Tenkit etmek arzusu insanî bir duygu olup, bütün nimetler gibi yerinde kullanıldığı zaman çok faydalı olabilirken, yanlış yerlerde sarf edilmesi tamiri zor zararlara yol açabilir.

Hatalarımızın ve yanlışlarımızın düzeltilebilmesi için, sebeplerinin araştırılıp ortaya çıkarılabilmesi amaçlanırsa sayısız faydaları kazanabiliriz.

Bir şeye veya birine kızdığımız zaman yapılan tenkitler genellikle anlık tepkilerimizi gösterir ve genellikle kırıcı ve tahrip edicidir. Bize ve başkasına yararı olmadığı gibi üzücü sonuçlar doğurur.

Andre Gide “Öfkeliyken konuş. Göreceksin ki, pişman olacağın en zararlı konuşmayı yapacaksın” demektedir.

Kıskançlık ve hasetlik sebebiyle ortaya çıkan türü ise yakıcıdır. Sahip olan insanları yer bitirir. Hâlbuki rakibimizdeki nimetler Allah(CC)’ın ona vergisidir. Davranışımız ” kaderi tenkit” anlamına gelir ki, peşin cezası can sıkıntısı ve üzüntüdür. Üstelik bize de hiç faydası yoktur.

Hâlbuki Rabbimizin bize de verdiği sayısız güzellikler vardır. Dünyevî nimetlerin geçici olduğu da düşünülmelidir. Verilen her varlığın şükrü de lâzımdır.

En kötüsü, bizi gıybete götüren tenkittir ki, ahiretimizi de yakar. Sakınılması gerekir. Küçük şeylerle ebedi hayatımızı yakmamak gerekir.

İhlâs risalesinde de belirtildiği gibi, “Kur’an hizmetinde bulunan kardeşlerimizi tenkit etmeyip, onların üstünde faziletfuruşluk nevinden gıpta damarlarını tahrik etmemeliyiz.”

Bir de plânlı, sistematik yıpratmaya yönelik tenkitler vardır. Ben merkezli olan nefis ve enaniyet adına yapılır. Kendini göstermeye yöneliktir. “Ben de bu hatalar yok. Ben daha iyisini biliyor ve yapabiliyorum” demek ister ki, sosyal guruplar için çok zararlıdır, parçalayıcıdır ve sakınılması gerekir.

İlâcı manevîdir. Meziyetleri olan şükretmelidir. Bunlar Rabbimizin bize verdikleridir. “Göze diken olmadan” gerektiğinden yerli yerinde kullanılırsa, güzelliklerin ortaya çıkmasına yardımcı olurlar.

Tenkit bize yönelmişse sevinmeliyiz. Düşmanın tenkidi bizi gururdan kurtarır. Dikkatli olmamızı sağlar. Dost ise zaten yakamızdaki akrebi gösterir. Hatamız manevi ise ebedî hayatımızı kurtarır. Ne kadar teşekkür etsek azdır.

Ebedi saadete namzet ruhlar, küçük ve geçici baharlara takılıp kalmazlar. Kendilerine verilen her şeyi elbette Rablerinin isteği doğrultuda kullanırlar.

15/05/2009

 HİLMİ ARKIN