahman Suresi; 19. Ayet) İslâm âlim
KUR'AN'IN TEFSİRE OLAN İHTİYACI, SÜNNETİN TEFSİRDEKİ YERİ-4

Sahâbe anlayışı Asr-ı saadetten beri, Kur'an'ın ifadelerinde birden çok anlamın varolduğu
KUR'AN'IN TEFSİRE OLAN İHTİYACI, SÜNNETİN TEFSİRDEKİ YERİ-3

7. Eşsiz üslûp Bir sözün güzelliği, mükemmelliği, yüksekliği ve derinliği dört unsura
KUR'AN'IN TEFSİRE OLAN İHTİYACI, SÜNNETİN TEFSİRDEKİ YERİ-2

2. Açık Olmayan Ayetlerin Varlığı Kur'an-ı Kerim, bizzat kendisi, âyetlerini "muhkem" ve "m
KUR'AN'IN TEFSİRE OLAN İHTİYACI, SÜNNETİN TEFSİRDEKİ YERİ-1

Yukarıdaki başlık, İki sorunun bileşkesidir: 1. Kur'an'ın tefsir edilmeye, açıklanmaya ihti
VAHİYDE LÂFIZ VE MANA İLİŞKİSİ-3

Kelâm" kavramı, “bir anlam ifade eden söz dizimi” demektir.(1) Ne Allah'ın kelâmı, ne de i
VAHİYDE LÂFIZ VE MANA İLİŞKİSİ-2

İkinci Görüşe Ait Delillerin Değerlendirmesi: a) İslâm âlimlerinin ezici çoğunluğuna gö
- VAHİYDE LÂFIZ VE MANA İLİŞKİSİ-1
- KUR’AN’I KUR’AN YAPAN UNSURLAR
- KUR’AN’DAN BİR BELAGAT ÖRNEĞİ: “FASDE’ BİMA TÜ’MER”
- DERT KUR’AN’I ANLAMAK OLMALI, MİLLETİN İMANINI SARSMAK OLMAMALI (III)
- DERT KUR’AN’I ANLAMAK OLMALI, MİLLETİN İMANINI SARSMAK OLMAMALI-2
- DERT KUR’AN’I ANLAMAK OLMALI, MİLLETİN İMANINI SARSMAK OLMAMALI
- KUR’AN’IN TARİHSELLİĞİNİ İDDİA EDENLER!.
- DOĞRUDAN İNSANA HİTAP EDEN AYETLER-2
- DOĞRUDAN İNSANA HİTAP EDEN AYETLER-1
- KUR’AN’IN İ’CAZI
- KUR’AN’DA TEHADDÎ MERHALELERİ
- KUR’AN’IN BİR BENZERİ GETİRİLEMEZ
- KARIŞMAYAN İKİ DENİZ
- TEFSİRLER KAÇ KISIMDIR?
- KUR'AN'DAKİ TEKRARLARIN HİKMETİ
- FATİHA DA NAMAZ GİBİ İLAHÎ BİR PROJENİN PARÇASIDIR
- FATİHA SURESİ VE HALKLA İLİŞKİLER
- BURUC SURESİ PENCERESİNDEN ARAKAN VE BENZERLERİNE BAKIŞ
- KUR’AN’DA İKNA ÜSLUBU
- KUR’AN’IN EŞSİZ ÜSLÛBU
- KUR’ANIN İRŞAD YÖNÜ ÜZERİNE-2
- KUR’ANIN İRŞAD YÖNÜ ÜZERİNE-1
- BESMELE’NİN ÖZELLİKLERİ
- İŞÂRÎ TEFSİRDE EBCED HESABI
- RAHMAN SURESİ VE KUR'AN'IN TEMEL ESASLARI
- KUR’AN’IN FAZİLETİ
- KUR'AN'DA BAZI MÜŞKİL MESELELER-3
- KUR'AN'DA BAZI MÜŞKİL MESELELER-2
- KUR'AN'DA BAZI MÜŞKİL MESELELER-1

Rabbin için namaz kıl ve kurban kes.
Kevser:2
GÜNÜN HADİSİ
Her kim, inanarak ve karşılığını yalnız Allahtan bekleyerek Ramazan orucunu tutarsa, geçmiş günahları bağışlanır."
Buhârî
SON YORUMLAR
- Bu zor günde bu hikaye adeta bana rehber olmuştu Allah'a bin şükürler ols...
- Fakat bazan oluyor ki: Cadde-i Ahmediyede (A.S.M.) gittikleri halde, bilmiyorlar...
- Teşekkürler Hocam...
- Muzaffer Ozak Efendi Hazretlerinin Kabri Mübarekleri Nerededir ???...
- Birçok eserden süzülerek kaleme alınan eser aynı zamanda satır aralarında...
- Selamün aleyküm ben arapça sözleri çok istiyorum bana ulaşırmısınız...
- Fevkalade bir hayat. Divanıni merak ettim...
- ALLAH razı olsun. Maddî manevi bereketini nasip etsin inşaAllah Âmin...
- Maşaallah, ne güzel. Farkında değiliz ama bize bakıp imanını tazeleyen mi...
- Esselamu aleyküm Buraya ayrıca hadislerin kaynağında yazar mısınız?...
TARİHTE BU HAFTA
ANKET
Sitemizle nasıl tanıştınız?
Yükleniyor...