İNSAN RUHUNDAKİ DÖRT ÖZELLİK VE KULLUK
İnsan, ruhunun dört küllî hassaları/özellikleriyle dört kulluk vazifesini yapar:
a.İrade: İradenin en yüksek hedefi Allah’a kulluk yapmaktır. İnsanı makine-adam kılığından çıkaran, dilediğini serbestçe yapabilme özelliğine sahip kılan, yüce Allah'ın irade sıfatına şahitlik eden bu özellikle insan yüce Allah'a kul olur. Çünkü insan,
İnsan, ruhunun dört küllî hassaları/özellikleriyle dört kulluk vazifesini yapar:
a.İrade: İradenin en yüksek hedefi Allah'a kulluk yapmaktır. İnsanı makine-adam kılığından çıkaran, dilediğini serbestçe yapabilme özelliğine sahip kılan, yüce Allah'ın irade sıfatına şahitlik eden bu özellikle insan yüce Allah'a kul olur. Çünkü insan, hayvan ile melek arasında alçalıp yükselebilen, ferşten arşa kadar uzanan büyük bir meydanda, imtihana tabi tutulan biri olarak kendisine geniş fırsatlar ve büyük imkânlar tanınmış bir varlıktır. İnsana bu imkânlar verilmiş ki, bir yandan melek tarafı olan şuurlu ve akıllı ruhu ile yüksek makamlara çıkıp melek gibi bir insan veya daha üstün olabilsin.
Diğer taraftan da bitki ve canlılarla müşterek yanlarıyla da aksi istikamette hareket edip de hayvan gibi belki daha aşağı bir seviyeye de düşmesi mümkün olsun.
وَلَقَدْ ذَرَأْنَا لِجَهَنَّمَ كَثِيراً مِّنَ الْجِنِّ وَالإِنسِ لَهُمْ قُلُوبٌ لاَّ يَفْقَهُونَ بِهَا وَلَهُمْ أَعْيُنٌ لاَّ يُبْصِرُونَ بِهَا وَلَهُمْ آذَانٌ لاَّ يَسْمَعُونَ بِهَا أُوْلَـئِكَ كَالأَنْعَامِ بَلْ هُمْ أَضَلُّ أُوْلَـئِكَ هُمُ الْغَافِلُونَ
" Biz cinlerden ve insanlardan birçoğunu cehennem için halk ettik. Öyle ki onların kalpleri var, onunla idrak etmezler, gözleri var, ama onlarla görmezler, kulakları var, ama onlarla duymazlar, onlar hayvan gibidirler. Belki hayvandan daha ağıdırlar ve onlar gafillerin ta kendileridir."(1)
Bu ayetin manası şudur: Allah insanlardan ve cinlerden öyle bazı kimseler yaratmıştır ki, netice itibariyle özgür iradeleriyle yanlış yolu tercih ederek imtihanı kaybedip cehenneme giderler. Aslında Allah, onlara imtihanı kazanmaları için gereken bütün imkânları vermiştir. Konuyu idrak etmeleri için kalp/akıl vermiştir, fakat –bilerek- akıllarını kullanmadılar. Soruların cevapları olan kopyalar vermiş ve bunu görmeleri için göz de vermişti. Ancak –kendi iradeleriyle-gözlerini kapattılar, görmezlikten geldiler. Soruların cevapları olan hakikatleri kulaklarına haykıran ve her fırsatta onlara seslenen rehberler göndermişti. Fakat bunların sesine –özgür iradeleriyle-kulaklarını tıkamışlardı. Bu gibi beyinsizlerin imtihanda kalmaları kaçınılmazdır. Ayette bu hakikate işaret edilmiştir.
Şu da ispat gerektirmeyecek kadar açık bir hakikattir ki, imtihanlar kaybettirmek için değil kazandırmak için yapılır. Fakat acı bir gerçektir ki ekseriyetle kaybedenler kazananlardan daha çoktur. Bu gerçek İlahi imtihanda da geçerlidir.
وَمَا أَكْثَرُ النَّاسِ وَلَوْ حَرَصْتَ بِمُؤْمِنِينَ
"Resulüm! Ne kadar hırs gösterirsen göster, insanların ekserisi iman etmezler-yani imtihanı kaybederler-"(2) mealindeki ayette bu hakikate işaret edilmiştir.
İşte nizam ve intizamıyla bütün varlıkların eşsiz adaletine şahadet ettiği yüce Allah, âdil bir imtihanın gerçekleşmesi için insana serbestçe işleyebilen bir irade vermiştir. Bu iradenin asıl yaratılış gayesi Allah'ı tanımak, bilerek ona kulluk yapmak, ibadet edip imtihanı kazanmaktır. Her şey yaratıldığı gayeler istikametinde hareket etmekle huzur ve itminana kavuşur. İnsan iradesi de yüce Allah'ın iradesine boyun eğdiği zaman terakki eder, yükselir, mutlu olur.
b. Zihin: Tefekkür sisteminin projektörü olan zihnin terakki zirvesi marifetullahtır. Evet, bu unsurun insan vicdanına dercedilmiş olmasının ana hedefi yaratıcısını bulmak, onu tanımaktır. Eşya arasında ince münasebetleri etüt eden zihin, sanattan sanatkâra, varlıktan var edene, yaratıktan yaratana intikal eder.(3) Maksadını elde edince de lezzet-i ruhaniyeyi artırmak için marifetullah'da terakki eder.
c. Duygu: Ruhun bir özelliği de histir/duygudur. Her şeyde birçok gayeler vardır. Ancak bunlardan biri en büyüktür. İşte hissin en büyük gayesi Allah sevgisidir/ Muhabbetullah'tır. Bu gayenin tahakkuku ile de insanın hassas kalbi itminana kavuşur, tatmin olur, huzur bulur. Aşk-ı mecazîdeki fevkalade ıstırap bu hissin yanlış mecraya sevk edilmesinden kaynaklanmaktadır. Ruhun rahatı, vicdanın istirahatı aşk-ı hakiki olan Muhabbetullahtır. Bu hissi Mevla'nın sevgisine kanalize ettirmektir. Çünkü kalbin özel aşk odası olan süveydası bu sevda için yaratılmıştır.
d. Basiret: Ruhun hassalarından biri de latife-i rabbani denilen bir manevi gözdür, bir basiret, bir nurdur. Basar (göz) ile maddi şeyleri müşahede ettiğimiz gibi, basiret (manevi göz) ile de manevî şeyleri görürüz. İşte bu latifenin en yüksek gayesi şühud derecesinde yüce Mevlanın her an ilmiyle, kudretiyle yanında hazır, nazır olduğunu bilmektir. Yüce Rabbın latif icraatını müşahede etmekle ve esma-yı ilahiyyenin tecellilerini seyretmekle görevli bulunduğu içindir ki bu kalbî basirete "Latife-i Rabbani" adını almıştır.
Bu dört unsurun fonksiyonlarını yerine getirmelerine imkân verirseniz göreceksiniz ki, vicdanınız ruhani lezzetlerle mütelezziz olurken, ruhunuz huzur ile mutlu olurken, kalbiniz de
أَلاَ بِذِكْرِ اللّهِ تَطْمَئِنُّ الْقُلُوبُ
"Şüphesiz kalpler Allah'ı zikretmekle itminana kavuşur"(4) ayetini tilavet edecektir.
Dipnotlar
1-Araf, 7/179.
2-Yusuf, 12/103.
3-Gazali, Ebu Hamid Muhammed b. Muhammed, İhyau'l-Ulum, Kahire, 1358/1939, I/347.
4-Rad, 13/28.
Bu yazıya yorum yazın
Bu yazıya gelen yorumlar.
DİĞER YAZILAR
ABDULLAH BİN SEBE DİYE BİRİ YOK MUDUR?

Bazıları, Taberî'nin İbn Sebe ile ilgili aktardığı rivayetin senedinde Seyf b. Ömer et-Temim
KUR’ÂN VE HADİS-İ ŞERİFLERDE MUTLU EVLİLİK PRENSİPLERİ-3

Allah’ın emirlerini yerine getirip; yasakladıklarından da kaçınma gibi anlamlara da gelen “
KUR’ÂN VE HADİS-İ ŞERİFLERDE MUTLU EVLİLİK PRENSİPLERİ-2

Eşlerin Birbirinden Üstün Oldukları Noktalar: Kur’ân, اِنَّ اَكْرَمَكُمْ ع
SORU SORMA AHLAKI

İlim talebesinin önem arz eden vazifelerinden biri bilmediği ve kapalı kalan hususları sormayı
İLİM ALINACAK ÂLİMİN ÖZELLİĞİ VE SEÇİMİ

Eğitimin esasını oluşturan ve öğrencinin eğitimde başarısı için temel dinamiklerden biri
KUR’ÂN VE HADİS-İ ŞERİFLERDE MUTLU EVLİLİK PRENSİPLERİ-1

Aile Nedir? Kur’ân-ı Kerim’de, insanın beden, ruh ve aile sağlığı konusunda ihtiyaç duy
HÜR MÜSLÜMAN HANIMIN VASIFLARI:

-ALLAH’A KARŞI ADABI: 1-İmanlı, iffetli ve taatli olur. 2- Beş vakit namazını dürüst
İLMİ, SALİH VE EHLİYETLİ HOCALARDAN ALMANIN ZORUNLULUĞU

lmi hocadan almak, sahih ilmin anahtarı ve ilim talebesinin kurtuluş adresi ve zaferidir. Ehliyetl
İLİM TAHSİLİNDE ÂLİ HİMMET SAHİBİ OLMAK

Allah (c.c) gerek Yüce Kitabı'ndaki birçok ayet-i kerimede ve gerekse Elçisi aracılığıyla bi
İLİM TAHSİLİNDE VE ÖĞRETİMİNDE İYİ NİYET

Gizli ve aşikâr bütün işlerde iyi niyet, samimiyet ve ihlas her Müslüman için özellikle âl
ORYANTALİST TEZLERİ İSLAM DÜNYASINDA YAYMAYA ÇALIŞAN ÜÇ GRUP

A. Bilinçli Olarak Faaliyet Gösteren Münafıklar Birinci grup, Oryantalizmin üretip özenle be
- HAKKA TALİP OLANLARA ÖNEMLİ TAVSİYELER
- İSLÂM, BİLİME DÜŞMAN MIDIR?
- İLİM TALEBESİNİN İHTİYAÇ DUYACAĞI MEZİYETLERİN ÖZETİ
- İLMİN KADRİNİ BİLMEK
- PEYGAMBERLERİN MASÛM OLUŞU
- BİR MEDRESE PROGRAMI ÖRNEĞİ
- ERZURUM TEDÂİLERİ-5
- ERZURUM TEDÂİLERİ-4
- ERZURUM TEDÂİLERİ-3
- ERZURUM TEDÂİLERİ-2
- HAK VE SALAHİYET ÇERÇEVESİNDE KADINLAR MESELESİ
- ERZURUM TEDÂİLERİ-1
- EHL-İ BEYT SEVGİSİ-2
- VAAZ VE NASİHAT ADABI
- EHL-İ BEYT SEVGİSİ-1
- TEZKİYE VE SİCİL AMİRLİĞİ
- İLMİ ARAŞTIRMALARDA İNSAFLI OLMAK VE HAKKA UYMAK
- BİR İRFAN OLUĞU; ARVAS SEYYİDLERİ-2
- İLİM TALEBESİNİN İHTİYAÇ DUYACAĞI MEZİYETLERİN ÖZETİ
- BİR İRFAN OLUĞU; ARVAS SEYYİDLERİ-1
- İSLAMİ İLİMLERLE UĞRAŞMANIN VE İLME TEŞVİK ETMENİN ÖNEMİ
- ORYANTALİST TEZLERİ İSLAM DÜNYASINDA YAYMAYA ÇALIŞAN ÜÇ GRUP
- GÖNÜLDEKİ ZÜNNAR
- İMAN PENCERESİNDEN MUSİBET VE HASTALIKLAR-3
- İMAN PENCERESİNDEN MUSİBET VE HASTALIKLAR-2
- HOROZ GEORGE VE ÖZGÜRLÜK
- MEVLİD MESELESİ VE ZAMANA UYARLI ÇEŞİTLENEN FETVALAR
- İMAN PENCERESİNDEN MUSİBET VE HASTALIKLAR-1
- ENGELSİZSİNİZ

Sadece zanna uyuyorlar. Zan ise hiç şüphesiz hakikat bakımından bir şey ifade etmez.
Necm,28
GÜNÜN HADİSİ
Her ölenin amel defteri kapanır. Yalnız Allah rızası için yurt sınırında nöbet bekleyenler müstesnadır
Riyazü's Salihin, 2/1297
SON YORUMLAR
- İstifade etmek istiyorum....
- Bu hadiseler çok elzem bakışımi değiştiriyor masumane inkişafa sebep oluy...
- 18. Lem'a.. 19 değil...
- selamun aleyküm keşke bunlar kitap olsa?...
- "Vettakullahe ve yuallimeküm" "Siz Allah'tan korkarsanız, takva sahibi olursan...
- İnşallah düşünüyoruz..Biraz mesafe girdi araya..Kitaplarımızdan uzak kal...
- S aleyküm abiler... Bir şey soracağım kızılicaz notlarimizin devamı yok m...
- Harika...
- Doğumundan başlasaydınź ölümüne kadar yazsaydınız benim için daha fayd...
- Paranın M kemal olan kısmını değil de ters tarafını kullansanız daha iyi...
TARİHTE BU HAFTA
*Köprülü Fazıl Mustafa Paşa'nın Şehit düşmesi (19 Ağustos 1691)
*Mescid-i Aksa'nın Yahudilerce Yakılması(21 Ağustos 1969)
*Sakarya Savaşı (22 Ağustos 1921)
*Hz. Ebu Bekir (634) ve Ebussuud Efendi'nin (1574)[23 Ağustos]
ANKET
Sitemizle nasıl tanıştınız?
Yükleniyor...