SULTAN İKİNCİ MAHMUD'UN AZ BİLİNEN BİR NAAT'I
Şamdan eyledim ihdâya cür’et yâ Resûlallah
Murâdım dergeh-i a‘lâya hıdmet yâ Resûlallah
Osmanlı Devleti'nin otuzuncu padişahı olan Sultan II. Mahmud, hem devlet adamı, hem hattat, hem de edebiyatçıdır. 1808'de tahta geçmiş ve 31 sene padişahlık yapmıştır. II. Mahmud dönemi birçok yeniliğin yapıldığı dönemdir. Özellikle batılı birçok yenilik onun döneminde yapılmıştır. Askerî, sosyal ve ekonomik alanda köklü değişiklikler yapmıştır. Askeri alandaki en önemli yenilik, Yeniçeri Ocağı'nın kaldırılmasıdır. Yeniçeriler 17. yüzyılın ikinci yarısından sonra sürekli bir ayaklanma hazırlığında olmuşlardır. Daha önce yapılan kaldırma çalışmaları başarısız olunca, II. Mahmud daha dikkatli bir yol izlemiştir. Nihayet Yeniçeri Ocağı 1826 yılında II. Mahmud tarafından feshedildi. Bunun yerine "Asakir-i Mansure-i Muhammediye" adıyla yeni bir ordu kuruldu. Bu olay tarihe "Vaka-i Hayriye" olarak geçmiştir.
Sosyal alanda, tercüme odası, ilk nüfus sayımı, posta teşkilatı, ilk gazete, Avrupa tarzı okulların açılması vb. yenilikler yapılmıştır.
Ekonomi alanda, yerli malın kullanılması, tımar sisteminin kaldırılması vb. yenilikler icra edilmiştir.(1)
Sultan II. Mahmud'un özellikle sosyal alanda yaptığı bu yenilikler bazı kesim tarafından tepkiye neden olmuştur. " Taassubu önlemek için resmi dairelere resmini astıran Sultan Mahmud, hem Avrupaî giyim kuşamı, hem dayatmacı reformları ve batılılaşma çabalarında izlediği yöntem nedeniyle halk arasında ' Gavur Padişah' olarak ün saldı. II. Mahmud bu hareketiyle, sadece Müslümanların padişahı olmadığını, sırtındaki mavi pelerini, siyah çizmeleri, başındaki sorguçlu ve püsküllü fesi ile Hıristiyanların da dostu ve hükümdarı olduğu fikrini yaymak amacındaydı"(2)
Halk arasında gâvurluğuyla ün salan Sultan Mahmud, peygambere natlar yazan bir şairdir.
Nat, "bir şeyi medhederek anlatma, vasıflandırma. Hz. Muhammed'i övmek üzere yazılan şiirlere"(3) denir. Ayrıca, "bir kimsede bulunan şeyleri vasfetmek, onu tavsifte mübâlağa etmek, bir şeyi vasf eylemek, yani muttasıf olduğu sıfatını irâd ile nişan vermek"(4) şeklinde de ifade edilebilir.
Nat, divan şiirinde bir gelenek haline gelmiştir. "Nat edebiyatımızda diğer peygamberlere, aşere-i mübeşşere, dört halife, Hz. Hasan ve Hz. Hüseyin, Hz. Hamza, Hz. Abbas, Ebû Hanife, İmâm Şafiî, İmâm Mâlik, İmâm Ahmed, İmâm Buhârî, İmâm Müslim ve Şeyh İbni'l-Vefâ, Abdülkâdir Geylânî gibi tarikat büyükleri için de yazılmış olmakla birlikte, en meşhûr ve en yaygın mânası; Hz. Peygamber'i öven ve divân tertibinde tevhîd ve münâcâttan sonra özel bir yeri olan şiirlerdir"(5) "Daha çok kaside nazım şekliyle yazılır…Natın konusu Hz. Peygamber'in risâleti, mucizeleri, hicret olayı, din yolunda çektiği eziyetler vs. olabilir."(6)
Natlar Türk kültürüne o kadar işlemiş ki, kasidelerde, mesnevilerde, musikide, hatlarda vs. gibi eser ve alanlarda işlenmiştir. Divan şiirinde en meşhur nat şairleri Fuzûlî, Nâbî, Şeyh Galib vs. gibi şairlerdir. Fuzûlî'nin Su Kasidesi ismi ile özdeşleşmiş bir natır. Öyle ki Fuzûlî deyince Su kasidesi akla gelmektedir.
Sultan Mahmud'un bir birkaç tane natı vardır. İncelediğimiz bu nat pek bilinmemektedir. Aruzun mefâîlün mefâîlün mefâîlün mefâîlün kalıbıyla yazılmıştır. Beş beyitten oluşmaktadır. Adlî mahlasıyla yazılmıştır. Adlî, "adalete mensup, adaletle alakalı, ilgili"(7) demektir. Bu mahlasla üç şair padişah şiir yazmıştır. Birisi Fatih Sultan Mehmed Han, birisi III. Murad diğeri ise ele aldığımız natın nâzımı II. Mahmud'dur. Nat, 'Ya Rasûlallah' rediflidir. Ya Resûlallah redifiyle, Şeyh Galib, Yaman Dede, Hamdî vb. gibi birçok şair nat yazmışlardır.
"Cennet-mekân Sultân Mahmûd Hân-ı Sânî Hazretlerinin 1235 senesinde Ravza-i Mutahhara-i Hazret-i Risâlet-penâhîye takdîm eyledikleri murassa şamdan münâsebetiyle inşâd eyledikleri istimdâdkârâne ve mutazarrıâne na't-ı şâhâneleri
Şamdan eyledim ihdâya cür'et yâ Resûlallah
Murâdım dergeh-i a'lâya hıdmet yâ Resûlallah
(Ya Resûlallah, cesaret edip şamdan hediye ettim, maksadım o yüce dergâhına hizmet etmektir.)
Sultan Mahmud, Ravza-i Mutahhara'ya yani Hz. Peygamber'in kabrinin bulunduğu yere bir şamdan hediye etmiştir. Birinci beyitte bunu dile getiriyor. Makamına bir şamdan hediye eyledim, bundaki maksadım ise senin yüce dergâhına hizmet etmektir.
Değildir ravzana şâyeste dest-âvîz-i nâ-çîzim
Kabûlünle kıl ihsân u inâyet yâ Resûlallah
()
Kimim var hazretinden gayri hâlim eyleyim i'lâm
Cenâbındandır ihsân ü mürüvvet yâ Resûlallah
(Ya Resûlallah, senden başka halimi açacağım kimse yok, ihsan ve insanlık, güzellik senin yüceliğindendir)
Burada tam bir teslimiyet ve kabulle Peygamber'e yönelişi görüyoruz. Hem bir yüceltme isteği de var; "Ey Resûl, senden başka gidecek kimsem yok ki, kime derdimi açayım. Derdimi açsam da senden başka çare bulacak kimse olmaz. Çünkü sen ihsan, iyilik ve güzellik sahibi bir Zat'sın, ancak sen bana yardım edebilirsin. Onun derdimi sana söylüyorum."
Dahîlek sad el-emân dergâhına düşdüm
Terahhum kıl bana eyle şefâat yâ Resûlallah
(Ya Resûlallah, yüzlerce eyvah ile dergâhına geldim, sana yalvarıyorum, merhamet et bana, şefaat eyle.)
İnsan yaptığı her yanlış için pişmanlık duyar. Bu yanlışlar çoğaldıkça mahcupluk da artar. Sultan Mahmud, kendi içinde duyduğu bu pişmanlığını "yüzlerce eyvahlar" diyerek Peygamber'e yalvarmaktadır. Benim yüzlerce günahım var, bunlar için de mahcubum, ama senin merhametin, rahmetin bunlardan üstündür. Beni de affeyle.
Dü âlemde kıl istishâb Hân Mahmûd-ı Adlî'yi
Senindir evvel ü âhirde devlet yâ Resûlallah
(Ya Resûlallah, iki alemde de adalet Mahmud Han'ı yanında bulundur. Başlangıç ve sonda da zenginlik, hüküm senindir.)
Son beyit diğer beyitlerin özüdür. Sultan Mahmud, sıraladığı isteklerini son beyitte öz halinde dile getiriyor. Adlî olan mahlasını da burada tevriyeli olarak kullanmıştır; hem adaletli hem de Adlî mahlası manasında çeviri yapılabilir. Burada Peygamber'den istediği şey iki âlemde de yanında olmasıdır; "Hem bu dünyada yanımda ol ki adaletli olayım, hem de ahirette yanımda ol ki emin olayım" der.
Dipnotlar
1-Daha geniş bilgi için: Bernard Levis, Modern Türkiyenin Doğuşu, Çev.Boğaç Babür Turna, Arkadaş Yayınevi, Ankara 2008; Hammer, Büyük Osmanlı Tarihi, c.9, haz. Mümin Çevik, İstanbul 2010; Osmanlı Padişahları 2, Türkiye Gazetesi yayınları, İstanbul 2006.
2--Necdet Hayta, Uğur Ünal, Osmanlı Devleti'nde Yenileşme Hareketleri(17. Yüzyıl Başlarından Yıkılışa Kadar), Gazi Kitabevi Yayınları, Ekim 2008, s.107
3-Ferit Devellioğlu, Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lûgat, Aydın Kitabevi, Ankara 2004.
4-Emine Yeniterzi, Divan Şiirinde Nat, Tdv yayınları, Ankara 1993.
5-Yeniterzi, s.1,2.
6-İskender Pala, Ansiklopedik Divan Şiiri Sözlüğü,
7-DevellioÄŸlu, a.g.e.
Â
Â
Â
Â
Bu yazıya yorum yazın
Bu yazıya gelen yorumlar.
DİĞER YAZILAR
MEALCİLERİN SÜNNET HAKKINDAKİ ŞÜPHELERİ VE BUNLARA VERİLEN CEVAPLAR

Hadisleri inkar edenlere mealciler, akılcılar ve Kur'an'cılar denilir. Bunlar kendilerine nispet
HZ. PEYGAMBERE KARŞI GÖREVLERİMİZ

İslâm bir dindir. Bu dini gönderen Allah (cc)'dır. Bu dinin bir kutsal kitabı, bir peygamberi,
HZ. PEYGAMBER HAKKINDAKİ TAVRIMIZ NASIL OLMALI?

Hucurât, 2. âyet: “Ey iman edenler! Seslerinizi, Peygamber'in sesinin üstüne yükseltmeyin. Bi
SÜNNETE BAŞVURMADAN KUR’AN’LA AMEL ETMENİN İMKANSIZLIĞI

Sahâbe, dinî hükümleriKur’an-ı Kerim’den alıyordu. Ancak çoğu kez Kur’an ayetleri tafs
SAHABENİN HADİS YAZMAMASININ ÜÇ SEBEBİ

“Sahâbenin hadisleri yazmamasının üç sebebi vardır. Birinci Sebep: Allah Rasûlü'nün (S.
TABİÎNİN SÜNNETİN YAZIM ve TEDVİNİNE VERDİĞİ ÖNEM

Sünnetin tedvin ve muhafazası konusunda tâbiîn kuşağının çok büyük hizmetleri olmuştur.
HADİSLERİN TEDVİNİ-3

Müslümanların "sahih hadis"i tespit amacıyla ortaya koyduğu benzersiz ilimlerden biri de cerh v
HADİSLERİN TEDVİNİ-2

Ashab-ı Kiramın öğrencileri olan tabiûn kuşağının tarihçesi, hicretin ilk senesinden başl
GÜZEL AHLAKA AİT 15 HADİS-İ ŞERİF

1.Mekârim-i ahlâkı itmâm için ba’s buyuruldum.(1) 2. Ahlâk-ı ilâhiyye ile tahalluk edin
HADİSLERİN TEDVİNİ-1

Bilindiği üzere Allah Rasûlü (s.a.v) başlangıçta Kuran'la karışmasını önlemek amacıyla
HADİS’E SALDIRILMASININ ASIL SEBEBİ

Çağımızda hadisi ve hadis ehlini hedef alan ve öncülüğünü müsteşriklerin yaptığı ve M
- MODERN DÖNEMDE ORYANTALİSTLERİN TAKİPÇİLERİNİN SÜNNETİN HÜCCET DEĞERİNE DİL UZATMASI
- SÜNNET İSLAM’IN ASILLARINDAN BİR ASILDIR-4
- HABER-İ VÂHİDİN İ’TİKÂTTA HÜCCET DEĞERİ
- SÜNNET İSLAM’IN ASILLARINDAN BİR ASILDIR-3
- SÜNNETİN HÜCCETİYETİ HUSUSUNDA SAHABE TATBİKATI
- SÜNNET İSLAM’IN ASILLARINDAN BİR ASILDIR-2
- SAHİH BUHARİ’NİN EŞŞİZ ÜSTÜNLÜĞÜ
- EY ALLAH’IM!
- HADİS YAZILMASINI YASAKLAYAN RİVAYETLERE BAKIŞ
- SÜNNET İSLAM’IN ASILLARINDAN BİR ASILDIR-1
- PEYGAMBER (S.A.V)’İN HADİS YAZIMINA MÜSAADE ETMESİ
- SÜNNETİN YAZIYA AKTARILMASI
- MEVLİD-İ ŞERİF Mİ, KUTLU DOĞUM MU?
- GARİB HADİS NEDİR?
- AZİZ HADİS NEDİR?
- MEŞHUR HADİS NEDİR?
- MÜTEVATİR HABER NE DEMEKTİR?
- PEYGAMBERİMİZ HAKKINDA BİLİNMESİ GEREKEN HUSUSLAR
- ÇELİŞKİLİ GİBİ GÖRÜNEN BAZI HADİSLER
- RASULULLAH’IN ÜSTÜNLÜĞÜ
- HADİS VE HADİS İLİMLERİNİN EN ÖNEMLİ MESELELERİNE DAİR SORU-CEVAPLAR
- PEYGAMBERLERİN EŞİT VE FARKLI OLDUĞU YERLER
- 25 YAŞINDAKİ BİR DELİKANLI 40 YAŞINDAKİ DUL BİR KADINLA NEDEN EVLENDİ?
- KUR'AN'IN IŞIĞINDA HZ. PEYGAMBER'İN MU'CİZELERİ-3
- KUR'AN'IN IŞIĞINDA HZ. PEYGAMBER'İN MU'CİZELERİ-2
- KUR'AN'IN IŞIĞINDA HZ. PEYGAMBER'İN MU'CİZELERİ-1
- POLONYALI KOPERNİK VE VEHBİ KARAKAŞ’A GÖRE ÂLEMİN MERKEZİ
- BEDİÜZZAMAN’IN GÖZÜYLE HZ. MUHAMMED (S.A.V) EFENDİMİZ (II)
- PEYGAMBER EFENDİMİZE SALAVAT GETİRMEK

Dua eden, bana dua ettiği zaman onun duasına karşılık veririm.
Bakara, 2/186
GÜNÜN HADİSİ
“Âdemoğlu, kurban bayramı gününde kan akıtmaktan daha sevimli bir amelle Allâh’a yaklaşabilmiş değildir.
İ. Mâlik, Muvatta’, Kur’an 24; Tirmizî, Edâhî, 1; İbn-i Mâce, Edâhî, 3)
SON YORUMLAR
- Az önce rast gele aldığım bir hadis kitabında rastgele açtığım bir sayf...
- Rabbimiz gani gani rahmet eylesin…...
- Yahudi propagandası için uydurulmuÅŸ yalan bir hikâyeyi bu güzel siteye yakÄ...
- Selamun aleykum hocam seyda molla nadirın yanında ıcazesını alanlardan...
- Receb bey o rüyayı kaydetmedik, o rüyanın risalelerle alakası yoktu, ama o...
- Güzel paylaşım, kaynak belirttiğiniz için ayrıca teşekkür ederim. :)))...
- 18 Nisan 2021,tarihinde rahmetli oldu.....
- Allah razı olsun. "kısmetse diğeri de gelecek haftaya." kısmında yer alan ...
- Cenab-ı Allah ( cc) Salih rüya sahiplerinin sayısını artırsın....
- Makalede kullanılan " Kıskançlık " sıfatı, Ehli sünnet akidemize göre," ...
TARİHTE BU HAFTA
*Conk Bayırı Zaferi(10 Haziran 1915)
*Yeniçeri Ocağı'nın Lağvı(12 Haziran 1826)
*Cemil Meriç'in Vefatı(13 Haziran 1987)
*Darendeli Hacı Hulusi Edendi'nin Vefatı(14 Haziran 1990)
*Türkçe Ezan Uygulamasının Kaldırılması(16 Haziran 1950)
ANKET
Sitemizle nasıl tanıştınız?
Yükleniyor...