İLMİN ÇEŞİTLERİ VE İLİM ÖĞRENMENİN HÜKMÜ

Bil ki ilim öğrenmek beş kısma ayrılır: BİRİNCİSİ: FARZ OLAN İLİMLER. Bu da kendi arasında iki çeşittir:

Muhammed Emin Er

2017-04-17 16:42:22

Bil ki ilim öğrenmek beş kısma ayrılır:

BİRİNCİSİ: FARZ OLAN İLİMLER.

Bu da kendi arasında iki çeşittir:

1-Farz-ı ayn olan ilim. İslam'ın beş farzı, ihlas ve riya gibi insanın dini için muhtaç olduğu hususlar buna girer.

2-Farz-ı kifaye olan ilim. Sözü edilenlerin dışında olanları öğrenmektir. Birinci tür ilim daha faziletlidir.

Farz-ı Ayn'ın Ayrıntılı Olarak İzahı:

a-el-'Alâmî el-Fusûl adlı eserinde şöyle der: "İslam'ın öngördüğü farzlardan biri, kulun dinini yaşayabilmesi, Allah'a samimiyetle ibadet edebilmesi ve diğer insanlarla geçinebilmesi için ihtiyaç duyduğu bilgileri öğrenmesidir. Her mükellef erkek ve kadına, din ve hidayet/iman bilgisini öğrendikten sonra, abdest, gusül, namaz, oruç, -nisab miktarı malı olanlar için-zekat, ve –üzerine farz olanlar için-haccın ilimlerini, tacirlerin de muamelelerinde şüphe ve mekruhlardan kaçınabilmeleri için alım-satım ilmini öğrenmeleri farz kılınmıştır. Aynı şey esnaf ve zenaatkarlar için de geçerlidir. Kısacası, herhangi bir işle uğraşan bir kimsenin, haramdan kaçınabilmesi için o işin ilmini ve hükmünü öğrenmesi farzdır"(1)

a-Tebyînu'l-mahârim adlı eserde şöyle denir: "İslam'ın beş farzının ilmini ve ihlasın bilgisini öğrenmenin farz olduğu konusunda hiç şüphe yoktur. Çünkü amellerin sıhhati buna bağlıdır. Ayrıca helal-haram ve riya ilimlerini öğrenmek de farzdır. Zira kul, riyakârlığından dolayı işlediği amellerin sevabından mahrum kalır. Hased ve kendini beğenmişliğin bilgisini öğrenmek de aynı şekilde farzdır. Çünkü bu iki kötü huy, ateşin odunu yemesi gibi amelleri yiyip bitirirler. Alım-satım, nikah, talak gibi ilimleri de ilgili şahısların öğrenmesi farzdır. Öte yandan haram veya insanı küfre düşüren lafızları (elfaz-ı küfür) da bilmesi gerekir. Allah'a yemin olsun ki günümüzün en önemli meselelerinden biri de budur. Zira sıradan insanların çoğunun, farkında bile olmadan insanı küfre sokan sözleri sorumsuzca söylediklerini duymaktayız. İhtiyata en uygun olan şey ise, cahillerin her gün imanını, her ay da iki şahit huzurunda bir veya iki defa nikahını tazelemesidir. Çünkü böyle bir yanlışı erkek yapmasa bile, pek çok kadın yapmaktadır."(2)

Farz-ı Kifaye'nin Ayrıntılı Olarak İzahı:

Tebyînu'l-mahârim'de şunlar kayıtlıdır: "Farz-ı kifaye'ye gelince, bu da tıp, hesap, nahiv, lugat, kelam, kıraatler, hadis isnadları, vasiyet ve mirasların taksimi, yazı, beyan, bedi, maani, usul, nasih-mensuh, am-has, nas-zahir ilimleri gibi dünyevi işlerin düzene girmesi noktasında vazgeçilemez olan her ilimdir. Bu saydıklarımızın çoğu, tefsir ve hadis ilimlerinin aletleridir.

Aynı şekilde, haber ve eserlerin ilmi, rical, ricalin isimleri, sahabenin isimleri ve sıfatları, rivayetteki adalet, ravilerin zayıflarını güvenilir olanlarından ayırdedebilmek için hallerini bilme, hayat hikayelerinin ilimleri ve çiftçilik, dokumacılık, siyaset, hacamat yapma gibi temel meslekler de buna dahildir.

İKİNCİSİ: MENDÛB İLİMLER

Mesela fıkıhta ve kalp ilminde yani ahlak ilminde derinleşmek. Kalp/ahlak ilmi, faziletlerin çeşitlerini tanımayı ve nasıl kazanılacağını; kötü huyları öğrenmeyi ve onlardan nasıl kaçınılacağını açıklayan bir ilimdir.

Bu iki ilimde derinleşmek menduptur. Fakat ihtiyaç miktarınca öğrenmek farz-ı ayndır.

İhlas, riya, kendini beğenmişlik, hased gibi ilimleri ve kibir, kıskançlık, kin, düşmanlık, nefret, ihtiras, cimrilik, böbürlenme, hainlik, dalkavukluk, haktan yüzçevirmek, hile ve tuzak, şiddet ve tul-i emel gibi nefsin afetleri hakkındaki ilimleri öğrenmek de –ki bu konular İhyau ulumiddin'in "Rub'u'l-muhlikat" bahsinde geçmektedir- farz-ı ayndır. Konuyla ilgili olarak şunlar söylenmiştir: "Hiçbir insan bu tür afetlerden kendini kurtaramaz. Bu itibarla ihtiyaç duyduğu ölçüde öğrenmesi gerekir. Zira bu huyları ortadan kaldırmak farz-ı ayndır. Bu da ancak söz konusu afetlerin mahiyetlerini, sebeplerini, alamet ve ilaçlarını bilmekle mümkündür. Çünkü şerri bilmeyen kimse, onun tuzağına düşer. Diğer şeri ilimler de yukarıda sözünü ettiğimiz iki ilim gibidir; ihtiyaç ölçüsünde öğrenilmesi farz, derinleşmek ise menduptur.(3)

Dipnotlar

1-İbn Abidin, Reddu'l-Muhtar, I, 42

2-A.g.e, I, 42

3-İbn Abidin, Reddu'l-Muhtar'dan özetle, I, 43

Bu yazıya yorum yazın

Bu yazıya gelen yorumlar.

DİĞER YAZILAR

SAHÂBENİN ADALETİ VE ÂLİMLERİN BUNA DAİR AÇIKLAMALARI-2

İbn Hacer el-Heytemî diyor ki: "Sahabe arasında cereyan eden hâdiseler konusunda dilimizi tutmam

SAHÂBENİN ADALETİ VE ÂLİMLERİN BUNA DAİR AÇIKLAMALARI-1

1.Hâfız ibn Hacer el-Askalânî el-İsâbe adlı eserinde diyorki: "Ehli-sünnet, sahâbenin âdil

FİTNE HADİSLERİNE İTİRAZLAR

Bazı İslami oturumlara katılan hocalardan birisi, bu hadislerin(gelecekte olan fitnelerden bahsed

NEDİR İTTİHAD-I İSLAM?

İTTİHAD-I İSLAM, şeref tacımız, uhuvvet sancağımız, muhabbet bayrağımızdır. İTTİHAD-

BATI DÜNYASININ İHANET SENARYOLARI VE PİLTDOWN ADAMI

Batı dünyası ve materyalist felsefenin düzenbazları yalan üretmekte, hakikatleri evirip çevir

HZ. MUAVİYE'NİN, OĞLU YEZİD'İ VELİAHD TAYİN ETMESİ

Meseleyi iki açıdan ele almak durumundayız: A. İslâm şeriatına göre veliahtlığın hükm�

KUR’ÂN VE HADİS-İ ŞERİFLERDE MUTLU EVLİLİK PRENSİPLERİ-5

Eşler Arasında Dünya ve Âhiret Hayatını Berbat Eden Bir Kötü Davranış: Nuşûz Kur’ân,

HZ. MUÂVİYE RÂŞİD HALÎFELERDENDİR

Muâviye'nin (r.a) hayatına az çok vakıf olan biri, onun hidayete eren ve erdiren raşid halifele

KUR’ÂN VE HADİS-İ ŞERİFLERDE MUTLU EVLİLİK PRENSİPLERİ-4

"Sâliha" Eş Olmaya Çalışmak İslâmî hayatta en önemli konulardan olan iffeti koruma yollar

ABDULLAH BİN SEBE DİYE BİRİ YOK MUDUR?

Bazıları, Taberî'nin İbn Sebe ile ilgili aktardığı rivayetin senedinde Seyf b. Ömer et-Temim

KUR’ÂN VE HADİS-İ ŞERİFLERDE MUTLU EVLİLİK PRENSİPLERİ-3

Allah’ın emirlerini yerine getirip; yasakladıklarından da kaçınma gibi anlamlara da gelen “

Yapmayacağınız şeyleri söylemeniz, Allah katında büyük bir nefretle karşılanır.

SAFF, 3

GÜNÜN HADİSİ

Geçmiş peygamberlerin sözünden (hiç eksiksiz) nâsın eriştiği haberlerden birisi de: Utanmazsan dilediğini işle! (sözü) dür.

İLMİN ÇEŞİTLERİ VE İLİM ÖĞRENMENİN HÜKMÜ

Bu yazıya yorum yazın

Bu yazıya gelen yorumlar.

DİĞER YAZILAR

GÜNÜN HADİSİ

KATEGORİLER

SON YORUMLAR

TARİHTE BU HAFTA

ANKET

Sitemizle nasıl tanıştınız?

SİTE HARİTASI