Takdim

Kıymetli ziyaretçilerimiz, yeni bir çalışmamızı sizlerle paylaşmanın memnuniyetini yaşıyoruz. Bilindiği gibi Şerh-i Mesnevi, Tahir'ül Mevlevi'nin 1929 senesinde Süleymaniye Camiinde, daha sonra, uzun bir aranın ardından Laleli Camiindeki Mesnevi takrirlerinin kitaplaşmış halidir.

Tahir ül Mevlevi(Olgun) merhumun bu eseri, Mesnevi'nin beşinci cildinin hemen hemen yarısına kadar şerhidir. Tamamlamaya ömrü vefa etmemiştir.

Üstad, engin bir kültür ve dini malumata sahipti. Akıcı bir üslupla yaptığı ve o sıralar büyük dikkati çekmiş olan bu şerhleri edebi, ilmi, tarihi çok zengin malumatıyla süslemiştir. 

İnşallah her hafta bir cildini sizlerle paylaşacağımız bu kıymetli eseri neşreden Şamil Yayınevine teşekkür eder, merhum Tahir Dede'yi rahmetle anar, Mesnevi-i Manevi'nin onun pak diliyle bize intikal ettiği Molla-yı Rum Celaleddin-i Rumi hazretlerinin ruhaniyetlerine de selam ederiz. Salih Okur/cevaplar.or

 1. Cilt

 "Gör zahidi kim, sahib-i irşad olayım der,

Dün mektebe vardı, bugün üstad olayım der."

*"İltica etmeyesin namerde,

Keşf-i hal etmeyesin bîderde"

*"Ahbab ahbabın sesini tanır" denilmiştir. Tahirül Mevlevi

*Aşk lafzı sarmaşık demek olan ışk'dan alınmış. Sarmaşık her yanı nasıl sararsa, aşk da öyle.

*"Zevk-i selim ve tab-ı müstakim erbabı için musikinin ruhun gıdası olduğu malumdur. Hayvanlara varıncaya kadar bütün canlıların duygulandığı güzel sesten zevk almayan insanın bilmem amma insanlıktan pek az nasibi olmak gerektir." Tahir ül Mevlevi 

*Konuşanın başkasına söyleyeceği sözü ve edeceği sızlanışı nefsi için söylüyormuş gibi beyanda bulunmasına edebiyatta "üslub-u hakim" denilir. Tahirül Mevlevi

 *"Su geminin içine girerse, onu batırır. Altında bulunursa, onu yürütür." Hz. Mevlana

*"Senin ruhunun aynası niçin o aksi(yansımayı) haber vermiyor biliyor musun? Sathı (yüzeyi)pastan hâli değil de onun için" Hz. Mevlana

 *"Gördüm olmuş pür kevakib asuman

Halık-ı ecrâmı tebcil eyledim.

Doldu gönlüm nur ile bi ihtiyar,

Sure-i Vennecmi tertil eyledim. Muallim Naci

*Edebiyatta bir sanat-ı bedia var ki, sihr-i helal denmiş. Söz arasında hem önceki kelimenin sonu, hem sonraki kelimenin başlangıcı bir kelime yahut bir cümleyle irad etmektir. Yukarıdaki bi ihtiyar kelimesi gibi..

 *An hayalati ki dâm-ı evliyaest

Aks-i mehruyan bostan-ı Hudast

"Evliyalullaha tuzak olan haller ise, Hüda bostanındaki Ay yüzlülerin yansımasından ibarettir." Hz. Mevlana

Not: Mesnevi'nin en güç anlaşılan beyitlerinden birisidir.

*"Harem-i manada bigâneye yol vermezler,

Aşina-yı ezeli, yar-i kadim isterler."

*Ez Hüda cuyim tevfik-i edeb

Bi edeb mahrum geşt ez lütf-i Rab

"Cenab-ı Hak'tan bizi edebe muvaffak kılmasını dileyelim. Çünkü edebi olmayan, Allah'ın lütfundan mahrum kalır. Hz. Mevlana

*Tasavvuf tamamıyla edebtir. Her vaktin, her halin, her makamın edebi vardır. Ebu Hafs-ı Kebir

*Herçi ber tu âyed ez zulmetü gam

An zi baki vü güftahist hem

"Zulmetten, gamdan kederden sana her ne arız olursa, onun sebebi kayıtsızlık ve küstahlıktır. Hz. Mevlana

*"Kendinde gam hissedince hemen istiğfar et." Hz. Mevlana

*"Mecaz hakikatın köprüsüdür" denilmiştir. Tahirül Mevlevi

*"Sıddıkiyet mertebesine varanlardan bile en son zail olan şey, büyüklük ve başa geçme hevesidir" denilmiştir. Tahirül Mevlevi

*Ecel-i müsemma; bir kimsenin yaşayacağı müddet, ecel-i kaza; hükm-ü ilahi mucibince hayat müddetinin bitmesi demektir. Tahirül Mevlevi

*İn cihan kuhest fi'li ma nidâ

An nidahara bimâ ared sadâ

*"Bu dünya dağa, işlerimiz de seslenmeye benzer. Akis, o sesleri bize iade eder." Hz. Mevlana

*Behr-i anest imtihan-i nikü bed

Ta bicuşed ber ser ayed zer zebed

"İyinin kötünün imtihan edilmesi, altının kaynatılıp köpüğünün atılması, halis ayar kalması içindir." Hz. Mevlana

*Tu megû mârâ bedar şeh bâr nist

Ba keriman kârha düşvar nist

 "Bizim için o hakikat sultanının huzuruna çıkmaya izin yoktur deme. Kerim olanlarla iş görmek zor değildir" Hz. Mevlana

*"Sohbet tesir eder, tabiat da gördüğünü ve işittiğini kapar" derler. Tahirül Mevlevi

*"Bir de yeni münafıklar var ki, eski münafıkların tam tersi. Eskiler inanmazken inanır gibi görünüyorlardı. Yeniler, inanmazken, inanır gibi davranıyorlar." Tahirül Mevlevi

*Haşm ü şehvet medrâ ahvel küned

 Zi istikamet rûhrâ mübdel küned

"Gazap ve şehvet gibi haller insanı şaşı yapar ve ruhun istikametini değiştirir." Hz. Mevlana

*Hasedperverlerin hali yamandır

Ki yoktur bir bela bedter hasetten

Sarılmış nefse müziç bir yılandır

Ki çıkmaz çıkmayınca can u cesedden. Recaizâde Mahmud Ekrem

*Ta nişani Hak niyared nevbahar

Hak sirhâ ra nekerded aşikâr

"Bahar mevsimi, Hakk'ın fermanını getirmeyince toprak, dâhilindeki sırlarını ifşa etmez." Hz. Mevlana

 *Hak emin û herçi dervey kaştî

Bi hiyanet cins-i an ber dâşti

"Toprak emindir. Ona her ne ekersen, hıyanetini göremezsin. Ektiğin şeyin cinsini ziyade alırsın." Hz. Mevlana

*İn emanet zan inayet yâftest

K'afitâb-i adl bervey tâftest

"Allah'ın adalet güneşi toprağın üstünde parlamış, toprak bu eminliği o adalet güneşinin emanetinden bulmuştur." Hz. Mevlana

*Râhhâ-yı muhtelif âsan şudest

Her yeki ra milleti çün can şudest

"Muhtelif ve müteaddit yollar tabiata kolay gelmiş, onlardan her birisine bir millet ve bir din can gibi olmuş, yani ona sarılmış, kalmıştır. Hz. Mevlana