MÜSLÜMAN DENGELİ İNSAN DEMEKTİR
Kâinatta var olan astronomik denge, jeolojik denge ve çevre dengesi gibi, insanlık dünyasında da psikolojik denge, sosyolojik denge ve ekonomik dengelerin olması ge¬rekir. Her şeyden önce ferdî adalet anlayışını temsil eden psikolojik dengenin yerleşmesi şarttır
Kâinatta var olan astronomik denge, jeolojik denge ve çevre dengesi gibi, insanlık dünyasında da psikolojik denge, sosyolojik denge ve ekonomik dengelerin olması gerekir. Her şeyden önce ferdî adalet anlayışını temsil eden psikolojik dengenin yerleşmesi şarttır. Fertleri zalim olan bir toplumda adalet anlayışını beklemek safdilliktir. Her tarafta insanları zehirlemeye can atan bir istibdat ve tahakkümün fertlerinde yeşerdiği bir toplumda evrensel normlarıyla adalet ölçüsünü bulmak imkânsızdır. Bu sebeple, önce "dengeli kişilik" kavramının zihinlere iyice yerleşmesi gerekir.
Dengeli Kişilik
Yaratılışta var olan "kuvvetler ayrılığı" prensibinin göz önünde bulundurularak "ölçülü bir hayat çizgisinin takip edilmesi" demektir.
Bilindiği gibi, pek çok değişkenliğe maruz, zararlı şeylerden korunmaya ve yararlı şeylerden istifade etmeye muhtaç olan insan bedeninde iskân edilen ruhun yaşayabilmesi için "üç kuvvet" yaratılmıştır. Bunlardan "iştiha" kuvveti menfaat elde etmek, "öfke" kuvveti zararlardan korunmak, "akıl" kuvveti ise iyi ve kötüyü, kâr ve zararı birbirinden temyiz edip ayırmak için verilmiştir. Özgür iradeye dayalı bir seçimin yapılması ve "imtihanda fırsat eşitliği" ilkesinin bir gereği olarak tahdit edilmeden oldukça serbest bırakılan bu kuvvetlerin ifrat-tefrit ve orta yol [vasat] mertebeleri söz konusudur:
a) İştiha Kuvveti
Bu kuvvetin ifrat mertebesi "fücur"dur ki "haram helâl demeden ırzları, şeref ve namusları
ayaklar altına alma arzusu" olarak kendini gösterir. Tefrit mertebesi ise "hümud"dur ki ne helâle ne de harama iştihasının olmamasıdır. Vasat mertebesi "iffet"tir ki yalnız helâline iştihasının olmasıdır.
b) Öfke Kuvveti
Bu kuvvetin ifrat mertebesi "tehevvür"dür ki sahibi ne maddî ne manevî hiçbir şeyden korkmaz. Tefrit mertebesi "cebanet"tir ki lüzumsuz yere evham edip korkar. Bu kuvvetin vasat yanı ise şecaattır ki sahibi dinî-dünyevî hak ve hukuku için gerekirse canını feda eder, ancak meşru olmayan şeylere karışmaz.
c) Akıl Kuvveti
Akıl kuvvetinin ifrat mertebesi "cerbeze"dir ki "hakkı batıl, batılı hak olarak gösterebilen cerbezeci bir zekâya, demagojik bir yapıya sahip olmak" demektir. Tefrit mertebesi "gabavet"tir ki sahibinin hiçbir şeyden, ne dünyadan ne de ahiretten haberi vardır. Akıl kuvvetinin vasat mertebesi ise "hikmet"tir. Hikmet ehli bir kimse hakkı hak bilir, onu takip eder. Batılı [yanlışı] da batıl olarak bilir ve ondan uzaklaşmaya çalışır.(1)
Dengeli kişilik konusuna ışık tutan bir misalle bu konuya son noktayı koymak istiyorum: Bir kısım sahabiler, ahiret hayatını kazanmak için geceleri hep namaz kılacaklarını, gündüzleri oruç tutacaklarını, evlenmeyeceklerini, evli olanlar da eşlerine yaklaşmayacaklarını söylemişlerdi. Hz. Peygamber (a.s.m.), bu gelişmeyi duyunca onları şu sözlerle uyardı:
"Sizin şöyle şöyle dediğinizi duydum. Bakın, yemin ederek söylüyorum ki ben, Allah'a hepinizden daha çok saygılıyım. Bununla birlikte oruç tuttuğum günler de olur, tutmadığım günler de... Namaz da kılarım, uyku da uyurum, kadınlarla da evlenirim. Kim benim sünnetimden [yolumdan] yüz çevirirse benden yüz çevirmiş olur."(2)
Hadis-i şerifte şöyle buyrulmuştur:
"Şüphesiz ki Rabbinin senin üzerinde hakkı vardır, nefsinin de senin üzerinde hakkı vardır, ailenin de senin üzerinde hakkı vardır; o hâlde, her hak sahibinin hakkını ver."(3)
Tek cümleyle, dünya ahirete mâni olmamalı, ahiret de dünyaya engel teşkil etmemeli; makam ve mevkiler, ayrıcalık pozisyonunda olmamalı; zenginlerden fakirlere yardım akışını sağlayan yollar bulunmalı, ancak zenginlerin malı fakirlere peşkeş çekilmemeli; ailede karşılıklı saygı ve sevgi esas olmalı; karşılıklı hak ve ödevlere riayet edilmelidir.
Adaletin şaşmaz kaynağı, Kur'andır. İnsan fıtraten medenîdir. Yani tek başına yerine getirmekten âciz kaldığı birçok şeye muhtaçtır. Bu sebeple de diğer insanlarla teşrik-i mesai etmek mecburiyetindedir. Yukarıda açıklandığı üzere, insanların iç donanımını teşkil eden öfke, iştiha ve akıl kuvvetlerine bir sınır konulmamıştır. Çünkü Allah, imtihan gereği olarak insanları özgür bırakmayı murat etmiştir. Böyle olunca insanlar, ifrat ve tefritlerle toplum hayatında haksızlık ve zulümlere girmemek için adalete muhtaçtırlar. Ancak her ferdin aklı adaleti idrakten âciz olduğundan, küllî bir akla ihtiyaç vardır ki fertler o küllî akıldan istifade etsinler. Öyle küllî bir akıl ise ancak kanun şeklinde olur. Böyle bir kanunun düzgün ve doğru bir ölçüye sahip olması için, insanların bütün ihtiyaçlarını, onların ferdî ve içtimaî hayattaki sıkıntılarını bilen bir kanun koyucu tarafından vazedilmesi gerekir. Bütün bu vasıflara haiz olan ise ancak insanların yaratıcısı olabilir. İşte Kur'an, Allah'ın sözü olarak insanlığa 14 asır boyunca bu adaleti temin ettiği gibi, bundan sonra da temin etmeye selâhiyetlidir. Şunu hemen ifade edelim ki tarih içerisinde meydana gelen haksızlıklar, Kur'an'ın değil, ona uymayan insanların maharetidir.(4)
Dipnotlar
1-krş. Nursî, İşaratü'l-İ'caz, s. 23.
2-el-Buharî, Nikâh, 1.
3-el-Buharî, es-Savm, 51.
4-krş. Nursî, İşaratü'l-İ'caz, s. 84.
Bu yazıya yorum yazın
Bu yazıya gelen yorumlar.
DİĞER YAZILAR
MÜNKERİ DEĞİŞTİRMEK

Soru: “Sizden kim bir münkeri görürse onu eliyle değiştirsin…” hadisindeki emir kipi, vuc
YA HAYIR KONUŞ YA SUS

Soru: Peygamber Efendimizin “ya hayır konuşsun ya da sussun” sözünün anlamı nedir?
SELEF-İ SALİHİNİN CUMA NAMAZINA VERDİĞİ ÖNEM

Kıymetli ziyaretçilerimiz, bilindiği gibi Cuma günü müminlerin katında diğer günlerden üst
NÜKTELER-4

Sütten nehirler O Rezzâk-ı Zülcelâl’in her gün insanî validelerden tâ koyunlara ve kedile
NÜKTELER-3

Takip edilecek yol Aklen hareket etmek isteyen bir kimsenin takip edeceği yol, Hâlik-ı Kâinat
İSLAM DAVETİNİ HİÇ DUYMAMIŞ KİŞİNİN DURUMU

Bütün hayatını İslam davetinden habersiz bir şekilde, bir dağın başında geçiren insanın,
EHL-İ SÜNNET VE’L-CEMAAT KİMLERDİR?

Soru-2: “Ümmetim yetmiş üç fırkaya ayrılacaktır…” hadisindeki ‘ümmet’ten kastedile
NÜKTELER-2

Haşr-i cismanî üzerine Geçmiş asırlarda her gün, faraza, yirmibin insan dünyaya geliyorsa,
DEİST VE ATEİST OLANLAR, HİRİSTİYAN VE YAHUDİLER İYİLİK YAPSALAR DA MI CENNETE GİREMEYECEKLER?

Sosyal medyada bir videoya rastladım. Doğru düşünen, doğru inanan ama doğruları yanlış sö
- NÜKTELER-1
- FITRAT ÜZERE DOĞMAK NE DEMEK?
- MÜSLÜMANI UTANDIRIP KENDİNE GETİREN AYETLER
- ALLAH’IN İSTEDİĞİ MÜSLÜMANLIK ÖRNEĞİ
- SEPETTEKİ ÇOCUK VE NAMAZ!
- NAMAZDA KAPILDIĞIM BİR TEFEKKÜR ANAFORU
- LÜTFEN ŞU GERÇEKLERİ UNUTMAYALIM VE UNUTTURMAYALIM!
- “O BÜYÜK ALLAH’IN BAŞKA İŞİ YOK MU Kİ BENİM GİBİ KÜÇÜK BİR ADAMLA UĞRAŞSIN! ”
- CEVAHİR-ÜL LÜ’LÜİYE’DEN PARILTILAR-13
- CEVAHİR-ÜL LÜ’LÜİYE’DEN PARILTILAR-12
- CEVAHİR-ÜL LÜ’LÜİYE’DEN PARILTILAR-11
- CEVAHİR-ÜL LÜ’LÜİYE’DEN PARILTILAR-10
- TAŞ ATANLARA GÜL ATMAK PEYGAMBER AHLAKLILARIN İŞİDİR
- MADDÎ VE MANEVÎ SAĞLIĞA KAVUŞTURAN REÇETE
- AHLAK OLMADAN NAMAZ, NAMAZ OLMADAN AHLAK KURTARICI OLABİLİR Mİ?
- CEVAHİR-ÜL LÜ’LÜİYE’DEN PARILTILAR-9
- İLİMSİZ ZİKİR OLMAZ, ALLAH’I BİLMEDEN DE ALİM OLUNMAZ
- CEVAHİR-ÜL LÜ’LÜİYE’DEN PARILTILAR-8
- İSLAM’IN GÜZEL GÜNLERİ SADECE BİR HAYAL Mİ?
- “ÜÇ AYLARDAN VE MÜBAREK GECELERDEN BANA NE?”
- CEVAHİR-ÜL LÜ’LÜİYE’DEN PARILTILAR-7
- CEVAHİR-ÜL LÜ’LÜİYE’DEN PARILTILAR-6
- CEVAHİR-ÜL LÜ’LÜİYE’DEN PARILTILAR-5
- ANNE KARNINDA AĞIZ, DÜNYADA NAMAZ
- İNSAN NASIL BİR VARLIKTIR?-2
- BENİM AKLIM DA ALLAH’IN VE AHİRETİN YOKLUĞUNU ALMIYOR
- İLİM ÇEŞNİSİ-4
- İNSAN NASIL BİR VARLIKTIR?-1
- İNSANIN YARATILIŞI-3

Dehşeti herşeyi kaplayan kıyametin haberi sana geldi mi?
Gaşiye, 1
GÜNÜN HADİSİ
Geçmiş peygamberlerin sözünden (hiç eksiksiz) nâsın eriştiği haberlerden birisi de: Utanmazsan dilediğini işle! (sözü) dür.
Abdullâh b. Mes'ûd (r.a)'dan
SON YORUMLAR
- Bu zor günde bu hikaye adeta bana rehber olmuştu Allah'a bin şükürler ols...
- Fakat bazan oluyor ki: Cadde-i Ahmediyede (A.S.M.) gittikleri halde, bilmiyorlar...
- Teşekkürler Hocam...
- Muzaffer Ozak Efendi Hazretlerinin Kabri Mübarekleri Nerededir ???...
- Birçok eserden süzülerek kaleme alınan eser aynı zamanda satır aralarında...
- Selamün aleyküm ben arapça sözleri çok istiyorum bana ulaşırmısınız...
- Fevkalade bir hayat. Divanıni merak ettim...
- ALLAH razı olsun. Maddî manevi bereketini nasip etsin inşaAllah Âmin...
- Maşaallah, ne güzel. Farkında değiliz ama bize bakıp imanını tazeleyen mi...
- Esselamu aleyküm Buraya ayrıca hadislerin kaynağında yazar mısınız?...
TARİHTE BU HAFTA
ANKET
Sitemizle nasıl tanıştınız?
Yükleniyor...