H HARFİ

Habib (Habib-i Ekrem, A.S.M.): 1.Rahmeten lil-Âlemin olan Habib (A.S.M.) (L:120, MN:151); 2.Nev-i beşerin mâbihil iftiharı olan Habib-i Ekrem (M: 270); 3.Şefiimiz olan Habibullah Aleyhissalâtü Vesselâm (L:211). Hac: 1. Çok kıymetdar olan hacc-ül-ekber (KL:236).; 2.Din-i İslâm'ın kudsi ve semavi kongresi hükmünde olan bu hacc-ı ekber (EL:491); 3. Hayr-ı mahz olan sefer-i hac (STİ: 44)

İsmail Aksaraylı

i.aksarayli@mynet.com

2015-08-08 15:34:41

Habib (Habib-i Ekrem, A.S.M.): 1.Rahmeten lil-Âlemin olan Habib (A.S.M.) (L:120, MN:151); 2.Nev-i beşerin mâbihil iftiharı olan Habib-i Ekrem (M: 270); 3.Şefiimiz olan Habibullah Aleyhissalâtü Vesselâm (L:211).

Hac: 1. Çok kıymetdar olan hacc-ül-ekber (KL:236).; 2.Din-i İslâm'ın kudsi ve semavi kongresi hükmünde olan bu hacc-ı ekber (EL:491); 3. Hayr-ı mahz olan sefer-i hac (STİ: 44)

Haccâmlar (fıtri haccâmlar): Mülevves kana musallat belki memur olan sivrisinek ve pireler fıtri haccâmlar (28.L:2, LN:9).

Hacer: Hazret-i İsmail'in validesi olan Hacer (M:176).

Hadis dahileri, allâmeleri: Buhari ve Müslim olarak Kütüb-ü Sitte-i Hadisiye sahibleri olan ilm-i hadis dâhileri, allâmeleri (M:100).

Hadis: 1.Kur'ân-ı Hakim'in ve Kur'ân'ın müfessir-i hakikisi olan hadis (S: 170); 2.Kur'ân-ı Kerim (...) tefsiri olan Hadis-i Şerif (İ.İ.:113). Ehâdis-i sahiha: Müfessir-i Kur'ân olan ehâdis-i sahiha (Muh.: 25);

Hâdisat: Her birisi, bir Hakim-i Rahim'in birer memur-u müsahharı olan hâdisat ve mevcûdat (S: 327).

Hâdise-i Muhammediye: Nev-i beşerin en büyük hâdisesi olan hâdise-i Muhammediye (a.s.m.)(M:173).

Hads-i sâdık: Elektrik şuaı gibi olan hads-i sadık (Muh.:113).

Hâfıza: 1. İnsanın dimağındaki pek büyük ve pek küçük kütübhânesi olan kuvve-i hâfıza (Ş:211); 2. Levh-i mahfuzun nümunecikleri olan kuva-yı hâfızalar (Ş:211); 3. Âlem-i şehâdetten olan kafadaki hardal kadar kuvve-i hâfıza (M:266); 3. Kalbin mercimek kadar bir sandukçası olan kuvve-i hâfıza (L:50); 4. Elvâh-ı mahfuza hükmünde olan hâfızalar (S: 80); 5. Elvâh-ı mahfuzanın nümuneleri olan kuvve-i hâfızalar (M:312); 6.Elvâh-ı mahfuzanın küçük nümuneleri olan hâfızalar (M:313); 8.Büyük Levh-i Mahfuz'u yazan kalemden tereşşuh eden küçük küçük noktalar suretinde olan beni-beşerin kuvve-i hâfızaları (S: 55).

Hâfız-ı Şirazi: Hakikatbin olan Hâfız-ı Şirazi (M: 285).

Hafiflik: Zaruretin semeresi olan hafiflik (Muh.:43).

Hak (ehl-i hak): 1. Ehl-i sünnet ve cemâat olan ehl-i hak (M: 541); 2. Mânen gayet kuvvetli olan ehl-i hak (L:74).

Hak din: Gayet büyük ve geniş ve âli olan hak din (M:196).

Hak ismi: Bütün hakikatlerin mercii ve güneşi ve hâmisi olan Hak ismi (S: 106).

Hakâik-ı diniye: Saadet-i uhreviye gibi saadet-i dünyeviyeye dahi medar olan hakâik-ı diniye (KL:113).

Hakâik-ı imaniye: 1.İslâmiyet ve imandaki nokta-i istinad olan hakâik-ı imaniye (HŞ:74); 2. İslâmiyetin temel taşları olan hakâik-ı imaniye hazinesi (STG:166); 3. Âli ve bâki olan hakâik-ı imaniye (...) ve esâsât-ı İslâmiye (...) ve hidemât-ı uhreviye (M: 34); 4. Bâki elmaslar hükmünde olan hakâik-ı imaniyenin vazifesi (KL:124); İnkişâf-ı hakâik-ı imaniye: Tarikatlerın en mühim gayesi ve faidesi ve müntehası olan inkişâf-ı hakâik-ı imaniye (M:519).

Hakâik-ı İslâmiye: 1.Hakiki Hristiyanlığın esasına câmi olan hakâik-ı İslâmiye (STİ: 58); 2. Nücum-u sema-yı hidâyet olan (…) hakâik (hakâik-ı İslâmiye) (Muh.:38).

Hakâik-ı kudsiye: Kur'ân'ın perde-i nukuşu altında olan hakâik-ı kudsiyesi (NİK: 103).

Hakâik-ı Kur'âniye: Müttehit milliyetin can damarı hükmünde olan hakâik-ı Kur'âniye (M.Müd.: 177).

Hakikat: Kâr-âşina ve vazifeşinas olan hakikat (Mün.: 97).

Hakîkat-i İslâmiyet: 1. Âlem-i kevnde Adâlet-i ezeliyenin tecelli ve timsali olan hakikat-i İslâmiyettir ki asıl insaniyet-i kübrâ denilen şey odur (Muh: 38); 2.Câmi-i ahlâk-ı hasene olan Hakikat-i İslâmiye (DHÖ: 69).

Hakikat-i kudsiye: Bu vatanın ve bu milletin iki hayatlarının temel taşları olan Hakikat-i kudsiye (M.Müd.:11).

Hakikat-i Muhammediye (A.S.M.): "Eşhedü enne Muhammeder Resûlullah" olan dava-nın esası olan Hakikat-i Muhammediye (A.S.M.) (Ş:508).

Hakiki insanlar: 1. Mevcudâtın en müntehabı ve en muhtacı ve en nazenini ve en müştâkı olan hakiki insanlar (Ş:122); 2.Zişuur içinde en eşref olan hakiki insan (S:614, M:226).

Hakim: 1. Eâzım-ı Esmâ-i İlâhiyeden olan Rahim ve Hakim ve Vedûd (M: 303); 2.(Mâlik-ül Mülk-i Zülcelâl'in) evsâf-ı hakikiyesi olan Hakim, Kerim, Âdil, Rahim (Esmâ-i İlâhiyesi) (S:87); 3. Hakim-i Zülcelâl: Küre-i arz eczahâne-i kübrâsının eczacısı olan Hakim-i Zülcelâl (S:162).

Hâkim-i Ezeli: Vâcib-ül Vücud olan Hâkim-i Ezeli (Muh.:167).

Hakkalyakin: Ruh-u iman olan hakkalyakin (S:778).

Hakk-ı sabit: Bürhan-ı katı' üzerine teessüs ve her kemâle mümidd olan hakk-ı sabit (Muh.:38).

Hakkın hizmeti: Müzâhametsiz olan hakkın hizmeti (Mün.:95).

Halâvet: Âyâtın bir hassası olan usandırmamak ve halâvetini muhafaza etmek (L:270).

Hale mutabık: Belâğatın muktezası olan hale mutâbık, yani ilcaat-ı zamânâ muvafık ... (DHÖ: 81).

Hâlid Bin Velid: Bir dâhiye-i harp olan Hâlid Bin Velid (L:26).

Hâlik: 1. Rahim, Kerim, Enis, Vedûd olan Hâlik (L:215); 2. Vücudu icad eden ve o vücudun kayyumu olan Hâlik (MN:194); 3. Ezel-ebed Sultanı olan (...) Hâlik (S:27); 4. Sultan-ı Ezel ve Ebed olan Hâlik-ı Kâinat (S:657); 4. Erhamürrâhimin ve Ahkemülhâkimin olan (...) Hâlik-ı Kerim ve Rahim (KL:248); 5. Şiddet-i zuhurundan gizlenmiş ve (...) kibriya-yı azametinden tesettür etmiş olan (...) Hâlik-ı Rahim (L:347); 6. İzzet ve ceberut sahibi olan Hâlik-ı Zülcelâl (S:424); 7. Mâbud ve Müsteân olan Hâlik (M:421 STG:250); 8. Kâinatın şehâdetiyle, nihayet derecede Rahman, Rahim ve Latîf ve Kerim olan Hâlik-ı Zülcelâli Vel'ikram (M:278).

Hâlikıyet: Bir tek Zât-ı Akdes'in hassası ve lâzım-ı zâtisi (...) Hâlikıyet (L:323).

Halime-i Sa'diye: 1. Resul-i Ekrem Aleyhissalâtü Vesselâm'ın murdiası yani süt annesi olan Halime-i Sa'diye (M:160); 2. (Hz. Muhammed'in) Murdiası olan Halime-i Sa'diye (M:189).

Halk mahreci: Bütün harflerin esas mahreçleri olan "halk, vasat, şefe" mahreçleri (İ.İ.: 4).

Halk: Hakk'a ait olan halk ve icad (S:489).

Hamd: 1. Âlemin en mühim neticesi olan şükür ve ibadet ve hamd ve muhabbet (L:311); 2. Zişuur meyvelerin meyveleri olan hamd ve ibadet, şükür ve muhabbet (M: 254).

Hamele-i arş: Sevr ve Nesir ve İnsan ve diğeriyle müsemma olan hamele-i arş, melâikedir (Muh.: 60).

Hâmi: 1. Ganiyy-i Mutlak, Kerim-i Mutlak ve Kadir-i Mutlak olan bir Hâmi ve Râzık (M:422, STG:250); 2. Rahim, Kerim, Enis, Vedûd olan Hâlik, Sâni, Hâmi (L:215).

Hamiyet: Güzel ahlâkın esasları olan ihlas, samimiyet, fazilet, hamiyet, fedâkârlık, rıza-yı İlâhi, sevab-ı uhrevi (Ş:221).

Hamiyetfüruş: Türkçülük perdesi altına giren ve hakikaten Türk düşmanı olan o hamiyetfüruş mülhidler (M: 450, M.Müd.: 310).

Hamiyet-i İslâmiye: 1. Eskiden beri bu vatandaki hükümetin hakiki nokta-i istinadı ve kuvve-i mâneviyesinin membaı olan hamiyet-i İslâmiye (L:96); 2. Nuren nur olan hamiyet-i İslâmiye (HŞ:102); 3. Hakiki nokta-i istinad (...) ve kuvve-i mâneviye(…)nin membaı olan hamiyet-i İslâmiye (L:96).

Hammad İbn-i Seleme: Ricalullahtan ve İmam-ı Müslim ve ulema-i Mağribin mûtemedi ve makbûlü olan Hammad İbn-i Seleme (M:158).

Hamza (R.A.): Seyyidüşşüheda olan Hazret-i Hamza (R.A.) (M: 6).

Hapishâne: İmtihan meclisi olan şu medrese-i Yusufiye (Denizli Hapishânesi) (Ş:309).

Harab-ı dünya: Müfârakat-ı umûmiye hengâmı olan harab-ı dünya (Ş:70).

Hararet-i garize: Nâr-ı hayat-ı olan hararet-i garize (28.L:2).

Harb (İkinci Harb-i Umûmi): Mâsumların kanlarını heder etmek ve bütün insanlara zarar olan bu harb (KL: 234); Medeniyetin sefahat ve dalâletine ceza olarak gelen gadab-ı İlâhinin bir cilvesi olan Harb-i Umûmi (KL:123).

Harb yolu: En dehşetli yol olan harb yolu (M:198).

Hârikulâde: Âdet perdeleri altında gizli olan hârikulâdeler (S:423).

Hasan (Hz.): Beşinci halife olan Hazret-i Hasan (R.A.) (L:32).

Hasan-ı Basri:Ulema-i zâhir ve bâtının, tâbiin zamanında en büyük reisi ve İmam-ı Ali'nin mühim ve sadık bir şâkirdi olan Hasan-ı Basri (M:165).

Hasenat: Nass ile sabit olan Fâtır'ın sırf feyz-i fazlından olan hasenat (NİK: 46, 48).

Hasıl-ı bilmasdar: Bir emr-i sâbit olan hasıl-ı bilmasdar (S:493).

Hasm-ı din: Ehl-i tefrit olan ve cemâl-i İslâmı görmeyen ve nazar-ı sathıyla uzaktan İslâmiyete bakan hasm-ı din (Muh.:77).

Hastalar: Az sözden ve gürültüden müteessir olan hastalar (M:194).

Haşir Risâlesi: 1.Onuncu Söz namında ve mertebesinde olan Haşir Risâlesi (STG: 115); 2.Onuncu Söz olan Haşir Risâlesi (KL: 320).

Haşir: 1.Herkese imanı ve mârifeti farz olan haşir (S:653); 2.Umûma, iman lâzım olan haşir (S:653); 3.Pek şedid-ül ihtiyaç olan haşir (MN: 41); 4.Kâinatın en büyük neticesi olan haşir ve kıyametin tahakkuku ve dâr-ı saadetin açılması (Ş:94); 5.Yevm-i fasl olan haşir (S:437); 6.Ebed tarafında olan meydan-ı haşr (L:18); 7.Şimdilik perde-i gayb altında olan (...) meydan (meydan-ı haşir) (M:38).

Hâtem-i Divan-ı Nübüvvet: Sema-yı Risâletin kamer-i müniri olan Hâtem-i Divan-ı Nübüvvet (S: 626);

Hâtem-ül Enbiya: 1.Bürhân-ı nâtıki olan Hâtem-ül Enbiya Aleyhissalâtü Vesselâm (S: 243); 2.Kitab-ı kebirin âyet-i kübrâsı olan Hâtem-ül Enbiya Aleyhissalâtü Vesselâm (S: 243).

Hava unsuru: 1. Zihayatların çevik ve çalak hizmetçileri (L:301); 2. Zemin yüzündeki zihayatların hizmetçileri olan hava, ateş, su (M: 247).

Hava: 1. Masnûat-ı İlâhiyenin nescine, nakşına menşe ve müvellid ve beşik olan hava, su, ziya, toprak unsurları (S:297); 2. Menâbi-i hayat olan mâ' ve türab ve hava; 3.Emir ve irâdenin bir arşı olan hava (S: 166, STG: 243); 4. Emir ve irâde arşı olan unsur-u hava (28.L:3; LN: 30).

Havârik-ı zâhire: Marufe ve meşhure olan havârik-ı zâhire ve mucizât-ı mahsuse (Muh.: 164).

Havas: Sebeb-i tevazu ve terahhum olan havastaki meziyet (STİ: 78).

Havf: İhlâs-ı niyeti ihlâl eden ve anâsır-ı garaz olan neseb ve nesil ve tama' ve havf (Mün.: 93).

Havyar: Binler yumurta, binler yavru ve bazan bir milyon yumurtadan ibâret olan havyar (28.L:1, LN: 7).

Hay (ism-i Hay): İsm-i âzam veyahud İsm-i âzamın iki ziyasından bir ziyası veya altı nurundan bir nuru olan ism-i Hay (L:310).

Hayâ: Nefsin sıkılmasıyla yüzde peyda olan kızartı (İ.İ.:167).

Hayal: 1.Cevher-i insaniyetin en küçük ve en hasis hizmetkârı olan hayal (M:138); 2. Mahall-i suver olan hayal (Muh.: 90); 3. İnsaniyetin bir kuvâsı ve hâdimi olan kuvve-i hayaliye (HŞ:25); 4. Aklın bir hizmetkârı ve tasvircisi olan kuvve-i hayâliye(S: 92); 5. Mahiyet-i insaniyenin bir hizmetkârı olan kuvve-i hayaliye (Ş:218); 6. Mağlata-i vehmiye üstüne mebni olan kuvve-i hayal (Muh.:89).

Hayalât: Basar-ı basiretinize gışâvet ve perde olan hayalât (Muh.:55).

Hayat vermek: Zihayat âleminde en haşmetli ve en dehşetli olan diriltmek ve hayat vermek ve ölümle terhis etmek (Ş:258).

Hayat-1: 1.İsm-i Hayy ve İsm-i Muhyi'nin bir cilve-i âzâmından olan hayat (L:310); 2.İsm-i Hayy'ın bir cilve-i âzâmı ve İsm-i Muhyi'nin bir tecelli-i elfâtı olan bu hayat (L: 312); 3.Vücudun en parlak nuru olan hayat (S: 498); 4.En büyük nimet olan hayat (İ.İ.:176); 5.Hayat-ı ezeliye güneşinin ziyası olan (...) cilve-i hayat (S:116); 6.Mevcudât içinde en kıymetdar ve nurani olan hayat ve şuur (S:604); 7.Seri-üz zeval olan şu hayat (MN:94, 96); 8.Şems-i Ezeli'nin (...) tecelli-i esmâsının nokta-i merkeziyesi olan hayat (MN:12); 9.Hayat-ı ezeliye güneşinin ziyası olan (...) cilve-i hayat (L:318); 10.Şu dünyanın mânevi güneşi olan hayat (M:270); 11.Teşahhus-u Ehadiyetin esasları olan ilim ve kudret ve hayat ve sem' ve basar (Ş:10); 12.Cemâlli olan hayat (...) bir bürhan-ı Ehadiyettir (NİK:120). Dağdağa-i hayat: Kavga ve müzahemetin meydanı olan dağdağa-i hayat (MN: 232, Muh.: 119),.

Hayat-2: Âlem-i insaniyette ve İslâmiyette üç muazzam mesele olan iman ve şeriat ve hayat (KL:156).

Hayat-ı dünyeviye: 1.Nev-i beşerin mâşuk-u mecâzisi olan hayat-ı dünyeviyye (S: 160, STG:6); Dünya hayatı: Lehviyat-ı nevmiye mesabesinde olan dünya hayatı (MN:199).

Hayat-ı ebediye: 1. Pek uzun olan hayat-ı ebediye (L: 6); 2. Nev-i insanın en büyük gayesi olan hayat-ı ebediye (S: 112, L:315); 3. Bâki olan (...) uzun hayat-ı ebediye (L:113); Hayat-ı bâkiye: Ayn-ı lezzet olan hayat-ı bâkiye (Ş: 481); Hayat-ı uhreviye: Pek çok uzun olan hayat-ı uhreviye (Ş: 190); Dâr-ı saadetteki hayat: Taşıyla ve ağacıyla, toprağıyla hayattar olan dâr-ı saadetteki hayat (L:314).

Hayat-ı içtimaiye-i beşeriye: Gafletkârâne ve dalâlet-pişe olan sefihâne hayat-ı içtimaiye-i beşeriye (M: 43).

Hayat-ı içtimaiye-i İslâmiye: Efkâr-ı âmmede, hayatperest insanların nazarında zâhiren geniş ve hâkimiyet noktasında cazibedar olan hayat-ı içtimaiye-i İslâmiye ve siyaset-i diniye (KL:211).

Hayat-ı insaniye: 1.En yüksek derece-i hayat olan hayat-ı insaniye (S:496); 2.Tabaka-i hayatın en ulvisi olan hayat-ı insaniye (M: 8).

Hayat-ı nebat: Envâ-ı hayatın en ednası olan hayat-ı nebat (S:536); 2.En basit tabaka-i hayat olan hayat-ı nebatiye (M: 7); 3.En edna tabaka-i hayat olan hayat-ı nebatiye (M: 8).

Hayırlı neticeler vermek: Vazife-i İlâhiye olan muvaffakıyet ve hayırlı neticeleri vermek (Ş:353).

Haysiyet: Hayat, onun yoluna feda edilen ve hayattan bin derece daha yüksek olan haysiyet (DHÖ: 39).

Hayvanât: 1. Kâinat denilen ağacın dalları (...) uçlarında bulunan ve çiçekleri ve yaprakları hükmünde olan nebatat ve hayvanat (Ş: 20); 2. Rahmân'ın rızka muhtaç misafirleri hükmünde olan hayvanât (S: 369); 3. Semerat-ı Rahmet ve mucizât-ı kudret ve kelâmât-ı hikmet olan nebâtat ve hayvanat (S:317); 4. Vücuda lâyık ve hayata âşık ve bekaya müştâk olan hayvanat taifeleri (M: 303); 5. Cin ve ins ve insanın hizmetkârları olan hayvanlar (S: 128); 6. İnsanlara hizmetkâr olan hayvanlar (NİK: 74); 7. Nazdar çiçeklerin dostları olan nazenin hayvancıklar (S:240);

Hayvanata merhamet: Rikkat-i letâfetin lem'ası olan hayvanata merhamet (M:151).

Hayy-ı Kayyum: Hayat-ı sermediye sahibi olan Zât-ı Hayy-ı Kayyum (S: 113, L: 315).

Hemşireler: Şefkat kahramanları olan .. mübârek hemşireler (GR:21).

Heva-yı nefis: Âkıbeti görmeyen ve neticeleri düşünmeyen ve lezzet-i hazıraya mübtela olan his ve heva-yı nefs (L:261).

Hevesat-ı gayr-ı meşrûa: Zehirli bal hükmünde olan hevesat-ı gayr-ı meşrûa (S: 153, KL:172).

Hırs: 1.Medar-ı şekavet ve hasâret ve elem olan israf ve hırs (Ş:171); 2.Sebeb-i hüsran olan hırs (Ş:170).

Hırs-ı hakiki: Âli bir haslet olan hırs-ı hakiki (M: 33).

Hırs-ı mecazi: Fena haslet olan hırs-ı mecazi (M: 33).

Hısset: Sefillik ve bahillik ve tamâkârlık ve hırsın bir halitası olan hısset (L:134).

Hiciv: Şâirâne, müfritâne, edebşikenâne, hodpesendâne olan fikr-i hiciv (STİ: 51).

Hicv-i âsiyâne: Aldatıcı cerbezenin neticesi olan hicv-i âsiyâne (STİ: 50).

Hicv-i müfteriyâne: Aldatıcı cerbezenin neticesi olan hicv-i(...) müfteriyâne (STİ: 50).

Hicv-i namusşikenâne: Aldatıcı cerbezenin neticesi olan hicv-i(...) namusşikenâne (STİ: 50).

Hidâyet: 1.Hasıl-ı bil'masdar olan hidâyet (İ.İ.:61); 2.Sıfat-ı sâbite olan hidâyet (İ.İ.:61); 3.Tarik-ı Kur'ân olan (...) hidâyet (Muh.:158); 4.İstiğna ve istiklâliyet hassasıyla mümtaz olan şeriattaki İlâhi hidâyet (STİ: 34); 5.Binlerce menfaat delilleri olan hidâyet (MN:133); 6.Mâye-i ervâh olan zülâl-i hidâyet (Muh.:165); 7.Şeriatin ruhu olan nur-u hidâyet (STİ: 34).

Hidemât-ı uhreviye: Âli ve bâki olan hakâik-ı imaniyeye ve esâsât-ı İslâmiyeye ve hidemât-ı uhreviye (M: 34).

Hikâyeler (Sözler'in hikâyeleri): Onuncu Söz'ün ve Yirmi İkinci Söz'ün hikâyeleri gibi, sâir Sözler'in hikâyeleri, kinâiyat kısmındandırlar ki begayet doğru ve gayet sadık ve mutâbık-ı vâki olan hikâyeler (S:655).

Hikemiyât-ı Kur'âniye: İsm-i Hakem ve Hakîm'in cilveleri olan hikmet-i kudsiye (...) ve hikemiyât-ı Kur'âniye (STG: 85).

Hikmet: 1. Hadd-i vasat ve medâr-ı istikamet olan hikmet (L: 54); 2. Kuvvetli ve şümûllü dört anâsır-ı mâneviye olan hikmet, adâlet, inâyet, merhamet (S:88); 3. Ezelden ebede müteselsil olan hikmet (Muh.: 39); 4. Kâinatın renkleri, zinetleri, ışıkları, ziyaları, sanatları, hayatları, râbıtaları hükmünde olan hikmet, inayet, rahmet, cemâl, nizam, mizan, zinet (L:298); 5. Kâinatın tedbir ve idaresinde hükümferma olan rızk ve rahmet ve inâyet ve hikmet (S:718); 6. Kâinatta ve umum mevcudâtta hükümferma olan rahmet, inayet, adâlet, hikmet, iktisad ve nezâfet (L:292).

Hikmetullah: Nizam-ı âlemin esası olan hikmetullah (Muh.:82).

Hikmet-i İlâhiye: 1. Hikmet denilen makine-i âlemin nizamı ve telgraf hattı gibi umum âleme uzanan ve dalbudak salan kanun-u Nurâni-yi İlâhiyenin müessisi olan hikmet-i İlâhiye (DHÖ:50); 2. İnâyet-i ezeliyenin timsali olan hikmet-i İlâhiye (S:549, Muh.:168).

Hikmet-i kudsiye: İsm-i Hakem ve Hakim'in cilveleri olan hikmet-i kudsiye (...) ve hikemiyât-ı Kur'âniye (STG:85).

Hikmet-i tâmme: inâyet-i ezeliyenin timsali olan hikmet-i tâmme (İ.İ.:53).

Hikmet-i âmme-i kâinat: İsm-i Hakîm'in cilve-i âzâmından olan hikmet-i âmme-i kâinat (L:291).

Hikmet-i beşeriye: Medeniyetin ruhu olan felsefe-i Avrupa ve hikmet-i beşeriye (S: 431).

Hikmet-i cedide: Hürriyetperver olan hikmet-i cedide (Muh.: 83).

Hikmet-i felsefe: Cin ve insin hattâ şeytanların netice-i efkârları ve muhassala-i mesaileri olan medeniyet ve hikmet-i felsefe ve edebiyât-ı ecnebiye (S: 432).

Hikmet-i hilkat: Zât-ı Kayyum-u Ezeli kendi sanatını kendisi temaşa etmek olan hikmet-i hilkat (L: 326).

Hilaf (Arzu-yu hilaf): 1. Kalb dedikleri latîfe-i Rabbaniyenin pası ve zengârı hükmünde olan arzu-yu hilaf (M: 136); 2. Hakikatin keşfine mâni olan arzu-yu hilaf ve iltizam-ı muhalif ve tarafdar-ı nefis (Muh.: 118).

Hilâfet: Daire-i İslâm'ın merkezi ve râbıtası olan nokta-i hilâfet (DHÖ:30).

Hilâfiye (mesail-i hilâfiye): İçtihadi olan mesail-i hilâfiye (STİ: 21).

Hile: Ahlâksızların işi olan hile, yalan (Ş:126).

Hilkat: 1. Dünyanın ibtidasından tut, tâ âhiretin en nihayetine kadar uzanmış ve ferşten arşa ve zerreden şemse kadar yayılmış olan şecere-i hilkat (S: 146); 2. Feza-yı gayr-ı mütenahide dal ve budakları münteşir olan şecere-i hilkat (Muh.:9); Hikmet-i hilkat: Zât-ı Kayyum-u Ezeli kendi sanatını kendisi temaşa etmek olan hikmet-i hilkat (L:326).

Hilkat-i âlem: Şecere-i Tûbâ gibi olan hilkat-i âlem (Muh.: 70).

Hilkatteki kemâl ve hüsün: "Daire-i imkânda daha ahsen yoktur" olan sözü, İmam-ı Gazali'ye dediren hilkatteki kemâl ve hüsün (Muh.:32).

Himalaya silsilesi: Âzam-ı cibâl-i dünya olan Çamular'ın annesi olan Himalaya silsilesi (Muh.:65).

Hindistan cevizi: Kudret konserveleri olan kavun, karpuz, nar, süt kutusu Hindistan cevizi (S:299).

His: 1.Âkıbeti görmeyen ve neticeleri düşünmeyen ve lezzet-i hazıraya mübtela olan his ve heva-yı nefis (L:261); 2.Vicdanın anâsır-ı erbaası ve ruhun dört havassı olan irâde, zihin, his, latîfe-i Rabbaniye (HŞ:108).

Hiss-i kablelvukû: Rüya-yı sâdıka gibi olan hiss-i kablelvukû (EL:498).

Hissiyat-ı ulviyye: Hayat-ı medeniyet olan (...) hissiyat-ı ulviyye (DHÖ:63).

Hissiyat-ı Yâkubiye. İsm-i Rahim'in vusulüne vesile olan hissiyat-ı Yâkubiye (M:30).

Hitap çiçeği: Mânevi, gaybi, hayatdar olan beyan ve hitab çiçeği (M:250).

Hizb-i Kur'âni (Hizb-ül Ekber-i Âzam): 1. Risâle-i Nur'un üstadları ve membaları olan mühim âyetler (EL: 511); 2.Risâle-i Nur'un üstadı ve mehazı (...) olan bazı âyetler (EL: 510); 3. Sevabları çok ziyade olan âyetler ve sureler (EL: 511).

Hizb-ül Ekber-i Âzam: Kur'ân-ı Azimüşşân ve Muciz-ül Beyan'ın Hizb-ül Ekber-ül-Âzam namında, Resâil-in Nuriye'nin membaları ve esasları olan beş yüzden fazla âyetler (KL: 88).

Hizb-i Kur'âni: Hizbullah olan hizb-i Kur'âni (STG:89, Ş:579).

Hizb-ül Ekber-i Nuri: Risâle-i Nur'un Zülfikârı olan Hizb-ül Ekber-i Nuri (KL:256).

Hizb-ül Ekberi: Arabi Âyet-ül Kübrâ ve Münacât'ın hülasası olan Hizb-ül Ekber (KL:323).

Hizmet-i Kur'âniye: 1.Hak ve hakikat olan hizmet-i Kur'âniye (M:525); 2.Her saati (...) ebedi bir hazineyi açabilir olan hizmet-i Kur'âniye (M: 449); 3.Onun (i'câz-ı Kur'ân'ın) reşehâtı ve berekâtı nevinden olan hizmetimiz (STG:220).

Hizb-üş şeytan: Küre-i arz gemisinde ehl-i hidâyetle beraber bulunan ehl-i dalâlet olan hizb-üş şeytan (L:66).

Hodbinlik: Ene ve enâniyetin eşkal-i habisesi olan (...) hodbinlik (STİ: 19).

Hodendişlik: Ene ve enâniyetin eşkal-i habisesi olan (...) hodendişlik (STİ: 19).

Hodgâmlık: Ene ve enâniyetin eşkal-i habisesi olan hodgâmlık (STİ: 19).

Horhor Medresesi: Medreset-üz Zehra'nın Van'daki nümunesi olan ve vefat eden Horhor Medresesi (Mün.: 46).

Hubb-u câh: Mezmum bir haslet olan hubb-u câh (L:141).

Hububat: Dünyada medar-ı rızk olan hububat (M: 254).

Hukuk-u amme: Hukukullah mânâsında olan hukuk-u amme (EL:577).

Hukuk-u ibad: Mehâsin-i mücerredenin şulesi olan (...) hukuk-u ibad (M:143).

Hukukullah: 1.Mehâsin-i mücerredenin şulesi olan hukukullah (...) (M:142); 2.Menâfi-i umûmiyye olan hukukullah (DHÖ:62);

Hukuk-u umûmiyenin müdafaası: Müddeiumûmilerin (...) vazifeleri olan hukuk-u umûmiyenin müdafaası, hukukullah nevinden (EL:578).

Hulle (Hûrilerin elbisesi): Cennetin yetmiş ayrı ayrı envâ-ı zinet ve letâfetinin nümuneleri olan yetmiş muhtelif hulle, (...) nefisteki bütün hâsseleri memnun edecek, okşayacak yetmiş envâ-ı hüsün (S:689).

Humud: Fesadı ve ifrat ve tefriti olan humud ve fücur (L:54).

Hûri: Cins-i latîf olan hûri (S:529); Her biri, ruhlu küçük birer cennet hükmünde olan hûriler (S:689).

Huruf: 1.Kur'ân'ın bir temel taşı olan hurufu (M.Müd.:334); 2. Mevcudat-ı havâiye olan huruf(...), (Kur'ân'da) hususan evâil-i suredeki şifre-i İlâhiyenin hurufatı (LN: 31).

Huruf-u mukattaa: 1.Surelerin başlarındaki birer şifre-i İlâhiye olan huruf-u mukattaa (M: 546); 2.Bir şifre-i İlâhiye olan surelerin başlarındaki huruf (Huruf-u mukattaa) (S: 391).

Huzuzât-ı nefsâniye: Hiç-ender-hiç olan muvakkat huzûzât-ı nefsâniye(S: 135).

Hüccetullah'ın miftahı (Belâgat): Hüccetullah'ın miftahı, yalnız istiare ve mecaz üzerine müesses ve asl-ı i'câz olan belâgattır (Muh.: 69).

Hüccet-ül-İslâm: İmam-ı Ali Radıyallahü Anhü'nün en mühim ve en müdakkik Üveysi bir şâkirdi ve İslâmiyetin en meşhur ve parlak bir hücceti olan İmam-ı Gazali (R.A.), Hüccet-ül-İslâm (STG:119).

Hüdâ-i Kur'ân: Derde şifa ve ilâç olan hüdâ-i Kur'ân (NİK: 87).

Hükemâ-yı işrâkıyun: Hükemânın münevver kısmı olan hükemâ-yı işrâkıyun (S:462).

Hüküm (imani hüküm): Vicdani ve akli olan imani hükümler (İ.İ.:83).

Hükümet-i Cumhuriye: 1.Asya'nın ileri kumandanı olan bu Hükümet-i Cumhuriye (T: 222, M.Müd.:46); 2.Bitaraf ve hürriyetperver olan Hükümet-i Cumhuriye (M.Müd.:45).

Hükümetin selâmeti ve asayişin devamı için, eşhas feda edilir [düsturu] : Merhametsiz siyasetin bir düsturu olan hükümetin selâmeti ve asayişin devamı için, eşhas feda edilir (M: 43).

Hükümetler: Pis menfaati için İslâmlarda ve Asyada dinsizliğin intişârına tarafdar olan fitnekâr ve cebbar hükümetler (KL:75).

Hülâgu asrı: Dehşetli asır olan Hülâgu ve Cengiz asrı (STG:104, Ş:596).

Hülâgû fitnesi: Âlem-i İslâmca en dehşetli olan Cengiz ve Hülâgû fitnesi (Ş:263).

Hürmet: 1.Hayat-ı içtimaiyede en mühim esas olan hürmet ve merhamet (KL:328); 2.Hayat-ı içtimaiye-i insaniyede en mühim ve gayet güzel olan hürmet ve merhamet (L:202).

Hürriyet: Hâkimiyet-i milliyeyi temin ile makina-yı hayatın buharı olan hürriyet (DHÖ:52); En ziyade muhtaç olduğum ve hayatımda en esaslı düstur olan hürriyetimdir (M.Müd.:157).

Hürriyet-i efkâr: Seyf ve kuvvet-i medeniyet menzilinde bulunan hürriyet-i efkâr (DHÖ: 78).

Hürriyet-i mutlaka: İtaat-ı askeriyeye münafi olan hürriyet-i mutlaka (DHÖ: 38).

Hürriyet-i şer'iye: Esaret-i nefs altına girmeyi yasak etmiş ve gayre tecavüzü tecviz etmeyerek şeriata istinat etmiş olan sultan-ı hürriyet-i şer'iye (DHÖ:51).

Hürriyet-i şer'iyenin esasları: Hürriyet-i şer'iyenin esasları olan müstebidlere dalkavukluk etmemek ve biçarelere tahakküm ve tekebbür etmemek (HŞ:35).

Hüseyn-i Cisri: Bizim hemasrımız ve fikren birâderimiz olan Hüseyn-i Cisri (Muh.:57).

Hüsn-ü ahlâk: Siyasetin gayrı olan hüsn-ü ahlâk ve istikamet ve saire gibi makasıd-ı meşrûa (HŞ:95).

Hüsn-ü amel: Gurura müncer olan hüsn-ü amel (S:288).

Hüsn-ü ifham: Hidâyet-i Kur'ân'ın bir nuru olan (...) hüsn-ü ifham (S:257).

Hüsn-ü mücerred: Makasıd-ı şeriatin müvazenesinden hasıl olan hüsn-ü mücerred (Muh.: 27).

Hüsn-ü zan: Seciye-i İslâmiye olan hüsn-ü zan (HŞ:54).

Hüsün: 1.Mevcudâtta sebeb-i muhabbet olan hüsün ve ihsan ve kemâl (L:13); 2.Mahbûblarda, sebeb-i muhabbet (...) olan hüsn (M: 241); 3.Hakâikın hey'et-i mecmuasının tenâsübünden hasıl olan hüsün ve cemâl (S:465); 4.Müvazenet ve tenasübden naşi olan hüsün (Muh.:32).

Hüzn-ü mâsumâne: Dünyanın ruhani lezzeti olan hüzn-ü mâsumâne (DHÖ: 46).

Hüzn-ü mazlûmâne: Dünyanın ruhani lezzeti olan (...) hüzn-ü mazlûmâne (DHÖ: 46).

Bu yazıya yorum yazın

Bu yazıya gelen yorumlar.

DİĞER YAZILAR

"Allah bize yeter, O ne güzel vekildir" dediler.

Âl-i İmrân; 173

GÜNÜN HADİSİ

Hikmetli söz, müminin yitiğidir. Onu nerede bulursa almaya en layıktır.

Tirmizi, İlim, 19.

SON YORUMLAR

TARİHTE BU HAFTA

*Fatih Camii'nin yeniden ibadete açılışı(15 Nisan 1772) *Turgut Özal'ın Vefatı(17 Nisan 1993) *Türk-Yunan savaşının başlaması(18 Nisan 1897) *Miladi takvime göre Efendimiz'in (s.a.v.)dünyaya teşrifleri(20 Nisan 571)

ANKET

Sitemizle nasıl tanıştınız?

Yükleniyor...