MUSTAFA ÖZCAN BEY İLE İSLAM DÜNYASI, HAREKETLER VE KİŞİLER-3

-Bediüzzaman Hazretlerinin inşa fikriyatını nasıl değerlendiriyorsunuz? -Bediüzzaman gelenekçi değil, Modernist de değil. Öyle olmak lazım. Sofistike...Müceddidlerin hepsinde bu özellik var. Müceddid dediğiniz vasıftaki insanların hepsinde var bu.

Salih Okur

nedevideobendi@gmail.com

2012-08-31 17:02:23

-Bediüzzaman Hazretlerinin inşa fikriyatını nasıl değerlendiriyorsunuz?

-Bediüzzaman gelenekçi değil, Modernist de değil. Öyle olmak lazım. Sofistike...Müceddidlerin hepsinde bu özellik var. Müceddid dediğiniz vasıftaki insanların hepsinde var bu.

Mesela, işte Şah Veliyullah Dehlevi…Bakıyorsunuz, hakikaten o mezhepler arasındaki ihtilafları filan ele aldığı kitapları, mesela "El İnsaf" kitabı ve diğerlerine baktığınızda gerçekten muhteşem bir deha ile karşılaşıyorsunuz..

İmam-ı Rabbani öyle.. İmam-ı Gazali öyle..

İmam-ı Rabbani zamanında iki şeyden tehlike geliyor; birisi tasavvuf alanından geliyor. Vahdet-i Vücud ve Hinduizm felsefesinin karışmasından kaynaklanan ve İslam'ın fikri istiklaliyetinin kaybedilme tehlikesi var. Onun için aynen iki deniz arasındaki berzah gibi İmam-ı Rabbani tarikat ve şeriat arasında bir köprü oluyor, bir "sıla" oluyor.

Diğer yandan Babür devletinin hükümdarı Ekber Şah'ın ortaya attığı ve bütün dinlerin karmasından oluşan "Ekber Dini fitnesi" zuhur ediyor. Ekber Şah o dönemin Mustafa Kemal'i gibi bir şey yani. İmam-ı Rabbani diğer yandan da bu tehlikeye karşı çıkıyor, mukavemet ediyor.

-Muhammed Gazali merhum hakkında neler dersiniz?

-Muhammed Gazali de büyük bir zat. Çok eserleri var. Size bir şey anlatayım. Muhammed Gazali Cezayir'de 10 yıl kalmış, Kostantiniyye şehrinde İslam kolejinin müdürlüğünü yapmış. Cezayir'de çok itibarı varmış. Cezayir'de yediden yetmiş yediye herkesçe tanınmış ve çok sevilmiş. Şaravi'nin Pazartesi günleri konuşmaları televizyon ve radyoda yayınlanırmış. Enver Sedat döneminde Mısır resmi tv kanallarındaki tefsir derslerinin etkisi neyse, Muhammed Gazali'nin Cezayir'deki resmi kanallarda pazartesi günleri yaptığı konuşmalarının tesiri de o'dur.

O zamanın devlet adamlarından, tek parti dönemine son veren ve şu anda münzevi olarak yaşayan Şadli bin Cedit de Gazali'ye çok hürmet gösterirmiş. Abdulkadir Hayyati Bey'in anlattığına göre Şadli Bin Cedid bazen Muhammed Gazali'nin ayakkabılarını giymesine yardımcı olur, elini öper ve sık sık da evine yemeğe davet edermiş. Muhammed Gazali'ye evine buyur ettiğinde 'bunlar eşimin kendi elleriyle yapığı yemekler. Afiyet olsun' diyerekten Gazali'nin gönlünü alır ve büyük hürmet gösterirmiş

Muhammed Gazali biraz akılcıydı. Hatta Suudluları eleştirir, "çöl fıkhı" derdi. Selefilerin bazı dar kalıp ve anlayışlarını eleştirirdi. Sert bir üslubu vardı. El Müslimun gazetesinde bazen yazardı.

Yine mesela besmele hususunda muhaddislere ters düşen bir açıklaması oldu. Şöyle bir hadis-i şerif var; "besmeleyle başlamayan her şeyin sonu ebterdir, kesiktir." Bu hadisin zayıf olduğunu söylüyordu. Onun bir kitabı var, "Muhaddislerle Fukaha arasında Nebevi Sünnet" Mesela o eserin girişinde besmele yok. Kendi içtihadına göre hareket etmiş ama ben dilerdim ki besmele koysun. Kur'an'da en azından var. Bu hadisin olup olmaması ayrı bir şey. Ama Kur'an bize yeterli bir rehber.

Hakikaten muhteşem bir adamdı, ama her zatın bir sürçmesi olabiliyor. Hakkaniyet sahibiydi. Dini konularda salâbeti vardı. Evet, Muhammed Gazali, Yusuf Kardavi Mısır'ın son elli yılına damgasını vurmuş şahsiyetleri arasındalar. Hakikaten büyük insanlar.

-Peki, Mısır'da aklımıza başka kimler gelebiliyor efendim?

-Muhammed Mütevelli Şaravi de iyiydi.

-Hasaneyn Muhammed Mahluf?

-Evet, o Hanefi müftüsüydü. Fetvaları ve Kelimatü'l Kur'an adlı Kur'an kavramlarıyla alakalı bir eseri var.

-Ahmed Şerbasi?

-Evet, onunda epey müellefatı var. Önemli bir zat..

Tarih alanında Ahmed Çelebi var.

-Daha öncelerinden Abdülaziz Çaviş..

-Evet onlar da geçen yüzyılın ilk yarısının büyük insanları..Muhammed Ferid, Mustafa Kamil gibi..

-Bahsettiğiniz Muhammed Ferid Vecdi mi?

-Yok, Muhammed Ferid ayrı, Muhammed Ferid Vecdi ayrı.. Muhammed Ferid, Mustafa Kamil ile birlikte Osmanlıyla yakınlaşma politikası izleyen siyaset adamları..

-Muhammed Ferid Vecdi nasıl birisi?

-Merhum Ahmed Davudoğlu'nun yazdığı cinsten bir adam. Ansiklopedist bir adam. Birçok alanda yazı yazmış, fakat kaydı kuydu olmayan, yani serbest bir şekilde fikir beyan eden, fikir üretmeyi bile içtihad sayan adamlar.

-Mahmud Şeltut da sanırım öyle..

- Mahmud Şeltut ulemadan, ama bir çok yanlışları var. Mehdi Mesih meselelerinde Muhammed Abduh'dan beri gelen, Reşid Rıza'nın da dayandığı bir ekol var. Bu ekol Modernist bir ekol. Bu ve benzeri meselelerde Mutezile mezhebini taklit etmişler.

-Mevdudi hakkında düşüncelerinizi de alabilir miyiz hocam?

-Mevdudi eklektik bir adam. Aslen gazeteci. Büyük bir âlimden daha ziyade bir mütefekkir. Biraz Mısır'da Abkariyat serisini kaleme alan Mahmud Akkad'a benzer. Tabii Akkad biraz daha edebiyatçı..

Ali Şeriati gibi günümüzün jargonunu İslam tarihine uyarlıyor. Peygamberlerin ilk inkılapçı olduğunu vesaire söylemesi gibi. Ebul Hasan en Nedvi "İslam'ın Tarih Yorumu" adlı eserinde ona cevap veriyor. Nedvi'nin bu kitabındaki tezler önemli tezler. Yani dinin intişarı, dinin zaferi ancak Allah'ın istediği şekilde olabilir. Yoksa kulun tayin ettiği şekilde değil. Onlar (Mevdudi, Şeriati) hissi bir zafer istiyorlar. Hâlbuki bazı peygamberler gelmiş, o manada hiç başarılı olamamışlar. Ama misyonları itibarıyla başarısızlar mı? Değil. Öyle addetmek doğru değil.

Dolayısıyla Mevdudi'nin Siyer anlayışı, Mevdudi'nin Peygambere atfettiği misyon, anlayışlar daha ziyade maddi ve hissi boyutta. Ondan dolayı âlimler kendisine karşı çıkıyorlar. Ebul Hasan en Nedvi de adı geçen eserde onu eleştiriyor, ben de aynen katılıyorum.

Hilafet ve saltanat konusunda ki kitabında da Emevilere çok fazla yükleniyor. Hz. Osman(r.a) meselesinde eleştirileri var. Yani şöyle diyelim, Sahabelere hürmeti kırmamak lazım. Onların birbiriyle ilişkilerinde hataları olabilir. Hataları olması onları sahabelikten çıkarmaz, adil olmaktan çıkarmaz. Ehl-i Sünnetin görüşü budur. Dediğimiz gibi, meseleleri çok da dünyevi kriterlerle değerlendirmemek lazım.

Mevdudi biraz modernist tarafları olan bir zat ve İslam tarihine de ideolojik gözle bakmış ve ideolojik bir gözlük oluşturmuş. Bizim açımızdan belki de temel yanlışı o. Hep kafasındaki siyasi şablona İslam tarihini uydurmak istiyor. Uymadığı için de bir şekilde tarihi mahkûm ediyor.

-Muhammed İkbal?

-Muhammed İkbal İngiltere'de felsefe okumuş. Görüşlerini daha çok şiirleriyle dillendirmiş. Ama hakikaten güzel tarafları var. Mehmed Akif de kendisini tebcil ediyor.

İkbal, Akif ve Mısır'ın büyük şairi Ahmed Şevki'yi karşılaştırdığımız zaman, Muhammed İkbal daha felsefik, daha derin.

Bir takım modernist tarafları olması da normal. Bunu Ebul Hasan en Nedvi "Revaiul İkbal" adlı eserinde çok güzel ifade ediyor. Diyor ki, "Birçok insanlar Batı denizine inci mercan toplamaya gittiler. Ama birçokları vurgun yedi. Bir daha kendisini toparlayamadı. Muhammed İkbal de Batı denizine gitti. Evet, o da vurgun yedi. Ama hepsinden daha hafif sıyrıklarla atlattı."

Tabii Ebul Hasan en Nedvi onu daha iyi değerlendirecek durumda. Ben onun sözünü paylaşmış olayım.

-Hocam çok teşekkür ederim. Çok istifade ettik.

-Estağfirullah..

Bu yazıya yorum yazın

Bu yazıya gelen yorumlar.

DİĞER YAZILAR

YAVUZ BÜLENT BAKİLER BEYEFENDİ İLE MÜLAKATIMIZ-3

-Hocam, dilimize sadece Arapçadan ve Farsçadan değil diğer dillerden mesela Yunancadan veya baş

YAVUZ BÜLENT BAKİLER BEYEFENDİ İLE MÜLAKATIMIZ-2

Hocam dilde tasfiyeler ile 300-500 kelimeyle konuşabilen bir nesil nasıl büyük düşünebilecek?

YAVUZ BÜLENT BAKİLER BEYEFENDİ İLE MÜLAKATIMIZ-1

Takdim Kıymetli ziyaretçilerimiz, değerli mütefekkir, şar ve yazar Yavuz Bülent Bakiler beyef

SEYDA FETHULLAH AYTE İLE OHİN MEDRESELERİ ETRAFINDA SOHBETİMİZ

Seyda Fethullah Ayte Hocaefendi ile Şark medrese eğitim zincirinde çok önemli bir rolü olan Ohi

MUSTAFA ÖZCAN HOCAMIZ İLE COĞRAFYAMIZDAKİ SORUNLAR ETRAFINDA-2

-Demin biraz değindik ama şöyle sorayım, Mezhebinin görüşünü savunan bir mümin “mezhebin

MUSTAFA ÖZCAN HOCAMIZ İLE COĞRAFYAMIZDAKİ SORUNLAR ETRAFINDA-1

Takdim Kıymetli ziyaretçilerimiz, geçtiğimiz ay değerli araştırmacı-yazar Mustafa Özcan be

SALİH EKİNCİ HOCAEFENDİ İLE TARTIŞILAN MESELELER ETRAFINDA-4

-Ahmed bin Hanbel’in Müsned’inde naklettiği bazı hadisler için “keşke bunları nakletmese

SALİH EKİNCİ HOCAEFENDİ İLE TARTIŞILAN MESELELER ETRAFINDA-3

-Eş’ariler ile Maturidiler arasındaki fikri çatışmaların dini yorumlamada zarar verdiğini s

SALİH EKİNCİ HOCAEFENDİ İLE TARTIŞILAN MESELELER ETRAFINDA-2

-Usul-i fıkıhta bir şeyin vacip veya mendup olmasında yeni bir usul olarak şu söylenmektedir;

SALİH EKİNCİ HOCAEFENDİ İLE TARTIŞILAN MESELELER ETRAFINDA-1

Salih Ekinci Hocaefendi ile son röportajımız

SALİH EKİNCİ HOCAEFENDİ İLE MODERNİST DÜŞÜNCE VE BİD’ATKAR MEZHEPLER ÜZERİNE-3

-Seyda izninizle başka bir soruya geçiyorum. Vehhabiler ehl-i sünneti müşrik olarak mı görmek

Hala mı Allah'a tövbe etmezler ve O'ndan bağışlanma istemezler? Allah, çok bağışlayandır, çok merhamet edendir.

Maide, 74

GÜNÜN HADİSİ

Hikmetli söz, müminin yitiğidir. Onu nerede bulursa almaya en layıktır.

Tirmizi, İlim, 19.

SON YORUMLAR

TARİHTE BU HAFTA

*Şair Muhammed İkbal'in vefatı(21 Nisan 1938) *TBMM'nin açılışı ve çocuk bayramı(23 Nisan 1920) *Osmanlı-Rus Harbi(24 Nisan 1877) *Hudeybiye Gazvesi(26 Nisan 628) *II.Abdülhamid'in tahttan indirilmesi(27 Nisan 1909)

ANKET

Sitemizle nasıl tanıştınız?

Yükleniyor...