Ä°MAM EBU HANÄ°FE-HAYATI VE ÅžAHSÄ°YETÄ°-2
B. DERS ALDIĞI HOCALARI Nu‘mân b. Sâbit, babasıyla on altı yaşında hacca gittiğinde orada Tâbiînden Atâ b. Ebî Rabâh ile tanışarak ondan hadis dinlediği, rivayet edilir
B. DERS ALDIÄžI HOCALARI
Nu'mân b. Sâbit, babasıyla on altı yaşında hacca gittiğinde orada Tâbiînden Atâ b. Ebî Rabâh ile tanışarak ondan hadis dinlediği, rivayet edilir.(29) Kendisi, tâbiînden sayılır.(30) Onun, gençliğinde çağının bütün düşünce akımlarını izlediği, ihtilâfları çok iyi tespit ettiği zikredilmektedir.(31)
Fıkıhta karar kılıp selefin yolunu izlemeye baÅŸladıktan sonra, geleneÄŸe uyarak kendisine bir üstat âlim seçti. On sekiz yıl Irak'ın büyük fakihi Hammâd b. Ebî SüÂleyman (v.120/737)'ın derslerine devam etti. Onun vekili oldu ve on yıllık öğrenciÂlikten sonra kendi kürsüsünü açmak istediyse de, altmış kadar fetvasının kırkının Hammâd tarafından tasvip edildiÄŸi ve yirmisinin düzeltildiÄŸini görünce bundan vazgeçerek onun ölümüne kadar vekâletinde bulundu.(32)
Hocası Hammâd b. Ebî Süleyman, Ä°brahim en-Nehaî ve Åža'bî gibi iki büyük âlimden fıkıh okudu. Abdullah b. Mes'ud ve Hz. Ali'nin fıkhına sahip 'ın fıkhından faydalandı. Ebû Hanîfe'nin fıkhında daha ziyade Ä°brahim en-Nehaî okulunun tesiÂri görülür. Dehlevî, "Hanefi fıkhının kaynağı, Ä°brahim Nehaî'nin kavilleridir" der.(33)
Ayrıca Ebû Hanîfe, "istihsan" kullanmada tartışılmaz bir ilim elde etmiÅŸtir. Onun tacir olarak halkın günlük hayatıyla iç içe oluÅŸu ve sık sık ilim merkezlerine seyahat edip birçok âlim ile düşünce alışveriÅŸinde bulunması, bu alandaki saygınlıÂğını arttırmıştır. Hac seyahatlerinde Tâbiîn âlimlerinin ileri gelenleriyle görüşmüş, ilmî sohbetlerde bulunmuÅŸ, onlardan hadis dinlemiÅŸtir. 'Atâ b. Ebî Rabâh, 'Atiyye el-Avfî, Abdurrahman b. Hürmüz el-A'rec, Ä°krime, Nâfi', Katâde bunlardan bazılarıÂdır.(34) Kendisi şöyle der:
"Hz. Ömer'in, Hz. Ali'nin, Abdullah b. Mes'ûd'un ve Abdullah b. Abbâs'ın fıkÂhını onların ashâbından aldım"(35)
C. TALEBELERÄ°
Ä°mam Ebu Hanîfe öğrenci yetiÅŸtirmeye büyük önem vermiÅŸ ve şöhretli taleÂbeler yetiÅŸtirmiÅŸtir. Onun öğrencileri de, kendisi gibi üst düzey fıkıhçılar olarak tarihe geçmiÅŸlerdir. Burada sadece onların isminden bahsedecek, detayları yeni araÅŸtırmalara bırakacağız. Ebû Hanîfe'nin en önde gelen talebeleri ÅŸunlardır:
1-Ä°mam Ebu Yusuf (v.182/798)
2-İmam Muhammed b. El-Hasen eş-Şeybânî (v.189/805)
3-İmam Züfer (v.158/775)
4-Hasan b. Ziyâd el-Lü'lüî (v.204/819)
5-Nuh b. Ebî Meryem (v.173/789)
6-Kâsım b. Ma'n (v.175/791)
7-Yahya b. Zekeriya (v.183/799)
8-Esed b. Amr el-Becelî (v.190/806)
9-Hafs b. Gıyâs (v.194/810)
10-Veki b. el-Cerrâh (v.197/812)
11-Ebu Mutî' el-Belhî (v.199/814)(36)
D. ESERLERÄ°
İmam Ebu Hanîfe'ye nispet edilen eserler şunlardır:37
1- el-Fıkhu'l-ekber:
Eserin konusu Ä°slam akaidinin temel esaslarını veciz ve beliÄŸ bir ÅŸekilde bir araya getirip, müslümanların neye nasıl inanacağını belirlemektir. Bu eser Ä°mam Ebû Hanîfe tarafından bizzat kaleme alınmayıp, sonradan öğrencileri tarafından onun görüşleri doÄŸrultusunda hazırlanmıştır. Eserin dünyanın çeÅŸitli kütüphaÂnelerinde yazmaları bulunmaktadır. Fıkhı ekber'in en eski iki nüshası, Medine'de Åžeyhu'l-Ä°slam Arif Hikmet Kütüphanesi no: 226 da kayıtlıdır. Bu eserin çok sayıda Türkçe tercümesi vardır.(38)
2-el-Fıkhu'l-ebsat:
Ebu'l-Mutî' el-Belhî (v.199/814) tarafından Ä°mam'dan rivayet edilmiÅŸtir. Ä°nanç esasları ile ilgilidir. Muhammed Zâhid el-Kevserî bu eseri el-'Âlim ve'l-Müte'allim adlı eserle birlikte neÅŸretmiÅŸtir. Bu eser, Ebu'l-Leys es-Semerkandî, Ä°brahim b. Ä°sÂmail el-Malatî, Ata b. Ali Muhammed el-Cürcânî (v.687/1288) tarafından da ÅŸerÂhedilmiÅŸtir.
3-el-Müsned:
Ä°mam Ebu Hanîfe'nin rivayetlerinin sonradan derlenmesi sonucu oluÅŸturulÂmuÅŸ bir eserdir. Dünyanın deÄŸiÅŸik kütüphanelerinde Ä°mâm'a nispet edilen onbeÅŸ adet müsned bulunmaktadır. Bunların tamamına yakınını Ebü'l-Müeyyed el-Hârizmî (v.655/1257), 'Câmiu mesânîdi Ebî Hanîfe' adlı eserde toplamıştır.(39)
4-el-Âlim ve'l-Müteallim:
Bu eserin ravisi Ebu Mukâtil Hafs b. Selem es-Semerkandî (v.208/823) dir. İnanç esasları konusundadır. Eser soru-cevap şeklinde hazırlanmıştır. Eserdeki âlim, İmam-ı 'Azam Ebu Hanîfe, öğrenci de Ebu Mukâtil'dir.
5-Risâle ilâ Osmân el-Bettî:
Ebû Hanîfe Basra'da bulunan arkadaşı fakih Osman el-Bettî (v.143/760)'ye yazÂdığı akaidle ilgili küçük bir risalesidir.
6-el-Vasıyye:
Konusu akâid olan bu eser, Ebû Hanîfe'nin oÄŸlu Hammâd ve Ä°mam Ebû Yûsuf tarafından rivayet edilmiÅŸtir. Eser, Ekmelüddin Bâbertî (v.786/1385), Molla HüÂseyin b. Ä°skender er-Rumî el-Hanefî (v.1084/1673), Ä°ÅŸkodralı Nurettin Efendi (v.1260/18844) ve Ä°mam Yusufî (v.1056/1646) tarafından Zuhru'l-'Atıyye fî Åžerhi'l-Vasıyye adıyla ÅŸerh edilmiÅŸtir.
Onun mezhebini fıkhî görüş ve düşüncelerini sistematik hale getiren, Ä°mam Ebu Yusuf ile Ä°mam Muhammed b. el-Hasen eÅŸ-Åžeybânî'dir.(40) el-Asl, el-Câmi'u'sSağîr, el-Câmi'u'l-Kebîr, ez-Ziyâdât, es-Siyerü'l-Kebîr'i yazan odur. Bu kitaplar güÂvenilir rivayetler olarak zikredilerek "Zâhirü'r Rivâye" veya "Mesâilü'l-Usûl" adıyla mezhebin ana kaynakları sayılmıştır.(41)
Talebelerinin toparladığı "el-Fıkhu'l Ekber", kesin olarak İmam Âzam'a aittir ve ehl-i sünnet akidesinin temel kitabıdır.(42) Ayrıca el-Fıkhü'l-Ebsât, Kitâbü'l-Âlim ve'l-Müteallim, Kitâbü'r-Risâle, el-Vasiyye, el-Kasîdetü'n-Nu'mâniye, Marifetü'l-Mezâhib, Müsnedü'l-İmam Ebî Hanîfe adlı eserler de imamdan rivayet edilmiştir.(43)
Dipnotlar
29-İbnü›l Esir, Üsdü'l-Ğâbe, III, 133.
30 -Bkz. Ebu İshak eş-Şîrâzî (v.476) , Tabakâtü'l-Fukahâ, nşr. Şeyh Halil el-Meys, Beyrut ts., s.87; Ebu Zehra, Ebu Hanife, s.71 vd.
31 -Şarâni, Abdülvehhâb, et-Tabakatü'l-Kübrâ, I, 52-53.
32- Uzunpostalcı, Mustafa "Ebû Hanîfe", DİA, c.10, s.132 vd.
33- Dihlevî, Şah Veliyullah, Huccetullah'il Bâliğa, I/146. Ayrıca bkz., Uzunpostalcı, "Ebû Hanîfe", s.132.
34-Bkz. Zehebî, Ebu Abdillah Muhammed b. Osman, Menâkibu'l-İmâm Ebî Hanife ve Sahiheyni Ebî Yûsuf ve Muhammed b. el-Hasen, nşr. Muhammed Zâhid el-Kevserî-Ebu'lvefâ el-Afgânî, Beyrut 1408, s.20 vd.
35- Ebû Zehra, Ebû Hanife, 44.
36-Bu zatların biyografi bilgileri için bkz. Ahmet Özel, Hanefî Fıkıh Âlimleri, DİB. Yayınları, Ankara 1990, s.19 vd.
37- Ä°mam Ebu Hanife'nin eserleri hakkında daha geniÅŸ bilgi için bkz. Mustafa Uzunpostalcı, "Ebû Hanîfe", DÄ°A, c.10, s.154-155, Ä°stanbul 1994; Ä°brahim EmiroÄŸlu, Ä°mam-ı Azam'ın BeÅŸ Eseri Ãœzerine, Ä°slamî AraÅŸtırmalar Dergisi, AnkaÂra 2002, cilt. 15, sayı 1-2, sayfa. 245; Ä°lyas Çelebi, Risaleleri ve Ä°tikadi Görüşleri Ä°le Ä°mam-ı Azam Ebû Hanîfe, Ä°slamî AraÅŸtırmalar Dergisi, Ankara 2002, cilt. 15, sayı 1-2, sayfa, 63 vd.; Temel YeÅŸilyurt, Fıkhu'l-Ekber'e Metodolojik Bir Bakış, Ä°slamî AraÅŸtırmalar Dergisi, Ankara 2002, cilt. 15, sayı 1-2, sayfa, 175 vd.
38 -Bu eserin tercüme ve mütevazı bir şerhi tarafımızdan da yapılmış, eser İstanbul'da yayımlanmıştır. Bkz., Ali Pekcan, İslam Akâid Metinleri, el-Fıkhul ekber ve Tahâvî Akâid Risalesi çeviri ve şerh, Rağbet Yayınları, İstanbul 2009.
39-Bu müsnedlerden Haskefî (1088/1677)'ye ait olanı, rivayetlerin tahriçleri ve ilgili deÄŸerlendirmeler ile birlikte taraÂfımızdan Türkçeye de çevrilmiÅŸtir [Ali Pekcan, Ebu Hanîfe Müsned'i, Yediveren yayınları 2005 Konya].
40-Bu iki İmamın meydana getirdiği eserleri ilim ehline faydalı olur amacıyla baskı yeri ve tarihleriyle birlikte burada vermek istiyoruz:
1. İmam Ebû Hanîfe (v.150/767), el-Müsned, [Ebû Nuaym el-Isfehânî (v.430)' nin rivayeti] (thk. M. el-Fâryâbî) Riyad 1994, I.B.
2. İmam Ebû Hanîfe, el-Müsned(ü's-Sağîr) [Mûsâ İbn Zekeriyyâ el-Haskefî el-Hanefî (v.650) rivayeti], (thk: Safvet es-Segâ), Kâhire 1962
3. İmam Ebû Yûsuf, Kitâbü'-Harâc, [Bulak,1302.h.tan ofset], Dâru'l-Ma'rife, Beyrut.
4. İmam Ebû Yûsuf (v.182/798), İhtilâfu Ebî Hanîfe ve İbni Ebî Leylâ (v.146), (thk. Ebû'l-Vefâ el-Afgânî) (yy.hz. Rıdvân M.Rıdvân), Kahire h.1357 (?), I.B.
5. İmam Ebû Yûsuf, er-Redd alâ Siyeri'l-Evzâî, (thk: Ebû'l-Vefâ el-Afgânî) [yy. haz: Rıdvân Muhammed Rıdvân], Kahire/Beyrut, h.1357
6. İmam Ebû Yûsuf, Kitâbü'l-Âsâr, (thk: Ebû'l-Vefâ el-Afgânî), Haydarabad -Deken/ Beyrut, 1355 (?)
7. Şeybânî, el-Câmiu'l-Kebîr, (thk: Ebû'l-Vefâ el-Efgânî), Lâhor, 1981
8. Şeybânî, el-Hucce alâ Ehli'l-Medîne, (thk.Ebû'l-Vefâ el-Afgânî), Haydarabad-Deken, 1965, I.B., (c.I-IV)
10. Şeybânî, el-Câmiu's-Sağîr, [Abdülhayy el-Lüknevî (v. 1304.h) 'nin şerhi "en-Nâfiu'l-Kebîr" ile birlikte] Beyrut 1986, I.B.
11. Şeybânî, Kitâbü'l-Asl (el-Mebsût), [thk: Ebû'l-Vefâ el-Afgânî], Beyrut 1990, I.B., (c.I-V)
12. Şeybânî, Ziyâdetü'z-Ziyâdât (Serahsî (v.483)'nin "en-Nüket" adlı şerhi ile birlikte), [thk: Ebû'l-Vefâ el-Afgânî], Beyrut 1986, I.B.
13. Şeybânî, Kitâbü'l-Âsâr, Karaçi H.1419, III. B.
14. Şeybânî, Kitâbü'l-Âsâr: [Ebû'l-Vefâ el-Afgânî thk. Ve "Bâbu Ziyârati'l-Qubûr" bölümüne kadar yaptığı şerh ile birlikte] Beyrut 1993, II. B. (2 cilt)
15. Şeybânî, ez-Ziyâdât (Kâdîhân (v.592/1196)'ın "Şerhu'z-Ziyâdât" adlı şerhi ile birlikte), [thk. Dr. Kâsım Eşref], Karaçi 2000, c.I-VI
16. Şeybânî, Kitâbü'l-Kesb (Serahsî (v.483)'nin şerhi ile birlikte), [yy.hz. A.Ebû Ğudde] Beyrut, 1997, I.B.
17. Şeybânî, el-Muvatta', (thk. Abdülvehhab Abdüllatîf), Kahire, 1979, VIII. B. (tek cilt)
18. Şeybânî, el-Muvatta', (Lüknevî'nin 'et-Ta'lîku'l-Mümecced alâ Muvatta'ı Muhammed' adlı şerhi ile birlikte), (thk. Dr. Takıyyuddin en-Nedvî), Bombay /Dımeşk / Beyrut,1991, I.B. (c.I-III)
19. Şeybânî, Kitâbu's-Siyer ve'l-Harâc ve'l-U'şr (min kitâbi'l-asl), [Hz.Mecîd Haddûrî] Washington U.S.A (nşr. N. Eşref Nûr Ahmed), Karaçi h.1417, I.B.
20. Şeybânî, es-Siyeru'l-Kebîr (maa Şerhi's-Serahsî (v.490), (thk. A. Muhammed), Beyrut 1997, I.B.
41- Bu eserlerin mezhep içerisindeki değeri hakkında bkz. Lüknevî, Abdülhayy, en-Nâfiu'l-kebîr şerhu'l-Câmi's-sağîr, Âlemü'l-kütüb, Beyrut 1986, s.17 vd.
Zehebî, Siyer, 6/401; Menâkıb, s.32, 33; Saymerî, Ahbâru Ebî Hanîfe, s.27
İbn Abdilberr, el-İntiqâ, s.257; Kuraşî, el-Cevâhiru'l-Mudıyye, 1/61; Zehebî, Târîhu'l-İslâm, 6/310; Siyer, s.40.
42-Fahrü›l İslâm Pezdevî, Usûlü'l-Fıkh, I, 8; İbnü'n-Nedim, Kitâbü'l-Fihrist, I, 204.
43-Bu eserlerin otantik değeri konusundaki tartışmaların özlü bir değerlendirmesi için bkz. İlyas Çelebi, Risaleleri ve İtikadi görüşleri ile İmam-ı 'Azam Ebu Hanife, İslami Araştırmalar dergisi, Ebu Hanife özel sayısı, Ankara 2002, sh. 63 vd.
Bu yazıya yorum yazın
Bu yazıya gelen yorumlar.
DÄ°ÄžER YAZILAR
NEDVİ’NİN KALEMİNDEN KUDÜS MÜFTÜSÜ EMİN EL HÜSEYNİ-2
Bundan sonra araya yeni bir fasıla girdi, ama bu ilki kadar uzun sürmedi. Ve onunla Mekke-i Müker
NEDVİ’NİN KALEMİNDEN KUDÜS MÜFTÜSÜ EMİN EL HÜSEYNİ-1
Kıymetli ziyaretçilerimiz, sizlere Filistin istiklal hareketinin mimarı, büyük aksiyon insanı,
İMAM MUHAMMED KASIM EN NÂNOTEVİ- 3. BÖLÜM
Papazlarla Ve Hindu Bilginleri İle Münazaraları Şeyh, Meerut şehrinde ikamet ederken, papazlar
İMAM MUHAMMED KASIM EN NÂNOTEVİ- 2. BÖLÜM
İngilizlere Karşı Cihadı 1857 yılında İngiliz yönetimine karşı Hindistan'da büyük bir a
ÖMER MUHTAR GRAZİANİ’NİN KARŞISINDA
... Graziani hatıratında diyor ki; “Ofisimin girişine geldiği zaman bana öyle geldi ki, ell
İMAM MUHAMMED KASIM EN NÂNOTEVİ- 1. BÖLÜM
Büyük imam, islam filozofu, rabbani alim, büyük ıslahçı, mücahid bir kahraman, İslam düşm
KURRA HAFIZ MEHMET GÃœRGÃœR HOCA EFENDÄ° (1937-2020 )
Mehmet GÜRGÜR Hoca Efendi 2 Mart 1937 yılında Dumlu Nahiyesine bağlı Akdağ köyünde dünyaya
ÅžEYH MUHAMMED HAFÄ°D (1928-2001)
Şeyh Muhammed Hafid hazretleri, dedesi ‘Hazret’ namıyla bilinen Muhammed Ziyauddin hz.'nin ve
ABDULÄžAFUR HAS EFENDÄ°(1936-2007)
Abdulgafur HAS Hocaefendi 1936 yılında Çat ilçesi Babaderesi köyünde dünyaya geldi. Soyu sils
BABADERELÄ° SEYYÄ°D AHMED EFENDÄ°(1890-1977)
Babadereli Seyyid Ahmed Efendi, Seyyid Molla Resul Efendi’nin oğludur. 1890 yılında, ailesinin
MEHMED KIRKINCI HOCAEFENDÄ°
1928 yılında Erzurum ili, Aziziye ilçesinin Güllüce(Eski ismi; Paşaki) köyünde doğdu.
- MOLLA MUHAMMED CELALÃŽ
- MOLLA MUHAMMED KASORÃŽ
- MOLLA ABDÃœLKADÄ°R NADÄ°R AZÃŽZÃŽ
- SEYDA MOLLA HASÄ°P SEVEN (KS)(1917-1994)
- MÜDERRİS MOLLA MUSA CELÂLÎ (GEÇİT) HOCA
- ÅžEYH ASIM EFENDÄ°
- ÅžEYH HALÄ°D-Ä° OHÄ°NÄ°
- ÅžEYH MAZHAR EFENDÄ°
- ÅžEYH ALAUDDÄ°N-Ä° OHÄ°NÄ°
- ÅžEYH FETHULLAH-I VERKANÄ°SÄ°
- EBU’L HASAN EN NEDVİ HAKKINDA NE DEDİLER?-2
- MUHAMMED EMÄ°N ER HOCAEFENDÄ°
- ÇAN ŞEYHLERİNİN TASAVVUFTAKİ YERİ VE KONUMU-2
- EBU’L HASAN EN NEDVİ HAKKINDA NE DEDİLER?-1
- ÇAN ŞEYHLERİNİN TASAVVUFTAKİ YERİ VE KONUMU-1
- ÅžEYH SAFFETULLAH-I OHÄ°NÄ°(1939-1989)
- EBU’L-HASEN ALİ EL-HASENÎ EN-NEDVÎ (1333-1420/1914-1999)
- DOSTUM NEDVÄ°
- BEDÄ°ÃœZZAMAN'IN HAYATI VE ESERLERÄ°-2
- BEDÄ°ÃœZZAMAN'IN HAYATI VE ESERLERÄ°-1
- M. AKİF'İN GÖZÜYLE BATICILIK-2
- M. AKİF'İN GÖZÜYLE BATICILIK-1
- AHMET NECÄ°P FAZIL KISAKÃœREK-3
- AHMET NECÄ°P FAZIL KISAKÃœREK-2
- AHMET NECÄ°P FAZIL KISAKÃœREK-1
- ÅžEYH MUHAMMED DÄ°YAUDDÄ°N/HAZRET (K.S.)
- ŞEYHU'L-HİND MAHMUD HASAN DİYOBENDÎ (1851-1920)-2. BÖLÜM
- ŞEYHU'L-HİND MAHMUD HASAN DİYOBENDÎ (1851-1920)-1. BÖLÜM
- ÅžEYH MUHAMMED ALAADDÄ°N-Ä° OHÄ°NÄ° (K.S.)
Zulüm (ve haksızlık) edenlere de sakın meyletmeyin! Sonra size de ateş dokunur. Sizin Allah'tan başka dostlarınız yoktur, sonra size yardım da edilmez.
Hûd, 113
GÃœNÃœN HADÄ°SÄ°
İlim talebi için yola çıkan kimse dönünceye kadar Allah yolundadır.
(Tirmizi, 2649)
SON YORUMLAR
- Fıtrat, namaz, tevafuk, sırlar ve tüm bunların sahibi zişanı İlahi kusur...
- Selamünaleyküm Ä°nternette mütalaalı risale i nur dersleri diye arama yaptÄ...
- bu kıymetli yazıdan dolayı ahmed izz kardeşimize teşekkür ederiz çok mani...
- selamün aleyküm Ahmed kardeşimizi tebrik ediyor ve bu faideli tercümelerin...
- Yanında okuyan diğer öğrencileri; Molla Muhammed Kasori Molla Muhammed Era...
- Benim merhum babam Molla İbrahim Azizi de onun yanında icazeti tamamlamıştı...
- Teşekkürler. Sanırım Envar neşriyat idi.Tam hatırlayamıyorum.....
- Çok güzel bir çalışma Rabbım ilminizi arttırsın bu çalışmalarınızı...
- Merhaba, Ben Foliant yayınlarından uğur. Sizinle iletişim kurmak istiyoruz ...
- Selamünaleyküm bu değerli yazınızdan dolayı Ahmets kardeşimizi tebrik edi...
TARÄ°HTE BU HAFTA
Uhud Harbi(23 Mart 624)***22 Mart 1683-Merzifon'lu Kara Mustafa paşanın idamı***23 Mart 1960- Üstad Bediüzzaman'ın vefatı *** *Edirne'nin İşgali(26 Mart 1913)***Ahmet Cevdet Paşa’nın Doğumu(27 Mart 1822)*** Huneyn savaşı(29 Mart 630)
ANKET
Sitemizle nasıl tanıştınız?
Yükleniyor...