BALIKÇILLAR EKONOMİ DERSİ VERİYOR

Uzmanlar uzun araştırmalar sonucunda hayvanların gıdalarını araştırırken minimal (en düşük) bir harcamaya karşılık maksimal (en fazla) bir enerji miktarı elde edecek şekilde hareket ettiklerini tespit ettiler.

Ali İhsan Er

aliihsaner@hotmail.com

2007-10-14 10:03:51

Uzmanlar uzun araştırmalar sonucunda hayvanların gıdalarını araştırırken minimal (en düşük) bir harcamaya karşılık maksimal (en fazla) bir enerji miktarı elde edecek şekilde hareket ettiklerini tespit ettiler. Bu görüş, hayvanların hakikaten bu şekilde davrandıklarını gösteren değişik çalışmalarla örneklendirildi.

Mesela balıkçıl, bataklık bölgelerde yaşar ve benzer gıdaları olan diğer balıkçıllar ve karaleyleklerle beraber bulunur. Balıkları, fazla derin olmayan sularda yüzerken yakalayabilir. Fakat aynı zamanda, kendi türünden veya farklı bir türden de onların yakaladığı balığı kapabilir. Genellikle bunlar daha büyük olanlardır.

Burada akla gelen soru, kuşların beslenme etkinliğinin maliyet ve kar yönüyle hesaplanarak kar lehinde artması gibi düşünülüp düşünülemeyeceği meselesidir. Araştırmacılar, balıkçılların, suyun içinde ayakta durarak balıklarını bizzat kendileri yakaladığında bunları hesaplamışlardır. Bunlar, dakikada 0,04 ünite balık yakalarlar. Diğer kuşlardan bunları havada takip ederek kapmaya gayret ettiklerinde göz diktikleri av aşağı yukarı kendilerinin yakalayabilecekleriyle aynı büyüklükte ise genellikle kapamazlar. Fakat av çok büyükse sıklıkla bunu başarırlar. Yani kapmak istediklerinde balık çok büyükse buna teşebbüs ederler. Bununla beraber balığı kaptıklarındaki tüketim seviyesi kendilerinin avlanarak elde ettiklerininkinden düşüktür; dakikada 0,01 ünite.

Bundan başka büyük balıkçıllar, başkalarından balık kapmak için vakitlerinin % 10’unu harcarlar. Başkalarından balık kaptıklarında dakikada elde ettikleri enerji 0.09 kj’dir ve bizzat kendileri avlandıklarında ise bu 0,28 kj’dir. Demek ki şuursuz gibi gördüğümüz bu canlıların davranışlarında bile daima ince bir hesap ve ahenk mevcuttur. Bu ahenk ve hesabın yapıcısı bütün canlıların ihtiyaçlarını da ayrı ayrı temin etmiştir. Burada enerji randımanı hesapları, enerji ünitesi olarak balıkların kilo ve uzunluklarına göre hesaplanmıştır.

Araştırmacılar bundan başka çalmanın enerji maliyetinin (bir avı çalmak için harcanan hareket) ayakta sakin dururken, yani kendi kendine avlandığındaki maliyetin aşağı yukarı 10 misli olduğunu bulmuşlardır. Bu enerji maliyetleri o halde, gıda (balık) ile alınan enerji yönünden kar ile mukayese edilebilir. Başkasından kapmanın (vurgun) maliyet-kar nispeti yalnız avlandığındaki nispetten 5 defa fazladır; yani vurgun 5 kat daha az faydalıdır. Zamanının % 10’unu vurguna, % 90’ını kendi avlamasına ayırarak hem vurgun yapan, hem de kendisi avlanan bir kuş için maliyet-kar nispeti çok az bir şekilde tek başına avlandığının üstüne çıkar (1,1 kat). Bundan da büyük balıkçılların yiyeceklerini yakalamada vurgun teşebbüs ederek enerji bilânçolarını artırmadıkları neticesi çıkmaktadır. Şimdi burada ister istemez akla şu sorular takılıyor: Bu bilânço hesaplarını bu akılsız ve şuursuz canlılara kim öğretti acaba? Bütün bunları kendileri nasıl düşünüp planlayabiliyorlar?

Arılar enerji bütçesi oluşturuyor

Bilim adamları arıların davranışlarıyla ilgili olarak, sadece gıda kaynağını işletmeyi sınırlayan muhtemel enerji zorlamalarını değil, aynı zamanda çiçekleri ziyaretin stratejisini açığa çıkardılar. Araştırmacı B. Heinrich, aynı türdeki arı fertlerinin farklı çiçek türleri için farklı tercihlerde bulunabildiklerini gösterdi.

Arılar, uçuşları esnasında daima aynı yolu takip ederek sadece bir seri çiçeği ziyaret ederler. Bununla beraber bu arılar zaman zaman tercihleri olmayan çiçekleri de ziyarete devam ederler. Ve aynı zamanda eğer bu daha az değer verdikleri sıradan çiçekler, tercih ettikleri çiçeklerden daha fazla balözü ihtiva ediyorlarsa derhal tercihli ziyaretlerini değiştirebilirler.

Araştırmacılara göre bu enerji bütçesinin en iyi olmasına dayanan bir gıda arama stratejisidir. Zira bunu ayarlayan, müşahede edilen her şeyde daima en iyi durumu gözler önüne sermektedir. Yani arı, enerji bilânçosunda ziyaret ettiği her bir çiçekten aldığı balözü miktarını hesaplayarak bunu yapmaktadır. Tesadüf olmadığı gibi, gelişigüzel çalışmaya çıkma da olmamaktadır. Balözü alma güçlükleri şüphesiz tercihli ziyaret edilen çiçeklerin seçiminde rol oynar.

Maryland Üniversitesinden David İnouye, iki ayrı arı türünün her birinin farklı tercih yaparak birinin "aconit" ve diğerinin "delphinium" denen iki çiçek türünü ziyaret ettiklerini gözlemiştir. "Aconitte" balözünün bulunduğu taç borunun uzunluğu "delphiniuma" göre çok küçüktür ve bir arı çeşidinin de diğerine göre dili çok kısadır. Yani her bir canlının her bir organı ihtiyacına göre yapılmış ve onu çalıştıracağı yerler de ona göre ayar edilmiştir. Bütün bunların tesadüflere verilmesi imkansızdır.

Bu yazıya yorum yazın

Bu yazıya gelen yorumlar.

DİĞER YAZILAR

BALIKÇILLAR EKONOMİ DERSİ VERİYOR

Uzmanlar uzun araştırmalar sonucunda hayvanların gıdalarını araştırırken minimal (en düş�

DENİZ DİBİNDEKİ HAYATLAR

Derin deniz dipleri bir mânâda kum çöllerine benzer. Derinliklerde de çölde olduğu gibi çok

ROKETLEYELİM Mİ?

Mermilerin, araştırma roketlerinin, pilotlu ve pilotsuz uçakların ve devasa uzay araçlarının

BOĞAZIMIZDAKİ ULAŞTIRMA SİSTEMİ

BOĞAZIMIZDAKİ ULAŞTIRMA SİSTEMİ Bir kaşık yemeği yutarken, çok ince hesaplanmış ve zam

ÜZÜM ÜZÜME BAKA BAKA

Bitkilerin en dikkat çekici organlarından birisi de içerisine renk renk çiçek, yaprak ve sürg�

ZAMANI YUTAN VARLIKLAR

Evren baş döndürücü hadiselere, yıldız ve galaksilerin patlamalarına, kuasarların şaşırt

HAYVANLARIN DA SAATİ VAR

Saatler hayatımızda çok önemli bir yere sahip. Onlarsız yapamayız. Çünkü bütün işlerimiz

DENİZ SALYANGOZU TAKVİMDEN HABER VERİYOR

Berlin Princeton Üniversitesinde çalışan Peter G. Kahn adlı bir Alman jeolog ve Kolorado Ünive

KENDILERINI YENILEYEN CANLILAR

Denizyıldızı, yengeç, kuyruklu kurbağa ve kertenkelelerin kopan bacak ve kuyrukları bir süre

FOTOSENTEZ HAYAT VERİYOR

Fotosentez’i günümüzün modern araştırmacıları “Elektromanyetik enerjisinin, biyo

İNCİR DEYİP GEÇMEYİN

İnciri hepimiz çok severiz. Ülkemizde en çok İzmir ve Aydın yöresinde yetiştirilen incirin k

Allah'a güven. Vekîl olarak Allah yeter.

Ahzab, 33

GÜNÜN HADİSİ

"Kelimetan hafifetan alellisan. Sakiyleten filmizan. Habiybetan ilerrahman: Subhanellahi ve bi hamdihi, subhanellahi'l-azim."

"İki kelime vardır ki, dile hafif, mizanda ağırdırlar: Sübhanellahi ve bi hamdihi, sübhanellahi'l-azim." (Buhari, Deavat: 11/175)

SON YORUMLAR

TARİHTE BU HAFTA

*Hac'da Tünel Faciası 1426 Ölü(2 Temmuz 1990) *Cezayir İstiklale Kavuştu(3 Temmuz 1962) *Barbaros Hayreddin Paşa Vefat Etti(4 Temmuz 1546) *İstanbul'da Matbaa Açılmasına Padişah İradesi(5 Temmuz 1727) *Mukaddes Emanetler Sultan Selim'e Teslim Edildi.

ANKET

Sitemizle nasıl tanıştınız?

Yükleniyor...

BALIKÇILLAR EKONOMİ DERSİ VERİYOR

Bu yazıya yorum yazın

Bu yazıya gelen yorumlar.

DİĞER YAZILAR

GÜNÜN HADİSİ

KATEGORİLER

SON YORUMLAR

TARİHTE BU HAFTA

ANKET

Sitemizle nasıl tanıştınız?

SİTE HARİTASI