CERBEZE VE “GÜZEL GÖREN GÜZEL DÜŞÜNÜR” VECİZEZİNİN ANLAMI
Üstad, “Tuluat” eserinin başında “cerbeze” konusunu işliyor. Bu konuda cerbeze için: “Müteferrik büyük işlerde, yalnız kusurları görmek cerbezeliktir; aldanır ve aldatır. Cerbezenin şen’i, bir seyyieyi sümbüllendirerek hasenata galip etmektir” tanımını yapıyor.
Üstad, "Tuluat" eserinin başında "cerbeze" konusunu işliyor. Bu konuda cerbeze için: "Müteferrik büyük işlerde, yalnız kusurları görmek cerbezeliktir; aldanır ve aldatır. Cerbezenin şen'i, bir seyyieyi sümbüllendirerek hasenata galip etmektir" tanımını yapıyor.
Cerbezeyi belki de edebiyatımızda en iyi tanımlayan ve anlatan ifadeler bunlar. Bediüzzaman bu konuyu anlatırken belki ondan fazla misal veriyor. Biz burada birkaçından bahsedelim:
1-Bir aşığın nazarında umum kâinat birbiriyle raks ederek kucaklaşıyor. (Aslında öyle değil, kendi penceresinden baktığı için her şeyi kendisi gibi görüyor. Yoksa kâinat da ağlayanlar da var, üzülenler de var. Herkes âşık değil. Bazısı yorgun, bazısı hasta bazısı da hüzünlü olabilir.)
2-Çocuğu ölen bir annenin nazarında bütün kâinat matem tutuyor ve ağlıyor. (Oysa kâinatın hepsinin çocuğu ölmüş değil. Bazısını çocuğu doğuyor olabilir. Bazısının düğünü, bazısının da ziyafeti olabilir.)
3-Yorgun, yolcu bir adam bir bahçeye girse bütün güzelliklerin yanında bazı dip ve köşelerde pis ve murdar bazı şeyler görse, güya o bahçede yalnız bu pis şeyler var gibi anlatsa, elbette insanı o bahçeden kaçıracak davranışta bulunmuş olur.
4-"Cerbeze bir hâkimdir. Yalnız seyyiat tarafını konuşturmamalı, onun hasmı olan hasenatı da dinlemeli. Sonra muvazene edip mizan-ı haşirdeki hükm-ü adilane gibi racih gelene muhabbetle hak vermelidir." Yani düşüncelerimizi açıklarken tek taraflı bakmamalıyız. Hem lehte hem aleyhte olan fikirleri değerlendirerek hangisi yüzde ellinin üstünde ise ona göre iyi veya kötü tercihinde bulunmalıyız.
5-Bize Ağrı Dağı kadar ihanet etmiş bir devleti, bilmem hangi tarihte Kırım'da bize yardım etti diye iyi göstermek cerbezedir.
6-Süphan Dağı kadar İslamiyet için çalışan insanları, acayip bahanelerle en fena gösterip millete düşman gibi göstermek cerbezedir.
7-Cerbeze yapan kişiyi gördükçe, dili iki karış kadar uzamış, ancak diğer organları gelişmemiş ihtiyar bir çocuğun görüntüsü geliyor gözlerimin önüne.
Azı çok göstererek, laf kalabalığı yaparak, göz boyayacak bir üslup kullanarak sırf kendi düşüncesini kabul ettirmek için başka bütün doğruları örtecek düzeyde bir anlatım yapılması cerbezedir. Buna insanın zekâsını kullanarak doğruları çarpıtması, fikirleri saptırması da denebilir.
İşte Bediüzzaman Tuluat adlı eserinde cerbeze meselesini açıklarken şu ifadeyi kullanıyor: "Güzel gören, güzel düşünür. Güzel düşünen, hayatından lezzet alır."
Bediüzzaman'ın Muhakemat eserinde ise bu söz şu şekilde yer alıyor: "Güzel gören güzel düşünür. Güzel düşünen güzel rüya görür."
Demek ki cerbeze yapmamanın diğer adı her şeyi olduğu gibi görmek ve anlatmaktır. Müsbet hareket etmektir. Müspet bakış tarzıdır. Her şeye olduğu gibi bakarak hakperest olmaktır. Yani "güzel gören güzel düşünür. Güzel düşünen hayatından lezzet alır." sözünün diğer anlamı "cerbeze yapmamaktır."
Bu yazıya yorum yazın
Bu yazıya gelen yorumlar.
DİĞER YAZILAR
KADER RİSALESİ’NDEN İZAHLAR-2

BİRİNCİ MEBHAS: Kader ve cüz'-i ihtiyarî, İslâmiyetin ve imanın nihayet hududunu gösteren,
KADER RİSALESİ’NDEN İZAHLAR-1

Kıymetli ziyaretçilerimiz, geçen Şubat ayı içinde dar-ı bekaya irtihal eden merhum Prof. Dr.
DOKUZUNCU SÖZ'DEN BİR DERS

Geçen Şubat ayında Rahmet-i Rahman’a tevdi ettiğimiz merhum Prof. Dr. Alaaddin Başar beyin Na
BİR MODEL OLARAK “MANA-YI HARFİ”

Mana-yı harfi, sanatın arkasında sanatkârı görmek ve göstermektir. Daha ilerisi, bu bilinci i
ÖLDÜKTEN SONRA DİRİLİŞİN İSBATI

Geçtiğimiz cumartesi akşam davet edildiğim yerde önüme bir metin koydular: -Hocam, bu akşam
EKONOMİK KRİZ VE BEDİÜZZAMAN

EKONOMİK KRİZ VE BEDİÜZZAMAN Ünlü sosyal antropolog Gellner’in Sovyetler Birliği’nin yı
MEDENİYET VE BEDİÜZZAMAN

Külliyatında Bediüzzaman, bize somut bir medeniyet projesi vermez. Zaten ondan böyle bir proje b
FELSEFE VE BEDİÜZZAMAN

Felsefe deyince insanın aklına çok sayıda soru takılmaktadır. İlk olarak felsefe nedir? sorus
NURSİ’DE DEVLET ALGISI-2

Siyaset-Şeriat Özdeşliği Burada ilk olarak Bediüzzaman’ın tek parti dönemindeki “siyaset
NURSİ’DE DEVLET ALGISI

Geniş anlamda şeriat; genel olarak İslam’ı ifade eder ve genellikle de bu anlamda kullanılır
ALLAH BEREKET VERSİN

Bir derste, “Mucize-i Ahmediye Risalesi” olan On Dokuzuncu Mektub’un Yedinci Nükteli İşaret
- İNSAN BAŞIBOŞ BIRAKILMAMIŞTIR
- ÂLİM KOYUN OLUR KUŞ OLMAZ
- CERBEZE VE “GÜZEL GÖREN GÜZEL DÜŞÜNÜR” VECİZEZİNİN ANLAMI
- NURDAN SÜZÜLEN NOTLAR- HASAN HAYRİ SARIKAMIŞ-BİON MATBAACILIK-İSTANBUL-2010- 4. BÖLÜM
- NURDAN SÜZÜLEN NOTLAR- HASAN HAYRİ SARIKAMIŞ-BİON MATBAACILIK-İSTANBUL-2010- 3. BÖLÜM
- NURDAN SÜZÜLEN NOTLAR-HASAN HAYRİ SARIKAMIŞ-BİON MATBAACILIK-İSTANBUL-2010- 2. BÖLÜM
- NURDAN SÜZÜLEN NOTLAR- HASAN HAYRİ SARIKAMIŞ-BİON MATBAACILIK-İSTANBUL-2010- 1. BÖLÜM
- DÖRT KELİMELİK BİR İMTİHAN DÜNYASI
- AHMED AKGÜNDÜZ HOCAMIZIN GÖZÜYLE MUHAKEMAT
- KADER RİSALESİNDEN İKİ SUALE CEVAP
- NUR RİSALELERİNİN DİLİ VE ÜSLUBU ÜZERİNE-III
- NUR RİSALELERİNİN DİLİ VE ÜSLUBU ÜZERİNE-II
- NUR RİSALELERİNİN DİLİ VE ÜSLUBU ÜZERİNE-I
- BAHAR’IN HATIRLATTIKLARI
- MAHŞER YERİ HAKKINDAKİ RİVAYET
- KUR'AN ALTI YÖNDEN MUCİZEDİR
- AHSEN-İ TAKVİM SIRRI /Niyazi Beki
- YİRMİBEŞİNCİ SÖZ'DEN NOTLAR-5
- YİRMİBEŞİNCİ SÖZ'DEN NOTLAR-4
- YİRMİBEŞİNCİ SÖZ'DEN NOTLAR-3
- YİRMİBEŞİNCİ SÖZ'DEN NOTLAR-2
- YİRMİBEŞİNCİ SÖZ'DEN NOTLAR-1

İnsan, bizim kendisini kerih bir nutfeden yarattığımızı görmez mi ki, şimdi o apaçık bir hasım kesilmektedir.
Yasin, 77
GÜNÜN HADİSİ
"Cebrail, bana komşu hakkında o kadar ısrarlı tavsiyelerde bulundu ki, onu mirasçı yapacak sandım."
Buhari
SON YORUMLAR
- selamün aleyküm Ahmed kardeşimizi tebrik ediyor ve bu faideli tercümelerin...
- Yanında okuyan diğer öğrencileri; Molla Muhammed Kasori Molla Muhammed Era...
- Benim merhum babam Molla İbrahim Azizi de onun yanında icazeti tamamlamıştı...
- Teşekkürler. Sanırım Envar neşriyat idi.Tam hatırlayamıyorum.....
- Çok güzel bir çalışma Rabbım ilminizi arttırsın bu çalışmalarınızı...
- Merhaba, Ben Foliant yayınlarından uğur. Sizinle iletişim kurmak istiyoruz ...
- Selamünaleyküm bu değerli yazınızdan dolayı Ahmets kardeşimizi tebrik edi...
- Vesîkalara göre, doğum târîhi 13.01.1889 (1 Kânûnisânî 1304), vefât t...
- Açıklayıcı ve net ifadelerle bilgi verdiğiniz ićin siteye teşekkür eder...
- Hocam açıklamalarınız için gerçekten yürekten teşekkürler Hep oyunlar...
TARİHTE BU HAFTA
ANKET
Sitemizle nasıl tanıştınız?
Yükleniyor...