MÜSLÜMAN DENGELİ İNSAN DEMEKTİR
Kâinatta var olan astronomik denge, jeolojik denge ve çevre dengesi gibi, insanlık dünyasında da psikolojik denge, sosyolojik denge ve ekonomik dengelerin olması ge¬rekir. Her şeyden önce ferdî adalet anlayışını temsil eden psikolojik dengenin yerleşmesi şarttır
Kâinatta var olan astronomik denge, jeolojik denge ve çevre dengesi gibi, insanlık dünyasında da psikolojik denge, sosyolojik denge ve ekonomik dengelerin olması geÂrekir. Her ÅŸeyden önce ferdî adalet anlayışını temsil eden psikolojik dengenin yerleÅŸmesi ÅŸarttır. Fertleri zalim olan bir toplumda adalet anlayışını beklemek safdilliktir. Her tarafta insanları zehirlemeye can atan bir istibdat ve taÂhakkümün fertlerinde yeÅŸerdiÄŸi bir toplumda evrensel normlarıyla adalet ölçüsünü bulmak imkânsızdır. Bu seÂbeple, önce "dengeli kiÅŸilik" kavramının zihinlere iyice yerleÅŸmesi gerekir.
Dengeli KiÅŸilik
Yaratılışta var olan "kuvvetler ayrılığı" prensibinin göz önünde bulundurularak "ölçülü bir hayat çizgisinin takip edilmesi" demektir.
BilindiÄŸi gibi, pek çok deÄŸiÅŸkenliÄŸe maruz, zararlı ÅŸeyÂlerden korunmaya ve yararlı ÅŸeylerden istifade etmeye muhtaç olan insan bedeninde iskân edilen ruhun yaÅŸayaÂbilmesi için "üç kuvvet" yaratılmıştır. Bunlardan "iÅŸtiha" kuvveti menfaat elde etmek, "öfke" kuvveti zararlardan korunmak, "akıl" kuvveti ise iyi ve kötüyü, kâr ve zararı birbirinden temyiz edip ayırmak için verilmiÅŸtir. Özgür iradeye dayalı bir seçimin yapılması ve "imtihanda fırsat eÅŸitliÄŸi" ilkesinin bir gereÄŸi olarak tahdit edilmeden olÂdukça serbest bırakılan bu kuvvetlerin ifrat-tefrit ve orta yol [vasat] mertebeleri söz konusudur:
a) İştiha Kuvveti
Bu kuvvetin ifrat mertebesi "fücur"dur ki "haram helâl demeden ırzları, şeref ve namusları
ayaklar altına alma arzusu" olarak kendini gösterir. Tefrit mertebesi ise "hüÂmud"dur ki ne helâle ne de harama iÅŸtihasının olmamasıÂdır. Vasat mertebesi "iffet"tir ki yalnız helâline iÅŸtihasının olmasıdır.
b) Öfke Kuvveti
Bu kuvvetin ifrat mertebesi "tehevvür"dür ki sahibi ne maddî ne manevî hiçbir ÅŸeyden korkmaz. Tefrit mertebesi "cebanet"tir ki lüzumsuz yere evham edip korkar. Bu kuvÂvetin vasat yanı ise ÅŸecaattır ki sahibi dinî-dünyevî hak ve hukuku için gerekirse canını feda eder, ancak meÅŸru olmayan ÅŸeylere karışmaz.
c) Akıl Kuvveti
Akıl kuvvetinin ifrat mertebesi "cerbeze"dir ki "hakkı batıl, batılı hak olarak gösterebilen cerbezeci bir zekâya, demagojik bir yapıya sahip olmak" demektir. Tefrit merÂtebesi "gabavet"tir ki sahibinin hiçbir ÅŸeyden, ne dünyadan ne de ahiretten haberi vardır. Akıl kuvvetinin vasat merÂtebesi ise "hikmet"tir. Hikmet ehli bir kimse hakkı hak biÂlir, onu takip eder. Batılı [yanlışı] da batıl olarak bilir ve onÂdan uzaklaÅŸmaya çalışır.(1)
Dengeli kiÅŸilik konusuna ışık tutan bir misalle bu koÂnuya son noktayı koymak istiyorum: Bir kısım sahabiler, ahiret hayatını kazanmak için geceleri hep namaz kılaÂcakÂlarını, gündüzleri oruç tutacaklarını, evlenmeyecekleÂrini, evli olanlar da eÅŸlerine yaklaÅŸmayacaklarını söyleÂmiÅŸlerdi. Hz. Peygamber (a.s.m.), bu geliÅŸmeyi duyunca onları ÅŸu sözlerle uyardı:
"Sizin şöyle şöyle dediÄŸinizi duydum. Bakın, yemin edeÂrek söylüyorum ki ben, Allah'a hepinizden daha çok sayÂgılıyım. Bununla birlikte oruç tuttuÄŸum günler de olur, tutmadığım günler de... Namaz da kılarım, uyku da uyuÂrum, kadınlarla da evlenirim. Kim benim sünnetimden [yolumdan] yüz çevirirse benden yüz çevirmiÅŸ olur."(2)
Hadis-i şerifte şöyle buyrulmuştur:
"Şüphesiz ki Rabbinin senin üzerinde hakkı vardır, nefÂsinin de senin üzerinde hakkı vardır, ailenin de senin üzeÂrinde hakkı vardır; o hâlde, her hak sahibinin hakkını ver."(3)
Tek cümleyle, dünya ahirete mâni olmamalı, ahiret de dünyaya engel teÅŸkil etmemeli; makam ve mevkiler, ayrıÂcaÂlık pozisyonunda olmamalı; zenginlerden fakirlere yarÂdım akışını saÄŸlayan yollar bulunmalı, ancak zenginlerin malı fakirlere peÅŸkeÅŸ çekilmemeli; ailede karşılıklı saygı ve sevgi esas olmalı; karşılıklı hak ve ödevlere riayet edilmeÂlidir.
Adaletin ÅŸaÅŸmaz kaynağı, Kur'andır. İnsan fıtraten meÂdenîdir. Yani tek başına yerine getirmekten âciz kaldığı birçok ÅŸeye muhtaçtır. Bu sebeple de diÄŸer insanlarla teÅŸÂrik-i mesai etmek mecburiyetindedir. Yukarıda açıklanÂdığı üzere, insanların iç donanımını teÅŸkil eden öfke, iÅŸÂtiha ve akıl kuvvetlerine bir sınır konulmamıştır. Çünkü Allah, imtihan gereÄŸi olarak insanları özgür bırakmayı murat etmiÅŸtir. Böyle olunca insanlar, ifrat ve tefritlerle toplum hayatında haksızlık ve zulümlere girmemek için adalete muhtaçtırlar. Ancak her ferdin aklı adaleti idrakÂten âciz olduÄŸundan, küllî bir akla ihtiyaç vardır ki fertler o küllî akıldan istifade etsinler. Öyle küllî bir akıl ise anÂcak kaÂnun ÅŸeklinde olur. Böyle bir kanunun düzgün ve doÄŸru bir ölçüye sahip olması için, insanların bütün ihtiÂyaçlarını, onların ferdî ve içtimaî hayattaki sıkıntılarını bilen bir kanun koyucu tarafından vazedilmesi gerekir. Bütün bu vasıflara haiz olan ise ancak insanların yaratıÂcısı olabilir. İşte Kur'an, Allah'ın sözü olarak insanlığa 14 asır boyunca bu adaleti temin ettiÄŸi gibi, bundan sonra da temin etmeye selâhiyetlidir. Åžunu hemen ifade edelim ki tarih içerisinde meydana gelen haksızlıklar, Kur'an'ın deÄŸil, ona uymayan insanların maharetidir.(4)
Dipnotlar
1-krş. Nursî, İşaratü'l-İ'caz, s. 23.
2-el-Buharî, Nikâh, 1.
3-el-Buharî, es-Savm, 51.
4-krş. Nursî, İşaratü'l-İ'caz, s. 84.
Bu yazıya yorum yazın
Bu yazıya gelen yorumlar.
DİĞER YAZILAR
SAHÂBENİN ADALETİ VE ÂLİMLERİN BUNA DAİR AÇIKLAMALARI-2

İbn Hacer el-Heytemî diyor ki: "Sahabe arasında cereyan eden hâdiseler konusunda dilimizi tutmam
SAHÂBENİN ADALETİ VE ÂLİMLERİN BUNA DAİR AÇIKLAMALARI-1

1.Hâfız ibn Hacer el-Askalânî el-İsâbe adlı eserinde diyorki: "Ehli-sünnet, sahâbenin âdil
FİTNE HADİSLERİNE İTİRAZLAR

Bazı İslami oturumlara katılan hocalardan birisi, bu hadislerin(gelecekte olan fitnelerden bahsed
NEDİR İTTİHAD-I İSLAM?

İTTİHAD-I İSLAM, şeref tacımız, uhuvvet sancağımız, muhabbet bayrağımızdır. İTTİHAD-
BATI DÜNYASININ İHANET SENARYOLARI VE PİLTDOWN ADAMI

Batı dünyası ve materyalist felsefenin düzenbazları yalan üretmekte, hakikatleri evirip çevir
HZ. MUAVİYE'NİN, OĞLU YEZİD'İ VELİAHD TAYİN ETMESİ

Meseleyi iki açıdan ele almak durumundayız: A. İslâm ÅŸeriatına göre veliahtlığın hükmÃ
KUR’ÂN VE HADİS-İ ŞERİFLERDE MUTLU EVLİLİK PRENSİPLERİ-5

Eşler Arasında Dünya ve Âhiret Hayatını Berbat Eden Bir Kötü Davranış: Nuşûz Kur’ân,
HZ. MUÂVİYE RÂŞİD HALÎFELERDENDİR

Muâviye'nin (r.a) hayatına az çok vakıf olan biri, onun hidayete eren ve erdiren raşid halifele
KUR’ÂN VE HADİS-İ ŞERİFLERDE MUTLU EVLİLİK PRENSİPLERİ-4

"Sâliha" Eş Olmaya Çalışmak İslâmî hayatta en önemli konulardan olan iffeti koruma yollar
ABDULLAH BİN SEBE DİYE BİRİ YOK MUDUR?

Bazıları, Taberî'nin İbn Sebe ile ilgili aktardığı rivayetin senedinde Seyf b. Ömer et-Temim
KUR’ÂN VE HADİS-İ ŞERİFLERDE MUTLU EVLİLİK PRENSİPLERİ-3

Allah’ın emirlerini yerine getirip; yasakladıklarından da kaçınma gibi anlamlara da gelen “
- KUR’ÂN VE HADİS-İ ŞERİFLERDE MUTLU EVLİLİK PRENSİPLERİ-2
- SORU SORMA AHLAKI
- İLİM ALINACAK ÂLİMİN ÖZELLİĞİ VE SEÇİMİ
- KUR’ÂN VE HADİS-İ ŞERİFLERDE MUTLU EVLİLİK PRENSİPLERİ-1
- HÜR MÜSLÜMAN HANIMIN VASIFLARI:
- İLMİ, SALİH VE EHLİYETLİ HOCALARDAN ALMANIN ZORUNLULUĞU
- İLİM TAHSİLİNDE ÂLİ HİMMET SAHİBİ OLMAK
- İLİM TAHSİLİNDE VE ÖĞRETİMİNDE İYİ NİYET
- ORYANTALİST TEZLERİ İSLAM DÜNYASINDA YAYMAYA ÇALIŞAN ÜÇ GRUP
- HAKKA TALİP OLANLARA ÖNEMLİ TAVSİYELER
- İSLÂM, BİLİME DÜŞMAN MIDIR?
- İLİM TALEBESİNİN İHTİYAÇ DUYACAĞI MEZİYETLERİN ÖZETİ
- İLMİN KADRİNİ BİLMEK
- PEYGAMBERLERİN MASÛM OLUŞU
- BİR MEDRESE PROGRAMI ÖRNEĞİ
- ERZURUM TEDÂİLERİ-5
- ERZURUM TEDÂİLERİ-4
- ERZURUM TEDÂİLERİ-3
- ERZURUM TEDÂİLERİ-2
- HAK VE SALAHİYET ÇERÇEVESİNDE KADINLAR MESELESİ
- ERZURUM TEDÂİLERİ-1
- EHL-İ BEYT SEVGİSİ-2
- VAAZ VE NASİHAT ADABI
- EHL-İ BEYT SEVGİSİ-1
- TEZKİYE VE SİCİL AMİRLİĞİ
- İLMİ ARAŞTIRMALARDA İNSAFLI OLMAK VE HAKKA UYMAK
- BİR İRFAN OLUĞU; ARVAS SEYYİDLERİ-2
- İLİM TALEBESİNİN İHTİYAÇ DUYACAĞI MEZİYETLERİN ÖZETİ
- BİR İRFAN OLUĞU; ARVAS SEYYİDLERİ-1

Sakın sizi dünya hayatı aldatmasın.
Fâtır, 5
GÜNÜN HADİSİ
Her insan hata yapar. Hata edenlerin en hayırlıları tevbe edenlerdir."
Tirmizi
SON YORUMLAR
- Teşekkürler. Sanırım Envar neşriyat idi.Tam hatırlayamıyorum.....
- Çok güzel bir çalışma Rabbım ilminizi arttırsın bu çalışmalarınızı...
- Merhaba, Ben Foliant yayınlarından uğur. Sizinle iletişim kurmak istiyoruz ...
- Selamünaleyküm bu değerli yazınızdan dolayı Ahmets kardeşimizi tebrik edi...
- Vesîkalara göre, doÄŸum târîhi 13.01.1889 (1 Kânûnisânî 1304), vefât tÃ...
- Açıklayıcı ve net ifadelerle bilgi verdiğiniz ićin siteye teşekkür eder...
- Hocam açıklamalarınız için gerçekten yürekten teşekkürler Hep oyunlar...
- Az önce rast gele aldığım bir hadis kitabında rastgele açtığım bir sayf...
- Rabbimiz gani gani rahmet eylesin…...
- Yahudi propagandası için uydurulmuÅŸ yalan bir hikâyeyi bu güzel siteye yakÄ...
TARİHTE BU HAFTA
ANKET
Sitemizle nasıl tanıştınız?
Yükleniyor...