3- ÖĞRETİM PROGRAMI

Kur'an kurslarında yegâne öğretim konusu ve başvurulan tek kaynak Kur'an-ı Kerim, okutulan dersin öğrencilere göre miktarını, zamanını, tekrarını belirleyecek ve takibini yapacak tek yetkili de hocadır.

Ancak bizim görüşümüze göre bu durum talim olayına hocanın ve öğrencilerin şartlarına göre bir keyfilik ve düzensizlik getireceği için gayet yetersizdir. Bunun sonucunda ders grupları arasında yeterlilik ve başarı seviyesinde büyük farklar meydana gelir.

Bizce bunun çözümü şudur: Bütün ders gruplarının uymakla yükümlü tutulacağı sabit bir öğretim programı olacak ve bütün hocalar derslerini belirlenen zamanda bu planı gerçekleştirmek suretiyle yapacaklar.

Tabii ki böyle bir programda birkaç noktanın göz önünde bulundurulması gerekir.

1- Farklı grupların düzeyleri ve öğrencilerin yaşları

2- Programın belirli bir zaman diliminde uygulanması ve bunun hocanın ve öğrencinin durumuna uygun olması. Mesela normal öğretim yılı için ortaya konan ezberleme programı miktar ve çeşit olarak yaz tatilinde uygulanacak programdan farklı olur.

3- Kur'an kursunun mevcut kapasitesi ve sahip olduğu imkanlar açısından durumu.

Öğretim programından kastettiğimiz, okutulması istenen konuların sayfalar veya cüzler itibariyle bir ders yılına veya döneme düzgün bir şekilde dağıtılması ve öğretmenin önünde işlemesi gereken konuları gösteren bir cetvel bulunmasıdır.

Bunun için her hocanın eline bölümlenmiş zaman dilimlerinde vermesi ve işlemesi istenen konuların ayrıntılı olarak gösterildiği haftalık veya aylık bir program verilse çok iyi olur.

Tabii ki böyle bir programın veya sistemin yeterliliği konusunda öğretmende kesin bir kanaat oluşmazsa veya onu tam ve eksiksiz bir şekilde uygulamak için onda bir rağbet yoksa bu programın hiçbir kıymeti olmaz.

Bundan dolayı programın uygulanması için öğretmene kesin bir zorunluluk getirilmemelidir. Öğretmen gerek gördüğü takdirde programda nitelik ya da nicelik olarak bazı değişiklikler yapabilmelidir. Ama yine de konan bu program, öğretmene yol gösterecek, onun ışığında hareket edeceği bir rehber olacaktır.

Şüphesiz ki bütün Kur'an kurslarının takip etmesi gereken bir kitap veya ders notu olması eğitim-öğretime bir güzellik ve mükemmellik getirir. Özellikle de bu kitap eğitim ve öğretim konusunda tecrübeli ve uzman bir zümre tarafından yazılırsa.. Bu durumda kitap, okullarda ana kaynak olarak okutulan ders kitabına benzer.

Böyle bir kitabın kaynak olarak bulunmasının çeşitli faydaları vardır. Bunlardan bazıları şunlardır.

1- Kur'an kursu öğretmenlerinin tümünün nezdinde -hangi kursta olursa olsun- herhangi bir metot ve seviye farklılığına yol açmaksızın, öğretimi nasıl yapacakları hakkında açık ve ayrıntılı bir fikir oluşur.

2- Öğrencinin ezber konusundaki seviyesi bilinip, buna göre hangi kursun, hangi devresini takip etmesi gerektiğinin tayin edilmesi sağlanır. Bir önceki kursta veya dönemde kat ettiği mesafeye göre yeni kurs döneminde katılması gereken seviye belirlenir. 

3- Kurs idaresine, öğretmenleri takip etme, uygun durum ve vakitler dahilinde belirlenen müfredata uyulması konusunda, onlarla yardımlaşma imkanı sağlar.

4- Öğrencilerin velilerine çocuklarının kursta neler öğrendiklerini bilme ve onlara yardım etme imkanını verir. Hatta kendileri de bu kitaptan faydalanabilirler.

5- Öğrencinin elinde anlaşılır, belirli ve değişmeyen yazılı bir kaynak olması, evde olsun, kursta olsun hocanın anlattığı konulara hemen ulaşabilmesini ve bu şekilde tekrarının ve hatırlamasının kolaylaşmasını sağlar.

6- Böyle bir kitap öğrencilerin seviyelerini gözetmek suretiyle, onların yaş gruplarına ve aldıkları tahsil derecesine göre gerekirse kısımlara ayrılarak yazılabilir. Bu şekilde öğrencinin bir seviyeden diğerine düzenli ve mantıklı bir şekilde geçiş yapması sağlanmış olur.

4- KURSUN EV VE VELİ İLE İLİŞKİSİ

Yapılan genel araştırma ve incelemeler sonucunda bu konuda aşağıdaki noktalar belirlenmiştir.

1- Kurs ile veliler arasındaki ilişki, genellikle rutin bir ilişkidir. Yani durum velinin çocuğunu kayıt ettirmek için kursa gelip, sonra bu mevzuyu tamamen unutmasından ibarettir. Kursa kurs olarak değil, yalnızca namazlarını eda etmek ve bir takım dini faaliyetler için gelir. Bu ziyareti sırasında da tesadüfen rastlamadıkça çocuğunun öğretmeni ile konuşmayı aklından bile geçirmez.

2- Kurs idaresi de çoğunlukla, öğrenci velisini, öğrencinin durumunu konuşmak ve mevcut sorun ve sıkıntıları araştırmak için çağırmaz. Genellikle öğrenci velileri ödül törenlerine veya hafızların mezuniyet törenine çağrılırlar.

3- Bu arada talebelerinin velileri ile ciddi ilişkiler kurmaya çalışmak için özel bir ihtimam gösteren ve çoğunlukla onları kursa çağırarak çocuğunun durumu hakkında konuşmak isteyen bazı hocaların da varlığını göz ardı edemeyiz. Ancak velilerin çoğu bu davete işlerini bahane edip, vakitleri olmadığını söyleyerek veya buna benzer sebeplerle kayıtsız kalmaktadırlar.

Ev ile kurs arasında sıkı ilişkiler kurulmasının hoca, öğrenci ve veli açısından ne kadar büyük faydalar sağlayacağı inkar edilemez. Hele de bu alaka öğrencinin yaşı küçük ise daha büyük bir önem kazanır. Çünkü onun takibe ve gözetilmeye daha çok ihtiyacı vardır.

Ev ile kurs arasında bağlantı kurulması amacıyla, belirli aralıklarla babalar için oturumlar düzenlemek faydalı ve güzel bir yol olabilir. Bu takdirde şu noktaların göz önünde bulundurulması gerekir:

1- Toplantı için velilerden büyük bir kısmının katılımını sağlamak amacıyla uygun vakitlerin seçilmesi. Mesela Cuma namazından önce veya sonra, camide düzenlenen bir dini oturumun arkasından veya kutlu doğum törenleri gibi dini münasebetle düzenlenen bir programdan sonra olabilir.

2- Velilerin böyle bir toplantıya, öğrencilerin iletmesi ile yetinilmeksizin, yazılı bir davetle çağırılması.

3- Toplantının önceden belirlenmiş bir programa veya belirli gündem maddelerine sahip olması. Böylece üzerinde anlaşılan bir program takip edilirse keyfi davranmaktan kaçınılmış olur.

4- Velilerden iki veya üç kişilik bir heyet seçilerek, kursun yönetimine ve maddi destek temin etmeye iştirak etmelerini sağlamak,

5- Toplantıların seyrek aralıklarla düzenlenmek suretiyle, velilerin iş ve meşguliyetlerini aksatmalarına sebep olmamasının sağlanması .

6- Velilerden konu ve gidişat hakkındaki görüş ve önerilerini sunmaları istenmeli ve çocuklarının durumları hakkında konuşmak için onlara fırsat tanınmalı.

7- Aynı zamanda bu toplantılar velinin, çocuğunun hocasıyla doğrudan temasa geçerek, gerektiği takdirde, onun durumu hakkında birebir konuşabilmesi için de uygun bir fırsat olmalı.

8- Bu toplantılarda velileri kurs için bağış yapmaya çağırma girişimleri uygun olmaz. Çünkü bu durumda veliler bu toplantıların, bağış toplama amacıyla yapıldığını düşünerek, bir çoğu gelmekten kaçınırlar.

9- İdarenin bazı öğrencilerin velilerini, çocuklarının hızlı bir şekilde ilerleme kaydetmelerinden ve ezber alanındaki büyük başarılarından dolayı, methetmesi de uygun ve güzeldir. Bu, o velilerin gayret ve hevesini arttıracağı gibi, diğer velilere de çocuklarına karşı bu konuda daha itinalı olmaları konusunda teşvik edici olur.

-tercüme: Mustafa El-Humsi'nin "Delilüs'sâlikîn fî Hıfzı'l Kur'an'i'l Kerim ve Tahfizihi.(Mektebetü'l Pazalî Matbaatü Şam.2001-Hicri:1466) adlı eserinden tercüme. Necdet İçel(İzmir merkez vaizi)