A HARFİ

Abbasiye Hulefası: Âl-i Beytten ma'dud olan Abbasiye hulefası (M:101). Abd: 1.Nihayet zaafta olan abd (S: 494); 2. Abd-i aziz: Âzam-ı mahlûkata karşı (…) ubudiyete tenezzül etmez ve Cennet gibi en büyük ve âzam bir menfaati gaye-i ubudiyet yapmaz bir abd-i aziz (S:139).

İsmail Aksaraylı

i.aksarayli@mynet.com

2015-06-01 06:13:13

A HARFİ

Abbasiye Hulefası: Âl-i Beytten ma'dud olan Abbasiye hulefası (M:101).

Abd: 1.Nihayet zaafta olan abd (S: 494); 2. Abd-i aziz: Âzam-ı mahlûkata karşı (…) ubudiyete tenezzül etmez ve Cennet gibi en büyük ve âzam bir menfaati gaye-i ubudiyet yapmaz bir abd-i aziz (S:139).

Abdal: Evliyanın bir nevi garibi olan abdallar (S:531).

Abdullah İbn-i Abbas: 1.Tercüman-ül Kur'ân olan Abdullah İbn-i Abbas (M:119); 2.Habr-ül ümme ve Tercüman-ül Kur'ân olan Hazret-i İbn-i Abbas (M:142).

Abdullah İbn-i Cahş: Resul-i Ekrem Aleyhissalâtü Vesselâm'ın halazâdesi olan Abdullah İbn-i Cahş (M:146).

Abdullah İbn-i Ömer: Sahabenin abâdile-i seb'a-yı meşhuresinden olan Abdullah İbn-i Ömer Hazretleri (L:134).

Abdülkadir-i Geylani: 1.(Muhammed Aleyhissalâtü Vesselâm'ın) evlâdından olan Seyyid Abdülkadir-i Geylani (K.S.) (M:189); 2.Gavs-ı Âzam olan Şeyh Abdülkadir-i Geylani (M:106); 3.Mütevatir kerâmât-ı harikaya mazhar olan (…) sultan-ül evliya (L:422).

Abesiyet (adem-i abesiyet): 1. Hikmetin şehâdetiyle sabit olan adem-i abesiyet (M:142); 2.Akıl ve hikmet ve istikrâın şehâdetleriyle sabit olan hilkatteki adem-i abesiyet (Muh.:168).

Âb-ı hayat: Rahmetin en latîf feyzi olan âb-ı hayat (S: 265).

Acımak: Risâle-i Nur'un en büyük hakikatı olan acımak ve merhamet etmek (L:189).

Acz: 1.Beşerin iki dehşetli yaraları olan acz ve fakr (Ş:15); 2.En makbul bir şefaatçı olan acz ve zaaf (L:397); 3.İnsaniyetin esâsında münderiç olan acz ve zaaf, fakr ve ihtiyaç, naks ve kusur (S:573); 4.Kudretin zıddı olan acz (S:557, Ş:156); 5.Zâti kudrete zıd olan acz (Ş:533); 6.Mahiyet-i insaniyede münderic olan acz (L:11); 7.Ubudiyetin esası olan acz ve fakr ve kusur ve naksını bilmek (L:123, MN:156); 8.Mânâ-yı ubudiyetin esası olan "kusurunu bilmek, fakr ve aczini anlamak, tezellül ile dergâh-ı İlâhiyeye iltica etmek" (M:329).

Âdâb: Muâmelât-ı fıtriyede Resul-i Ekrem aleyhissalâtü Vesselâm'ın tevâtürle malûm olan harekâtı (L:48).

Âdâb-ı şer'iye: Semere-i vahiy olan âdâb-ı şer'iye (M: 485);

Adâlet: 1. Cenâb-ı Hakk'ın bir tecelli-i hâkimiyeti olan adâletleri (Ş:275); 2.Mâneviyatın mizanı olan adâlet (M.Müd.: 51); 3.Hakâik-ı Kur'âniyeden ve desâtir-i İslâmiyeden olan "adâlet, iktisad, nezâfet" (L:291); 4.Kâinatta ve umum mevcudâtta hükümferma olan rahmet, inayet, adâlet, hikmet, iktisad ve nezâfet (L:292); 5.Ef'âl ve a'mâl-i hayriyenin esasları olan "ihlâs" ve "adâlet" (M: 289); 6. Kuvvetli ve şümûllü dört anâsır-ı mâneviye olan hikmet, adâlet, inâyet, merhamet (S: 88); 7. Şecaat, iffet, hikmetin mezcinden ve hülâsasından hasıl olan adl ve adâlet (İ.İ.:23); 8. Hikmet ve felsefenin esası olan adâlet ve müsavat (NİK: 214) ; Mizan-ı adâlet-i İlâhiye: Vicdan ve tabiatlara müessir ve nafiz olan mizan-ı adâlet-i İlâhiye (M:142).

Adâlet kanunları: Cenab-ı Hakk'ın bir tecelli-i hâkimiyeti olan adâlet kanunları (M.Müd.: 200).

Adam (işsiz): En bedbaht, sıkıntılı, muzdarib; işsiz olan adamdır (S:755).

Âdât-ı milliyeler: Her kavmin mâye-i bekası olan âdât-ı milliyeleri (DHÖ:72).

Âdâtullah: Lafzen ve ıstılahen cazibe-i umûmiye ile müsemma olan âdâtullah (Muh.:62).

Adâvet: Sebeb-i adâvet olan şeyler çakıl taşları gibidir (HŞ:144).

Âdâ-yı din: Ehl-i tefrit olan âdâ-yı din (Muh.:11).

Âdem : Bütün enbiyanın pederi ve divân-ı nübüvvetin fâtihası olan Hazret-i Âdem aleyhisselâm (S:272).

Adem: 1. Müdhiş ve muvahhiş olan mevt ve adem (M: 303); 2. Ayn-ı elem olan adem (L: 328); 3.Hicran-ı ebedi olan adem (Muh.:105); 4. İdâm-ı ebedi olan adem (L: 52); 5.Mütemâdi tefrik edici olan mevt ve adem (L: 243); 6. Mütemâdi ve tefrik edici olan mevt ve adem (Ş: 70); 7. Mütemâdiyen ayırıcı olan ölüm ve adem (L., Fihrist: 401); 8.Şerr-i mahz olan adem (L: 7, Ş: 225); 9. Zulümat-ı ebediye olan adem (L: 52).

Adem-i israf: Umum fıtratta, ezcümle insanda, fenn-i menâfi-ül-âza şehâdetiyle sâbit olan adem-i israf (S: 549).

Adem-i kabul: İrtikâbı çok kolay olan (…) adem-i kabul (… cehl-i mutlaktır, hükümsüzlüktür) (Ş: 97).

Adem-i merkeziyet: Beylik ve muhtariyetin ammizâdesi olan adem-i merkeziyet-i siyasiyye (Mün.: 31).

Adem-i tasdik: İrtikâbı çok kolay olan (…) adem-i tasdik cehl-i mutlaktır, hükümsüzlüktür (Ş: 97).

Âdetullah: Nev-i beşerdeki câri olan âdetullah (KL: 86). Kavânin-i âdetullah: Şeriat-ı fıtriye-i kübrâ olan kavânin-i âdetullah (S:560).

Âdil: (Mâlik-ül Mülk-i Zülcelâl'in) evsâf-ı hakikiyesi olan Hakîm, Kerîm, Âdil, Rahîm … [isimleri] (S: 87).

Âdiyat: 1.Her biri birer mucizât-ı kudret-i İlâhiye olan âdiyat (M:98); 2.Cehl-i mürekkebin menşei olan âdiyat perdeleri (S:423).

Adl: 1.Bir ism-i âzâm veyahud ism-i azamın altı nurundan bir nuru olan Adl ismi (L:289); 2.Şecaat, iffet, hikmetin mezcinden ve hülâsasından hasıl olan adl ve adâlet (İ.İ.:23).

Adnan Menderes: İslâmiyet'in bir kahramanı olan Adnan Menderes (EL: 529).

Af: Hürriyet ve meşrûtiyetin birinci ihsanı olan af (Mün.: 13).

Âfât: Âsâr-ı gadab-ı İlâhi olan âfât (KL:169).

Ağaç: 1. En âdi zihayat olan ağaçlar (S: 529); 2. Her biri birer âyet-i mücesseme hükmünde olan şu ağaçlar (S: 234); 3. Nesc-i kudret olan mücessem ağaç (M: 266); 4. Kudret-i Fâtıranın büyük mucizelerinden olan (...) ağaçlar (S: 240); 5. Mucize-i harika-i kudret olan ağaç (M: 319); 6. Zemin kafası(...)nın birer kelimesi olan (...) ağaçlar (S:710); Mânevi ağaç: 1. Çekirdekte kader eseri olan mânevi ağaç (L: 173); 2. Çekirdekteki nakş-ı kader olan mânevi ağaç (M: 268).

Âhiret (dâr-ı âhiret): 1. (İnsanın) bütün gayelerine mazhar olan dâr-ı âhiret (S: 65); 2. Âlem-i latîf olan âhiret (S: 561); 3. Bâki olan âhiret (L: 113); 4. Bir mahşer-i acâip olan âhiret (S: 333); 5. Bütün eczasıyla hayattar olan dâr-ı âhiret (S: 588); 6.Cenab-ı Hakk'(ın) celâl ve cemâl ve kemâl-i saltanatının haşmetine medar olan dâr-ı âhiret (Ş: 230); 7. Elmas hazinesi hükmünde olan âhiret (L: 189); 8. Geniş olan âlem-i âhiret (S: 74); 9. Geniş ve mutlak olan âlem-i âhiret (S: 360); 10. Hakiki istikbal olan âhiret (T: 201, M.Müd.: 7); 11. Saltanat-ı Ulûhiyetinin sermedi bir medarı olan âhiret (Ş: 184; S: 106); 12. Taşı, ağacı, her şeyi zihayat ve zişuur olan âhiret (S: 590); 13. Bütün enbiyanın (...) en büyük müddeaları olan âhiret (S: 106); 14. Delâil-i fıtriye ile akılların gözleri önünde hazır olan (…) hakikat (İ.İ.: 56).

Âhiretin icadı: Baharın icadı kadar (...) kolay olan âhiretin icadı (Ş: 208).

Ahkâm-ı diniye: Kalb ve ruhların gıdası olan ahkâm-ı diniye (İ.İ.: 26).

Ahkâm-ı İslâmiye: En ehemmiyetli ve mütenevvi maarif olan ahkâm-ı İslâmiye (S: 433).

Ahlâk-ı hasene: Hayat-ı medeniyet olan ahlâk-ı hasene (DHÖ:63).

Ahlâk-ı seyyie: Dünyaperestlik esâsâtı olan ahlâk-ı seyyie (S: 224).

Ahlâkiyun: 1. Nev-i beşerin hayat-ı içtimaiyesiyle alâkadar olan (...) ahlâkiyun (Ş: 223); 2. Beşerin idare ve ahlâk ve içtimaiyatı ile çok alâkadar olan (...) ahlâkiyun (Ş: 181).

Ahsen-i takvim: Câmiiyete göre en a'lâ bir mevki olan ahsen-i takvim (M: 391).

Ahval-i âlem: Dâima teceddüd etmekte olan ahval-i âlem (MN:199).

Ahval-i dünyeviye: Kasavetli, ezici ve sıkıntılı, geçici ve zulümatlı ve boğucu olan ahvâl-i dünyeviye (S:280).

Akıl: 1. Hayatın süzülmüş en sâfi hulâsası olan şuur ve akıl (S: 114); 2. Cevher-i nurani olan akıl (Muh.: 18); 3. En kıymettar bir nimet olan akıl (S: 112); 4. (Rahim-i Mutlak'ın) En mübârek, nurani ve âlet-i tes'id bir hediye-i hikmeti olan akıl (S: 91); 5. Gayet geniş ve yüksek olan ruh, kalb, akıl gibi letâif-i mâneviye (S: 631); 6. Hayatın süzülmüş en safi hülâsası olan şuur ve akıl (L: 315); 7. İnsanın hassası olan akıl (L: 182); 8. Mahall-i iman olan kalp ve akıl (L:70); 9. Rahmetin cilvelerinden ve latîf âsârından olan aşk ve şefkat ve akıl nimetleri (S: 552); 10. Sual ve cevab mahalli olan akıl (S: 399); 11. Vâsıta-i nakl-i hüzün ve elem ve gam olan akıl (S: 245); 12. Vâsıta-i nakl-i hüzün ve elem-i havf ve gam olan insanın aklı (NİK: 126); 13. Zâhire mübtelâ olan akıl (S: 223); 14. Zâhirperest ve sermâyesi âfâki mâlûmattan ibaret olan akl-ı dünyevi (S:225); Akıllar: Enbiya, evliya, asfiyanın hülâsası olan kalbler (...) ve akıllar (...) (L:350).

Aktap: Mânevi âlem-i insaniyetin padişahları olan (...) bazı aktâp (L:100).

Âlem sergileri: Meşher-i sanat-ı İlâhiye olan aktâr-ı âlem sergileri (S: 70)

Âlem: 1. İnsan-ı ekber olan âlem (S: 604, S: 774, M: 513, L: 11, STİ: 7); 2. Sultan-ı ezel ve ebedin hadsiz cünûdunun muhteşem bir kışlası olan şu âlem (L:175), 3. Fena ile mahkûm olan bu âlem (Muh.: 72); 4. Karanlıklı ve fâni ve süfli olan âlem-i dünya (L: 311); 5. Kâinat hakikat-i uzmasının kışır ve sureti olan âlem-i şehâdet (S: 562); 6. Zâhir olan âlem-i şehâdet (S: 540). Ahvâl-i âlem: Dâima teceddüd etmekte olan ahvâl-i âlem (MN: 199); Hilkat-i âlem: Şecere-i Tûbâ gibi olan hilkat-i âlem (Muh.: 70).

Âlem sarayı: Her tarafı mucizât-ı hikmetle doldurulmuş olan şu âlem sarayı (L: 385).

Âlemin nizamı: Nimetlerin menşei ve membaı olan âlemin nizamı (İ.İ.: 95).

Âlem-i âhiret: Ma'rez-i acâib ve garâib olan âlem-i âhiret (DHÖ:10).

Âlem-i bâki: Şecere-i hilkatin en büyük dalı olan âlem-i bâki (Ş:94).

Âlem-i bâtın: Perde altında olan âlem-i bâtın (S:539).

Âlem-i bekâ: 1. Rubûbiyetin ve Ulûhiyetin en büyük medârı ve mazharı olan (...) âlem-i bekâ (S: 106, Ş:184); 2. Hayatdar olan âlem-i bekâ (S:527); 3. Maddi ve mânevi kemâlâta medar olan âlem-i bekâ (M: 307).

Âlem-i berzah: 1. Yüzde doksan dokuz ahbabın mecma'ı olan âlem-i berzah (M: 241); 2. Dünyadan daha güzel, daha nurani olan âlem-i berzah (M: 307).

Âlem-i ervâh: Âlem-i gaybın bir nevi olan âlem-i ervâh (S: 116, L:318).

Âlem-i gayb: 1. Kâinatın perdesi altında olan âlem-i gayb (S: 114, L:317); 2. Şu âlem-i şehâdet perdesi arkasında olan âlem-i gayb (S: 382); Ervâha muvafık olan âlem-i gayb (S:540).

Âlem-i İslâmın teveccühü: Bu vatandaki milletin en büyük kuvveti olan âlem-i İslâmın teveccühü (Ş:282).

Âlem-i İslâmın uhuvveti: 1. Bu vatandaki milletin en büyük kuvveti olan âlem-i İslâmın (...) uhuvveti (Ş:282); 2. Bu milletin hakiki bir nokta-i istinadı olan âlem-i İslâmın uhuvveti (M.Müd.:208).

Âlem-i mânâ: Ervâha muvafık olan (...) âlem-i mânâ (S: 540).

Âlem-i süfli: Şecere-i hilkatin de bir şıkkı olan âlem-i süfli (S:615).

Âlem-i uhrevi: Ebede namzed olan âlem-i uhrevi (Muh.:72).

Âlem-i zerrat: Pek büyük olan âlem-i zerrat (M: 249).

Ali (R.A.): 1. Kahraman-ı İslâm ve "Esedullah" ünvanını kazanan ve sıddıkların kumandanı ve rehberi olan bir zât (L:23); 2. Fütuhat-ı İslâmiyenin pehlivanı olan Hazret-i İmam-ı Ali (R.A.) (STG:123).

Âl-i Beyt: 1. Âlem-i İslâmiyetin bir silsile-i nuraniyesi olan Âl-i Beyt (M: 101); 2. Vazife-i asliyesi olan hıfz-ı din ve hizmet-i İslâmiyet (M: 106); 3. Velâyet-i kübrâ ehli olan Âl-i Bey (M. Müd.: 95); 4. Sünnet-i Seniyyenin membaı ve muhafızı ve her cihetle iltizam etmesiyle mükellef olan Âl-i Beyt (L: 19).

Âl-i Muhammed: Binler aktab ve evliya-i azimeyi câmi ve Âl-i Muhammed namıyla şöhretşiar-ı âlem olan cemaat-ı nuraniye (M: 235).

Allah (bknz: Zât): 1. Lâfza-i Celâl olan Allah (MN: 215); 2. İsm-i has olan Allah (MN: 215); 3. Asıl mal sahibi olan Allah (S: 7); 4. Her şeyin vücudu emrine bağlı olan Allah (MN: 28); 5. Semavat ve arzın nâzım ve hâlikı olan Allah (MN: 170).

Allahüekber: Hem Kur'ân'ın, hem imanın, hem namazın hülâsaları ve çekirdekleri olan üç kelime-i mübâreke (Sübhânallah, Elhamdülillah Allahüekber) (Ş: 231).

Allahümme'ğfir li'l -mümînine ve'l - müminât: Âlem-i İslâmın her bir ferdinin vird-i zebanı olan "Allahümme'ğfir li'l -müminine ve'l - müminât" duası (T:138).

Altı bin altı yüz altmış altı: Âyât-ı Kur'âniyenin adedi olan altı bin altı yüz altmış altı (Ş: 175).

Altı Nükte Risâlesi: Eskişehir Hapishânesi'nin bir meyvesi olan Otuzuncu Lem'a namındaki altı esmâ-i İlâhiyeye dair Altı Nükte Risâlesi (STG:77).

Altmış sene: 1. Ömr-ü vasati ve ömr-ü galibi olan altmış sene (S: 39); 2. Vasati ve ömr-ü galibi olan altmış sene (NİK: 20).

Altmış üç: Ümmetin ömr-ü galibi olan altmış üç (senelik ömür) (M:301).

Âmâl: Gayr-ı mahsur olan (beşerin) âmâl ve müyulatı (M:137).

Âmâl-i nâmeşrûa: Ehl-i vicdan nazarında gayet hasis olan âmâl-i nâmeşrûa (DHÖ: 39).

Âmal-i sâliha: Hakiki mal olan âmal-i sâliha (M: 33).

Âmâl-i sermediyet: 1. Şedit, sarsılmaz, daimi olan (...) âmâl-i sermediyet (S: 123, L: 213).

Amel: Gurura müncer olan hüsn-ü amel (S: 288).

Ameller: İnsanların mizana girecek olan amelleri (Ş: 37).

Amme: Hukukullah mânâsında olan hukuk-u amme (EL: 577).

Amr İbn-ül Âs: Bir dâhiye-i siyaset olan Amr İbn-ül Âs (L: 26).

Amûd-u nurani: Hamiyet-i İslâmiyenin şerârât-ı neyyirânesinin imtizacından hâsıl olan amûd-u nurani (Mün.: 9).

Anarşilik: 1. Küfr-ü mutlakın altı olan anarşilik (Ş: 282, Ş: 320; M.Müd.: 80); 2. Küfr-ü mutlakın neticesi olan anarşilik (EL: 555); 3. Şimdi bu zamanda en büyük tehlike olan (...) anarşilik (EL: 429).

Anarşistler: Sosyalistlerin ve bolşeviklerin en müfritleri olan anarşistler (KL: 233).

Anasır-ı erbaa-i İslâmiye: Kitap ve sünnet ve icma' ve kıyas olan anasır-ı erbaa-i İslâmiye (Muh.: 83).

Anglikan Kilisesi: O devletin (İngiliz devletinin) en büyük daire-i diniyesi olan Anglikan Kilisesi (M: 447).

Ankara: Yeni payitaht olan Ankara (M.Müd.: 33).

Arabi: 1. Lisan-ı nahvi olan lisan-ı Arabi (S: 485, M: 345); 2. Lisan-ı Kur'ân olan Arabi (Ş: 601, STG: 108, 113); Ulûm-u Arabiye: Kur'ân'ın basamakları olan ulûm-u Arabiye (Ş: 563, STG: 75).

Arap (Ceziret-ül Arap): (On üç asır geride) dehşet-engiz olan Ceziret-ül Arap (Muh.:154).

Arap: 1. Ehl-i izzet ve tefahur olan kavm-i Arap (M:147); 2. Şedid-üş şekime olan bir kavim (kavm-i Arap) (M:150); 3. İslâm'ın iki kahraman kardeşi olan Türk ve Arap (EL: 583); 4. Büyük ve muazzam taife olan Arap ve Türk (HŞ: 56); 5. Muazzam ve büyük ve tam intibaha gelmiş veya gelecek olan Araplar (HŞ:57).

Arı: 1. İlhama mazhar olan arı, örümcek ve yuvasını çorap gibi yapan bülbül gibi hayvanat (MN: 150, L: 117); 2. Mübârek rahmet şerbetçileri olan arılar (M: 444, T: 139); 3. Sineğin bir sınıfı olan arılar (28. L: 2, LN: 9); 4. Yabanî arılar: Mızraklı sinekle eşkıyaları hükmünde olan yabanî arıları (28. L: 2).

Aristo: Silsile-i felsefenin en mükemmel ferdleri ve o silsilenin dâhîleri olan Eflatun ve Aristo, İbn-i Sina ve Farabî gibi adamlar. (S: 572).

Arş: En büyük şey olan Arş (L: 109, 142).

Arz: 1. İnsan ile alâkadar olan semavat ve arz (L: 79); 2. Daire-i rubûbiyetin tayyareleri olan seyyârât, arz, kamer (S:276); 3.Semavata nisbeten büyük bir ağacın küçük bir meyvesi hükmünde olan arz (S: 185, S: 366); 4. Dünya hânesinin tabanı olan mekân-ı arz (S: 459); 5. Menşe-i rızık olan arz (MN: 194); 6. Kalbinde ateş olan arz (S: 128); 7. Mahşer-i acaib ve garâib olan arz (S: 635); 8. Mahşer-i acâip olan şu koca arz (S: 85); İhya-yı arz: İhyanın bir ferdi olan ihya-yı arz (L:319).

Arzu: 1. Meyelanın muzaafı olan arzu (MN: 231); 2. (Beşerin) ebed için mahluk olan müyulat ve arzuları (Muh.: 42).

Asabiyet-i cahiliye: On üç asır evvel ölmüş olan asabiyet-i cahiliye (HŞ: 93).

Âsâr-ı beşeriyye: Şu müsahhar zemin yüzünün zineti olan âsâr-ı beşeriyye (S: 177).

Asâ-yı Mûsâ (Risâlesi): Tevhid ve imanın elinde Asâ-yı Mûsâ gibi harikalı, en kuvvetli bürhan olan Mecmua Risâlesi (M: 499).

Asayiş: 1. Her saadet-i dünyeviyenin esası olan asayiş (Mün.: 33); 2. Hizmet-i imaniyenin bir neticesi olan asayiş (EL: 555); 3. İman hizmetindeki ihlasın neticesi olan asayiş (EL: 555).

Asfiya: 1. Doğru dellâl-ı saltanat (...) olan enbiya, asfiya, evliyalar (S: 105); 2. Ekseriyet-i mutlaka ile ehl-i sünnet ve cemaat mezhebinde olan evliya ve asfiya (L: 23); 3. Hakiki insanlar olan enbiya ve evliya ve asfiya (S: 108, Ş: 186); 4. Bütün ukûl-ü nurâniyye erbabı olan asfiyalar (S: 701); 5. Ukûl-ü münevvere erbabı olan asfiyalar (L: 351).

Ashâb-ı dünya: 1. Dinin ve İslâmiyetin ve Kur'ân'ın ve ehl-i hak ve hakikatin cebbar düşmanları olan dünyaperest ve dünyanın menfaati için mukaddesatı çiğneyen (...) ashâb-ı dünya (KL: 255, STG: 55).

Asır: Nazar-ı gaflet ve dalâlette, vahşetli ve dehşetli bir ademistan ve elim ve mahvolmuş bir mezaristan olan bütün geçmiş zaman ve ölmüş karnlar ve asırlar (Ş: 239).

Askerlik: 1. Bir nevi hizmetkârlık olan memuriyet ve askerlik (Mün.: 26).

Askeriye: İtaat-ı askeriye: 1. Bir ukde-i hayatımız olan itaat-ı askeriye (DHÖ: 25); 2. Mukaddes olan itaat-ı askeriye (DHÖ: 38).

Asr namazı: Kemerbeste-i ubudiyet olmak demek olan asr namazı (S: 46)

Asr-ı hazır (bu asır): 1. Şu gürültü hâne olan asr-ı hazır (Mün.: 50); 2. En müşkil zaman olan bu asır (STG: 89); 3. Küre-i arz mezaristanında, nev-i beşerin hayatiyle alâkadar envâ-ı zihayatın hey'et-i mecmûasının mâzi mezarına defnedilen azim cenazenin başında bulunan, mezar taşı olan bu asrın yüzü (L: 46); 4. Harb-i Umûmi gibi bir musibet-i azimeyi ve memleketimizde vilâyât-ı şarkiyenin Ermeni Komitesi yüzünden katliamlara ve vilayât-ı garbiye ehlinin çokları Yunanlar tarafından Rumlar eliyle katillere sebebiyet veren ve fitne-i âhirzamanı andıran çok fitnelere mazhar olan bu asır (M.Müd.: 42).

Asr-ı Saâdet: Asr-ı hakikatbin olan Asr-ı Saâdet (S: 358).

Asr-ı sahabe: Asr-ı nur ve asr-ı hakikat olan asr-ı sahabe (S:510).

Asvat: Tesbihat olan asvat (NİK: 92).

Asya: 1. Mazhar-ı enbiya olan Asya (M.Müd.:107, M.Müd.: 191); 2. En büyük kıta olan Asya (HŞ: 61).

Aşayiş: Terakki ve ticaretin esası olan emniyet ve asayiş (M: 470).

Aşk: 1. En keskin tarik olan aşk (S: 505, M: 494); 2. İsm-i Vedûd'a vesile-i vusul olan aşk Züleyha'nın Yûsuf Aleyhisselâm'a karşı olan muhabbet meselesindedir (M:30); 3.Rahmetin cilvelerinden ve latîf âsârından olan aşk ve şefkat ve akıl nimetleri (S:552).

Aşk-ı mecazi: Dünyanın fâni yüzüne karşı olan aşk-ı mecazi (M:11).

Aşk-ı beka: İnsandaki şedid, sarsılmaz, daimi olan aşk-ı beka ve şevk-i ebediyet ve âmâl-i sermediyet (S:123, L:213).

Aşk-i İlâhi: -İştiyakın muzaafı olan aşk-ı İlâhi (MN:231).

Atâlet-i mutlak: Mevtin birâderi ve ademin ammizâdesi olan atâlet-i mutlak (Muh.:80).

Ateş: 1. Zihayatların aşçıları olan ateş (L:301; 2 En büyük düşmanınız olan ateş (S:272).

Âvâlim-i ulviyye: Acâibin membaları ve netâic mahzenleri olan avâlim-i ulviyye (S:610).

Avâm: 1.Ders-i Kur'ân'ın muhatâblarından en kesretli taife olan tabaka-i avâm (S:475, Ş:239); 2.Kesretli tabaka olan avâm tabakası (S:433); 3.En kesretli olan tabakat-ı avâm (S:477, Ş:240); 4.Fikirleri basit olan umûmi avâm (S:257); Avâmın fakrı: Şefkate, acımaya ve yardıma sebeb olan fukara aczi, avâmın fakrı (STİ: 78).

Avrupa medeniyet-i sefihânesi: Zaaf-ı dine sebeb olan Avrupa medeniyet-i sefihânesi (MN:91, T:132).

Avrupa mehâsini: Sû'-i tali' cihetiyle ve sû'-i intihap tarikiyla müşkilüttahsil olan Avrupa mehâsini (DHÖ:77).

Avrupa: 1. memâlik-i bâride olan Avrupa (L:187); 2.Bir müsellah kitlenin kışlası veya büyük bir kilisesi olan Avrupa (STİ:49); 3.Büyük ejderhalar hükmünde olan Avrupa'nın doymak bilmez hırsları, pençeleri (M:344).

Ayasofya Camii: 1.Bu kahraman milletin ebedi bir medar-ı şerefi ve Kur'ân ve cihad hizmetinde dünyada pırlanta gibi pek büyük bir nişanı ve kılıçlarının pek büyük bir antika bir yadigârı olan Ayasofya Camii (M.Müd.:216, M.Müd.:350, Ş:370).

Âyât-ı Kur'âniye: 1.Bütün risalelerin hususi membaları, madenleri olan binden ziyade âyât-ı Kur'âniye (KL:37, STG:32); 2.Kur'ân-ı Azimüşşân ve Muciz-ül Beyan'ın Hizb-ül Ekber-ül-Âzam namında, Resâil-in Nuriye'nin membaları ve esasları olan beş yüzden fazla âyetler (KL:88).

Âyet: 1.Bahr-i hakâik olan Kur'ân'ın âyetleri (S:463); 2.Bir kenz-i âzâm-ı Kitabullah'ta her biri bir sandukça-i cevâhir olan âyetler (S:321); 3.Kur'ân'ın baştan başa kâinata müteveccih olan âyâtı (S:461); 4.Her cihetiyle ayn-ı şuur olan âyât-ı Kur'âniye (Ş:577, STG:89,92); 5.Vahiy ve kelâmullahın ism-i hassı ve onun en bâhir misal-i müşahhası olan Kur'ân'ın necimlerine ism-i has olan "âyet" namı (M: 481).

Âyet-i Fetih Risâlesi: Sure-i Feth'in en mühim ve en ahir ayetin beş vecih ile i'câzını beyan ve isbat ile (...) gayet kıymetli olan Âyet-i Fetih Risâlesi (Ş: 617, STG: 123).

Âyet-i Hasbiye Risâlesi: 1. Dördüncü Şuâ olan Âyet-i Hasbiye Risâlesi (Ş: 626); 2.Dördüncü Şuâ olan Âyet-i Nuriye-i Hasbiye (L: 239).

Âyet-i Kübrâ Risâleleri: 1. El-Âyet-ül Kübrâ"nın bir hakiki tefsiri olan Âyet-ül Kübrâ Risâlesi (Ş: 96); 2. Acib ve yüksek ve tevhidin hüccet-ül-kübrâsı ve El Ayet-ül-Kübrâ'nın bir alâmet-i kübrâsı ve bir tefsir-i âzamı olan (...) Âyet-ül-Kübrâ (STG:114); 3.Tevhid hakkında iki makamdan ibaret Yedinci Şuâ olan Ayet-ül Kübrâ Risâlesi (Ş:186, Ş:295, T:310); 3.Kur'ân'ın Âyet-ül-Kübrâsı'nın iki tefsiri olan iki Ayet-ül-Kübrâ Risâleleri (STG:32); 4.Kur'ân'ın Âyet-ül Kübrâsının iki tefsiri olan iki Âyet-i Kübrâ Risâleleri (KL:37).

Âyine: 1.Âlem-i hariciden olan (...) âyine ve (...) hâfıza (M: 266); 2.Şu âleme karşı açılan âlem-i suver ve misalin bir penceresi olan ecsam-ı şeffafeden âyineler (STİ:72); 3.Âlem-i hariciden olan tırnak kadar bir âyine-i vücud (M: 266).

Aylar: Koca semavat denizi (nin) (...) kelimâtı hükmünde olan güneşler, yıldızlar ve aylar (S:542).

Azab: Hatanın muaccel cezası olan içindeki elem(...) ve azab (KL:264).

Azrâil Aleyhisselâm: Kabz-ı ervâha müekkel olan melâikelerin nâzırı (M: 374).

Bu yazıya yorum yazın

Bu yazıya gelen yorumlar.

DİĞER YAZILAR

"Allah gözlerin hain bakışını ve kalplerin gizlediğini bilir."

Mü'min, 19

GÜNÜN HADİSİ

Resulullah (sav) buyurdu ki: "Kim "üç kız" veya "üç kızkardeş" veya "iki kızkardeş" veya "iki kız" yetiştirir, terbiye ve te'diblerini eksik etmez, onlara iyi davranır ve evlendirirse cenneti hak etmiştir."

Ebu Davud, Edeb 130, (5147); Tirmizi, Birr, 13 (1913)

SON YORUMLAR

TARİHTE BU HAFTA

*Şair Muhammed İkbal'in vefatı(21 Nisan 1938) *TBMM'nin açılışı ve çocuk bayramı(23 Nisan 1920) *Osmanlı-Rus Harbi(24 Nisan 1877) *Hudeybiye Gazvesi(26 Nisan 628) *II.Abdülhamid'in tahttan indirilmesi(27 Nisan 1909)

ANKET

Sitemizle nasıl tanıştınız?

Yükleniyor...